Prawda o Świerczewskim

[matthew]

Kijów, co z Twoimi dokumentami ?

pozdrawiam

[huk 100]

i jeszcze jedna sprawa -padło gdzieś -chyba w Rewizji Nadzwyczajnej ? - iż trzy dziury które -podejrzewano iż są od bagnetu -podobno okazały sie iż były kulami dum -dum toz. że miały ścięty czubek -mam pytanie czy taką amunicją dało by sie strzelać z erkaemu ? wydaje mi sie że nie –( powodowało by zacięcia ) pozostaje więc mauzer i mosiek -nic to nie wnosi do sprawy -ale :):)

[kijow]

wiesz dobrze ze UPA miała G....!nie sprzęt opierali sie nawet na broni z pierwszej wojny i to były bzdury ze piłowali naboje bo kto by sie w to bawił w lesie jak oni cały czas uciekali.

[kindzal]

Np. Jak siedzieli tygodniami w tych swoich bunkrach... Czasu mieli aż zanadto...

[8total4]

kol.kijow mowi troche niezwięźle, trzeba zaznaczyć czas kiedy UPA uciekało a kiedy czasu miało tyle że mogli od podstaw poznać nawet budowę każdego drzewa na danym stoku.
Co do pocisków dum-dum, nie trzeba było im piłować pocisków, bo skoro sam kol. kijów mówi iż opierali się nawet na broni z Iwś", to napewno posiadali zapas amunicji dum-dum do takowej.
Co do samej śmierci Generała Waltera to po tylu powstałych wersjach ile juz slyszalem, jestem w stanie jedynie stwierdzic ze coraz mniej wierze każdej z nich.
Raczej już się nie dowiemy czy była to przypadkowa śmierć czy gen. Świerczewski padł ofiarą Tych 'na górze'.
pozdro!!

[matthew]

Co z Twoimi dokumentami, Kijów ?????
Co do uzbrojenia upowców, to mieli niezły stan ręcznej broni maszynowej na sotnię.Najskuteczniejszej w owym czasie, dodam, czyli niemieckie MG 34 i 42 oraz pepesze i przeważnie kb Mauser. Do wiosny 1946 panowali w Bieszczadach, mieli dużo czasu
Czyli co huku, obstawa ?

kol.kijow mowi troche niezwięźle" - dobrze powiedziane, hehe.

pdr

[feld]

Panowie według mnie stukneli go nasi.A mieli za co.Chociażby za sady dorażne w 2 armii.Przeciez klient miał krew na rękach.Nadarzyła sie okazja i ciach.

[8total4]

nikt z Nas nie chodzil z Gen. Świerczewskim za rękę więc i każdą kwestię można sugerować jak i podważać.
Postać chaotyczna i wykreowana na zagadkową, tego można być pewnym.
pozdro!!

[matthew]

Kijów, jeszcze raz pytam się: co z Twoimi dokumentami ???
Jeśli znów nie odpowiesz, nie będę wdawał się w nieeleganckie dysputy służące psuciu klimatu na forum i uciesze gawiedzi, lecz uznam Cię za niepoważnego ściemniacza, mocno przypominającego śp.(?) bagnetaSS.

Licząc na odpowiedź,

pozdrawiam

[Parowóz]

Baliszewski go wykopie i zrobi sekcję - jak go wcześniej nie zamkna w domu wariatów za Sikorskiego

[g.polik]

Zastanawiam się tylko, czemu tak wiele miejsca i czasu poświęca się na forum pospolitemu przestępcy, zdrajcy i renegatowi ? A może moje zdziwienie jest bezsensowne ?!

[Erih]

Owszem , jest. Takiemu Adolfowi H poświęca się jednak więcej uwagi.

[g.polik]

Z tą drobną różnicą, że Adolf H. nie zdradził mojego kraju (swojego chyba też nie)i nie był (chyba - przynajmniej nic o tym nie wiem) pospolitym przestępcą czy też renegatem. Jego wyczyny" niech roztrząsają inni - bardziej powołani czy czujący taką potrzebę. Natomiast bydle o pseudonimie Walter" spełnia wszystkie zarzucone mu (przez moją osobe) kryteria i w związku z tym jest dobrym, wręcz akademickim przykładem komucha, o którego trzeba zamilczeć a śmierć" i co najwyżej straszyć nim rządzących (tylko czy oni sie ulękną?).

