Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[Baisa]

Agence Telegraphique de I'Est. Ajencja Wschodnia. [R.7], № 105 (4 września 1927) + dod. 

str 23

[wa1aw]

Obecność w naszym temacie aktywnej Koleżanki Baisa cieszy mnie jak małe dziecko, ponieważ wnosi nowe wątki. Na przykład ten: „Mnie interesują dwa PS-y, jak tu już wcześniej pisałam. PS 63 z września 1939 i 4/11,  z wojny polsko- bolszewickiej. W obu komendantem był kpt.  lek. Tymrakiewicz, …”. Dlatego wstawiam zdjęcie właśnie P.S.N. 63 (pociąg sanitarny normalnotorowy) zrobione w 1939. Zdjęcie to było już publikowane w tym temacie. Moja wersja jest korektą jakościową wcześniejszego obrazu.

Drugie zdjęcie jest zdjęciem pozyskanym ze szklanego negatywu, który jest przechowywany w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych. Zdjęcie polskiego wagonu pociągu sanitarnego Amerykańskiego Czerwonego Krzyża zostało zrobione 10 sierpnia 1920 roku, czyli w pierwszym okresie służby kpt.  lek. Tymrakiewicza. Ponieważ ten okres charakteryzuje się małą ilością etatowych pociągów sanitarnych, to wierzę, że z każdym kolejnym zdjęciem i kolejną informacją kiedyś uda nam się ustalić więcej szczegółów wątku Koleżanki Baisa. Zdjęcie posiada następujący opis: „Szef polskiej pomocy humanitarnej ARC, pułkownik George D. Whiteside (najwyższy człowiek w grupie). Pułkownik jest nowym szefem amerykańskiego Czerwonego Krzyża w Wielkiej Brytanii, pochodzącym z polskiego okręgu wyborczego stanu Wisconsin". 

Naszej Koleżance proponuję by zechciała zwrócić uwagę na twarze polskiego personelu ze zdjęć PS-ów z tego okresu. Może to przyśpieszy wnioskowanie i połączy różne wątki jej tematu? Ja takim sposobem identyfikuje wagony i tworzę zestawienia całych składów pociągów sanitarnych.

[Baisa]

Dziękuję.  Ten oficer w środku wydał mi się podobny, ale po porównaniu zdjęć Doktora, które posiadam,  akurat z tego okresu, tj z 1918 i 1922, muszę jednak stwierdzić, że to nie jest on.  Nie zgadza mi się kształt uszu i ust. Doktor Tymrakiewicz był ciemnym blondynem, ale w 1920 r. miał 33 lata, a ten oficer jest "na oko" starszy. 

Właśnie to zdjęcie PS 63, gdzie uśmiechają się do obiektywu "zdobywcy" pociągu zainspirowało mnie do próby dowiedzenia się, gdzie to było  Na razie wiem tyle, że 18 września 1939 pociąg zbombardowali Niemcy na stacji w Stryju, więc możliwe, że zdjęcie było zrobione tam. 
 
1922,
 

Edytowane 12 Luty 2020 przez Baisa

[bodziu000000]

Przedział operacyjny. Widoczny stół operacyjny, gazowy przepływowy ogrzewacz wody oraz sterylizator do narzędzi chirurgicznych stojący na palnikach gazowych.

[bodziu000000]

W dniu 3.09.2015 o 17:42, wa1aw napisał:

Zdjęcie przedstawia pociąg ratunkowy, który był kierowany na miejsca katastrof kolejowych.

pozwolę sobie na zamieszczenie bardzo dobrej jakości kopii

[bodziu000000]

Wagon ratunkowy - fragment wnętrza. Widoczny stół operacyjny i gazowy ogrzewacz wody "Prof. Junkers Heissquell". Nad drzwiami półka z szynami Kramera do usztywniania kończyn.

[bodziu000000]

wprawdzie to zdjęcie już przewinęło się w tym wątku, ale teraz jest dostępne w bardzo dobrej jakości

[wa1aw]

 Zacznę od podziękowań dla Kolegi bodziu00000, który zamieścił doskonałej jakości zdjęcia pociągów sanitarnych.