[martian.]

A jakiż jest twój kraj g.polik? Argentyna, Chile, Madagaskar??? Bo widzisz wydaje mi się, że napaść na Polskę i zerwanie umów to można nazwać zdradą. Swojego kraju, czyli nie wiem; Austrii, czy Niemiec? Tu także może nie słyszałeś o jego wyczynach jako dowódcy...? Pewnie nie słyszałeś też o ozkazie Nerona" No pospolitym przestępcą hitler nie był, był ponadpospolitą kreaturą.
Aleś zapodał z tym porównaniem, aż się wierzyć nie chce, że ktoś może napisać takie coś......

[herbstnebel]

przecież zdradził Austrię!!!!!

[Erih]

W konkursie na zbrodniarza XX wieku Adolf H zajmuje 1sze miejsce( exeqo z Józefem D ) , Świerczewski zaś niczym szczególnym spośród masy oficerów ludowych" się nie wyróżniał. Jedynie swoją gwałtowną śmiercią w niejasnych okolicznościach.
PS przypominam ze to właśnie żołnierze Waltera pogonili z Polski Niemców. Nikt inny.

[martian.]

Ci dwaj to są na pierwszym miejscu w całej historii ludzkości.

[Erih]

Z czystej przekory usiłowałem kogoś z dawniejszych wieków dopisać do listy... i kurde nie znalazłem . Nawet Attylla i Czyngiz-chan z Temudżynem masakr dokonywali w trakcie walk , a nie w trakcie pokoju na ludziach nie stawiajacych oporu. Pol-Pot , Franco ? Nie ta skala działania. Nawet Lenin się nie łapie- choć gdyby porządził dłużej...Chociaż nie , pod koniec odpuscił wprowadzając NEP.
Acha co do porownania Józefa D z Adolfem H - Stalin działał w już ukształtowanym systemie , Adolf dopiero go tworzył.
Ale to mioje takie rozważania off topic.

[balans]

Był taki jeszcze jeden zbrodniarz nad zbrodniarze - Święta Inkwizycja" się nazywał. Tyle tylko, że to taki zbiorowy zbrodniarz był, ale za to jak długo działał...

[Erih]

Owszem.. ale tutaj sprawa jest o tyle złożona że to co nazywamy dziś zbiorowo swiętą inkwizycją to wiele rozmaitych bytów. To tak jakby powiedzieć że policja polityczna" popełniała zbrodnie nie precyzując jakiego państwa policja i w jakim okressie ;)
Mam nadzieję że nic nie poputam pisząc z pamięci ale bodajrze w czasie rzezi katarów w Prowansji Inkwizycja papieska odmówiła współudziału , zaś inkwizytorzy podlegli biskupom francuskim srożyli się niepomiernie.

[martian.]

No może by się na trzecie załapał. Mehmet Talaat

[Erih]

Obok PolPota by pasował...Powyżej Franco

[matthew]

Panowie, a może coś ad rem ?

pozdrawiam

[matthew]

Cisza zapadła...
Kolego Herbstnebel, nie obiła Ci sie o uszy jeszcze jakaś teoria dotycząca śmierci Świerczwskiego :) ?

pzdr

[pomsee]

Polityka - nr 12 (2597) z dnia 24-03-2007; s. 78

Historia

Nie było zamachu na Waltera

Peerelowska legenda Karola Świerczewskiego mówiła o tajemniczej śmierci generała. Dokumenty IPN pozwalają ostatecznie podważyć tezę o spisku na jego życie.

Grzegorz Motyka

Gen. Karol Świerczewski zginął w zasadzce Ukraińskiej Powstańczej Armii pod Jabłonkami 28 marca 1947 r. Dwadzieścia lat później przebieg starcia opisał świadek tego wydarzenia Jan Gerhard („Baligród, 28 marca, 9.00 rano”, POLITYKA 12/67). W swoim tekście nie mógł jednak wspomnieć, że na początku lat pięćdziesiątych oskarżono go o udział w spisku na życie generała.

Podpułkownik Jan Gerhard dowodził w 1947 r. 34 Pułkiem Piechoty stacjonującym w Bieszczadach. 27 marca w sztabie pułku w Lesku otrzymał drogą telefoniczną informację o mającej nazajutrz nastąpić inspekcji gen. Waltera. Wiadomość niezwłocznie przekazał – również telefonicznie, ale w języku francuskim – kpt. Henrykowi Karczewskiemu, dowódcy kwaterującego w Baligrodzie 2 batalionu. Rankiem 28 marca do Leska przyjechał Świerczewski w towarzystwie dowódcy Okręgu Wojskowego V gen. Mikołaja Prus-Więckowskiego i dowódcy 8 Dywizji Piechoty płk. Józefa Bieleckiego. Stąd razem z ppłk. Gerhardem udali się do Baligrodu. Tam po przeglądzie garnizonu gen. Świerczewski podjął nieoczekiwaną decyzję o dalszej jeździe do Cisnej, w której stacjonowała placówka Wojsk Ochrony Pogranicza.

Tuż za Baligrodem jadący na czele samochód miał awarię i w dalszą drogę ruszyły tylko dwa wozy. Cała grupa liczyła 33 ludzi uzbrojonych w 3 erkaemy, automaty i karabiny. Na wysokości Jabłonek kolumna wjechała wprost pod lufy właśnie zajmujących stanowiska bojowe ukraińskich partyzantów z połączonych sotni Stepana Stebelśkiego-Chrina i Stacha (NN). Doszło do zaciętej walki. Żołnierze Wojska Polskiego, na rozkaz gen. Świerczewskiego, podjęli próbę zaatakowania stanowisk przeciwnika, ale zostali zmuszeni do odwrotu. W ogniu UPA poległ trafiony dwiema kulami Walter, zginęło też dwóch innych żołnierzy, trzech zostało rannych.

Do zbadania okoliczności zasadzki powołano dwie komisje, jedną z ramienia Sztabu Generalnego WP, a drugą Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Przedstawiciel Sztabu Generalnego płk Kossowski uznał, że ochrona generała była niewystarczająca, a dowódcy 8 DP i 34 pp zlekceważyli niebezpieczeństwo ze strony UPA. Do innych wniosków doszli oficerowie UB: Anatol Fejgin, Józef Różański i Nikolaszkin. Ich zdaniem generał Świerczewski zaskoczył swoje otoczenie decyzją o dalszej jeździe do Cisnej i stąd wynikała słabość polskiej ochrony. Nie wykluczali, iż Walter mógł się nie orientować w rzeczywistym stanie bezpieczeństwa na wizytowanym terenie. Dlatego zasugerowali, by oficerów nie pociągać do odpowiedzialności karnej. W tej sytuacji gen. Prus-Więckowski, płk Bielecki i ppłk Gerhard zostali ukarani jedynie naganami ministra obrony narodowej.

Wątpliwości jednak pozostały. Niemal natychmiast zaczęły krążyć plotki, iż śmierć legendarnego Waltera nie była dziełem przypadku. Niewątpliwie docierały one również do szefa Głównego Zarządu Informacji płk. Dymitra Wozniesieńskiego, prywatnie – zięcia gen. Świerczewskiego.

W końcu lat czterdziestych, po złamaniu oporu opozycji i podziemia, kierownictwo PZPR zaczęło szukać tzw. wrogów wewnętrznych. Partyjne czystki dotknęły m.in. Mariana Spychalskiego, członka Biura Politycznego PZPR i wiceministra obrony narodowej. Aresztowano też generałów Stanisława Tatara, Jerzego Kirchmayera, Józefa Kuropieskę, a nawet uczestnika wojny domowej w Hiszpanii gen. Wacława Komara oraz – w 1953 r. – marszałka Michała Żymierskiego. Uwięzieni, poddani brutalnym naciskom, niejednokrotnie przyznawali się do wręcz absurdalnych zarzutów.

Zbierając materiały przeciwko Spychalskiemu, funkcjonariusze organów bezpieczeństwa doszli do wniosku, że można mu też przypisać odpowiedzialność za śmierć Świerczewskiego. Człowiekiem, który z punktu widzenia Informacji w tej sprawie idealnie nadawał się na świadka i zarazem na jednego z głównych podejrzanych, był właśnie ppłk Jan Gerhard. Tym bardziej że stalinowskim śledczym wydało się podejrzane, iż Gerhard w swoim oficjalnym życiorysie nie wspomniał o przynależności przed wojną we Lwowie do skrajnie prawicowej organizacji syjonistycznej Bejtar. Nieufność budziły też niektóre szczegóły z jego działalności we francuskim komunistycznym ruchu oporu.