W dniu 19.02.2020 o 12:27, bodziu000000 napisał:

wprawdzie to zdjęcie już przewinęło się w tym wątku, ale teraz jest dostępne w bardzo dobrej jakości

Tymczasem, na stronie FORUM DER WEHRMACHT (https://www.forum-der-wehrmacht.de/index.php?thread/54597-lazarettz%C3%BCge-gemischte-lazarettz%C3%BCge-behelfsm%C3%A4%C3%9Fige-lazarettz%C3%BCge-leichtkrankenz%C3%BCge/&pageNo=3) znalazłem wzmiankę na temat pociągu P.S.66, czyli Lz669. Niestety nie znam niemieckiego, więc skorzystałem z translatora.

Wpis z 15 sierpnia 2018:

Pociąg szpitalny 669

Sformowano pod koniec 1939 roku jako pociąg wojskowy 669 przez III okręg wojskowy.

Pociąg szpitalny 669 składał się z polskiego zestawu wagonów.

07.01.1944 Inspekcja lekarska armii.

Numer stanowiska polowego: 37430

Obszary działania:

01.06.1940 załadowany 120 pacjentami w Arlon, czas ładowania 2,5 godziny.

18.03.1942 Doktor wojskowy A.O.K. 17 wizyt Zug w Dnieperpetrovsk (tutaj o nazwie Italian Laz.Zug!)

6 lipca 1942 r. Kurs nr 794193 do miejsca uzupełnienia Ge.Gouv., 

375 leżących rannych odwieziono, codzienny raport AOK 6.

19 stycznia 1943 r. Z rezerwowego szpitala wojskowego II Jablona-Leglonowo do rezerwy szpitalnej 

Haldensleben 21 stycznia 1943 r. (Informacje WASt)

26 marca 1943 r. Dojazd pociągiem szpitalnym 669 do szpitala rezerwowego Kreuzburg. 

Personel wojskowy:

Dział zastępstwa medycznego 3

Funkcjonariusze / pracownicy:

Starszy oficer medyczny Dr. Król 1940

Sierżant Lehmann 1940

Sierżant Helmut Kriegel 11/20 do 15 grudnia 1940 r

[formoza58]

 

[bjar_1]

Proszę - jako ciekawostka, a poniekąd też w temacie. Niemieckie laz-zugi w oczach wywiadu AK, lato 1944 r.

pozdrawiam!

[bodziu000000]

Żołnierze, w tym również i lotnicy z III eskadry lotniczej polnej wielkopolskiej na tle pociągu dezynfekcyjno-kąpielowego nr 5. Lato 1919 roku (źr. zbiory prywatne)

[formoza58]

.

[wa1aw]

Szanowne Koleżanki i szanowni Koledzy z forum Odkrywcy, dziękując za aktywność pragnę złożyć Wam życzenia Wesołych Świąt Wielkanocnych. Bądźcie szczęśliwi i przede wszystkim zdrowi. Wasza pasja, chęć poznania, głód wiedzy i radość odkrywania budzą mój szacunek i jestem przekonany, że szacunek każdego światłego człowieka. Zabrzmiało pompatycznie, ale zostało powiedziane szczerze.

Historia wymaga cierpliwości i wytrwałości (Baisa – szukaj, czekaj, kiedyś znajdziesz). W niemieckich zasobach, z greckiego eikonographia, 
znalazłem zdjęcie P.S.66 (jako LZ669) w Poznaniu w 1941 roku. Na zdjęciu widnieje wagon zidentyfikowany jako Mhx 876.  
Opis zdjęcia (tłumaczenie): II Wojna Światowa: Ranni żołnierze są ładowani do pociągu szpitalnego na dworcu w Poznaniu

- kwiecień 1941 r.

[wa1aw]

W drugi dzień świąt, do tematu postanowiłem dorzucić zdjęcia listu napisanego przez Marszałka Piłsudskiego do pułkownika H. L. Gilchrist-a, który był szefem amerykańskich sił ekspedycyjnych do walki z tyfusem w Polsce. Oprócz szeregu różnych darów od Amerykanów, właśnie Gilchrist przekazał Polakom 5 składów (80 wagonów) amerykańskich pociągów sanitarnych. Nie dotarłem jeszcze do materiałów wyjaśniających, jakim sposobem trafiły do Polski pozostałe angielskiej budowy wagony z „pociągów kontynentalnych” armii USA.