29 września 1952 r., ok. godz. 22, Gerhard został aresztowany na dworcu Warszawa Wschodnia, tuż po swoim przyjeździe z Olsztyna. Generał SB Zbigniew Pudysz w książce „Zabójstwo z premedytacją” pisząc o tym aresztowaniu stwierdził, że były dowódca 34 pp „już po dwóch dniach (...) rozpoczął składanie wyjaśnień obciążających siebie i innych”. Pudysz „zapomniał” przy tym wspomnieć, iż pierwsze przesłuchanie rozpoczęte 29 września o godz. 22.30 trwało nieustannie 50 godzin, aż do 2 października, do godz. 0.30. Już o godz. 6.25 zaczęło się drugie i potrwało do 4 października do godz. 1.10 (a więc 42 godz. 45 min!). Był to dopiero początek długiego śledztwa. Generał Józef Kuropieska, wobec którego zastosowano podobne metody (choć warto zaznaczyć, iż zniósł je z wyjątkową wytrzymałością), tak je oceniał: „Środki zmiękczania woli badanego były używane z całą świadomością w wyrafinowany, przemyślny sposób, wypracowany zapewne na podstawie obserwacji naukowców. Zasadniczym było pozbawienie snu (...), na pozór niewinnym, ale jakże dokuczliwym środkiem zmiękczania były stójki (...). Coraz bardziej upodobniałem się do zwierzęcia. Pragnąłem jedynie snu, pożywienia i przyjaźniejszego uśmiechu – choćby mego prześladowcy” (Józef Kuropieska, „Nieprzewidziane przygody”, Kraków 1988).

Gerhard, w trakcie przesłuchań, siedmiokrotnie próbował wycofać się ze złożonych wcześniej zeznań, jednak śledczy zawsze potrafili przekonać go do oczekiwanej przez nich wersji. Ostatecznie postanowił, jak się wydaje, za wszelką cenę chronić przynaj-mniej żonę (a tym samym także maleńką córkę). Sam zaś przyznał się do współpracy z Niemcami, z wywiadem francuskim i jugosłowiańskim oraz do wzięcia udziału w szeroko rozgałęzionym spisku zmierzającym do obalenia władzy komunistycznej.

Z zeznań Gerharda wyłonił się obraz rzekomego spisku przeciwko Walterowi. Inicjatorami zabójstwa mieli być Marian Spychalski oraz marszałek Michał Żymierski, których jakoby niepokoiło proradzieckie nastawienie generała. Dlatego Spychalski poinformował o mającej się odbyć inspekcji Waltera w Rzeszowskiem szefa wojskowego wywiadu gen. Wacława Komara, również zamieszanego w spisek i współpracę z wywiadem francuskim. Komar postanowił wystawić Świerczewskiego ukraińskiej partyzantce przy pomocy dowódcy 34 pp. W grudniu 1946 r. płk Gerhard otrzymał polecenie nawiązania kontaktu z UPA w Bieszczadach. Pomimo wysiłków nie udało mu się tego dokonać. Kontakt z Ukraińcami nawiązał, jak zeznawał, dopiero w lutym 1947 r. podczas swojego pobytu we Francji (przebywał tam w celu załatwienia formalności rozwodowych z pierwszą żoną). W Paryżu rozmawiał jakoby z przedstawicielem wywiadu francuskiego oraz emisariuszem Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej o nazwisku Lewicki.

Po powrocie do Polski, pomiędzy 12 a 15 marca 1947 r. do sztabu Gerharda w Lesku zgłosić się miał niejaki Nahirny, ps. Sokół, związany z ukraińskim podziemiem, który powołał się na ustalenia podjęte we Francji. Gerhard uzgodnił z nim, iż bezpośredni kontakt będzie utrzymywał z UPA stacjonujący w Baligrodzie kpt. Henryk Karczewski, także „zamieszany” w spisek. Miał on między innymi ostrzegać UPA o planowanych operacjach wojska. Ok. 20 marca ppłk Gerhard miał poinformować w Warszawie gen. Komara o nawiązaniu kontaktu z Ukraińcami. Ten z kolei przekazał mu wiadomość o planowanej w końcu miesiąca inspekcji Świerczewskiego i zalecił nakłonienie UPA do zorganizowania zasadzki. Jednocześnie zapewnił go, iż Spychalski i Żymierski nie będą dążyli „do wyjaśnienia istotnych przyczyn tego zamachu”. Po powrocie w Bieszczady Gerhard spotkał się 26 lub 27 marca w Baligrodzie z Karczewskim i Nahirnym i ustalił z nimi szczegóły napadu. Ten „misterny plan” został uwieńczony sukcesem i 28 marca 1947 r. gen. Świerczewski poniósł śmierć.

Trudno powiedzieć, czy oficerowie Głównego Zarządu Informacji sami wierzyli w te zeznania, niemniej poraża skala wysiłku, jaki włożyli w to, by choć trochę je uprawdopodobnić. Przykładowo: gdy Gerhard podał, iż kontaktował się w Warszawie z Francuzami przez Zofię Jabłońską (postać, którą sobie całkowicie zmyślił), funkcjonariusze Informacji zebrali adresy i fotografie wszystkich kobiet o tym imieniu i nazwisku, które w tym czasie mieszkały w stolicy. Kolejne przesłuchania Gerharda, na których wyciągano szczegóły jego „wrogiej działalności” przeciwko władzy ludowej, trwały do lutego 1954 r. Jednak tzw. odwilż po śmierci Stalina dotarła też do Polski. Stało się jasne, że wersja o spisku przeciwko gen. Świerczewskiemu jest zbyt niewiarygodna, aby można było ją zaprezentować publicznie. Na przełomie lutego i marca 1954 r. Gerhard w specjalnych oświadczeniach odwołał swoje dotychczasowe zeznania.

Oficerowie Informacji tak zręcznie prowadzili kolejne przesłuchania, by wynikało z nich, że ofiary są sobie same winne, ponieważ zmyślały, choć żądano od nich jedynie mówienia prawdy. Tyle tylko, że śledczy – jak z ukrytą złośliwością zauważył Gerhard – żądając, aby mówić prawdę, jednocześnie dodawali, iż „jedyną prawdą jest to, że jestem szpiegiem”. Ostatecznie, chcąc opuścić więzienie, w oświadczeniu z 17 czerwca 1954 r. gotów był nawet przyznać: „w naplątaniu bzdury jest 70 procent mojej winy, a 30 procent winy organów śledczych”. Pomimo to zwolniono go „z braku dowodów winy” dopiero na początku grudnia 1954 r.

W ustaleniach końcowych śledztwa funkcjonariusze bezpieczeństwa, pomimo przesłuchania schwytanych członków sotni Chrina i Stacha (wielu z nich stracono), nie potrafili wykluczyć całkowicie hipotezy, iż UPA wiedziała o inspekcji. Jednak ostatecznie skłonili się do wersji o przypadkowym charakterze napadu.

I tak też najpewniej było. Ukraińcy zorganizowali zasadzkę w celu zdobycia żywności lub zemszczenia się na wopistach z Cisnej, którzy nieco wcześniej zniszczyli upowski szpital. Traf chciał, że ich ofiarą padł gen. Karol Świerczewski, źle ochraniany i niedoceniający powagi sytuacji. Paradoksalnie, legenda Waltera tylko na tym skorzystała.

Autor jest pracownikiem Instytutu Studiów
Politycznych PAN oraz Biura Edukacji Publicznej IPN. Niedawno opublikował książkę „Ukraińska partyzantka 1942–1960” (Oficyna Wydawnicza Rytm,
ISP PAN, Warszawa 2006)”.

Karol Świerczewski, pseudonim Walter, ur. w Warszawie w 1897 r., działacz komunistyczny, generał sowiecki i polski; od 1918 r. w Armii Czerwonej, członek partii bolszewików – WKP(b). W latach 1936–1938 brał udział w wojnie hiszpańskiej po stronie republikanów przeciwko gen. Franco. W latach 1944–45 dowodził II Armią Wojska Polskiego, od 1944 r. członek PPR, w 1946 r. wiceminister obrony narodowej, odpowiedzialny m.in. za represje wobec żołnierzy AK. Zginął w Bieszczadach w 1947 r.

Prawa autorskie ˆ S.P. Polityka. Artykuł pochodzi z archiwum internetowego www.polityka.pl