[bodziu000000]

przeglądając stare pliki trafiłem na te parę zdjęć, być może już były (jeśli tak, to przepraszam) plus kolejna odznaka Sanitarnego Pogotowia ratunkowego PKP

[bodziu000000]

Pociąg saniarny nr 73 (tzw. "profesorski"), 1920 r

https://wrealu24.pl/pociag-sanitarny-nr-73-profesorski/

 

[Edmundo]

PS Nr 73 sformowany w Poznaniu przez DOG Poznań, zwany także Maltańskim, w załodze między innymi ppor. lek. Władysław Magowski (komendant), prof. Kozłowski, prof. Bednarski, prof. Malinowski, prof. Chrząszcz, prof. Terlikowski, asystent Powarow oraz pielęgniarki PCK Niegolewska, Bielińska, Grofińska i Gruberska. Liczba pielęgniarek ze składu załogi zgadza się z liczbą pielęgniarek z powyższej fotografii i są to zapewne one.

Edytowane 8 Maj 2020 przez Edmundo

[wa1aw]

Ostatnie zdjęcie Kolegi bodziu000000 jest doskonałe. Tak naprawdę pozwoliło mi ono spiąć historię w pewną hipotezę. Otóż najpierw do Warszawy przyjechał amerykański pociąg sanitarny nr 6703, który przywiózł pilotów 7 eskadry (w 2WŚ dywizjon 303). Pociąg ten miał wagony z charakterystycznymi przetłoczonymi burtami, innymi niż gładkie burty 80 wagonów sanitarnych oficjalnie przekazanych Polsce przez USA.

Następnie pojawia się zdjęcie pociągu zakaźnego 34 oraz informacja o pociągu sanitarnym 73, który ma takie same burty (zdjęcie 1). Historia o tym pociągu została opisana przez Władysława Magowskiego w dzienniku pociągu sanitarnego Nr 73 (Acta Medicorum Polonorum 1, 115-126, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Medicorum_Polonorum/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126.pdf ).

Widnieją tam dwa istotne wpisy. Pierwszy, to początek relacji – „Pociąg wystawiony z pomocą Poznańskiego Czerwonego Krzyża i profesorów Uniwersytetu Poznańskiego liczy dwadzieścia dwa wagony i to: wagon obsługi kolejowej i składnica Czerwonego Krzyża, wagon składnica żywnościowa wojskowa i kancelaria, dwa wagony – mieszkania personelu, wagon magazyn przedmiotów i bielizny, wagon apteka i pokój opatrunkowy, cztery wagony dla ciężko chorych po dwanaście łóżek, wagon dla ciężko chorych z dziesięcioma łóżkami, wagon kuchnia, wagon wóz lekarski i komendancki, cztery wagony jadalnie, cztery wagony dla lekko chorych, wagon węglarka”. Dziennik kończy się wpisem z 15 września 1920 roku.

Wagon węglarka widoczny na zdjęciu Kolegi bodziu000000 jest tuż za wagonem ogrzewczym (zdjęcie 2). Prawdopodobnie ten wagon pojawił się w składzie tuż po przejęciu pociągu przez wojsko. W publikacji Józefa Malinowskiego na temat P.S.73 widnieje informacja o tym, że przejęcie pociągu nastąpiło pod koniec września, natomiast już 28 września Senat Uniwersytetu udzielił załodze pociągu absolutorium. Typowy amerykański pociąg sanitarny miał 16 wagonów (wpis z 17 Sierpień 2019), czyli 16 + ogrzewczy + węglarka = 18. Do 22 brakuje 4. Do tych 4 zaliczam wagon obsługi kolejowej i składnica Czerwonego Krzyża, wagon składnica żywnościowa wojskowa i kancelaria i dwa wagony – mieszkania personelu.

Drugi wpis – „25 sierpnia. Stoimy jako rezerwa pociągów sanitarnych na posterunku VI. Odbieram dwa listy mej kochanej narzeczonej i jeden list z domu”. Wygląd takich posterunków można zobaczyć na zdjęciu 3.

 

Reasumując, moim zdaniem, pociąg zakaźny 34, pociąg sanitarny 73 i pociąg sanitarny USA nr 6703 to ten sam pociąg. Na zdjęciu 2 zakreśliłem wyraźnie widoczny początek nowego oznaczenia pociągu 73, nadanego i zestandaryzowanego tuż po przejęciu przez wojsko i jest to P.S.6?. Po kilku szczegółach sądzę, że jest to P.S.67. Logika nakazuje przypisać ten pociąg do DOK nr VI Lwów. Z tego samego DOK jest udokumentowany P.S.66, czyli DOK VI miał dwa pociągi.

 

Edytowane 27 Maj 2020 przez wa1aw

[wa1aw]

Uzupełniając poprzedni wpis wyjaśniam, że miałem na myśli, iż DOK nr VI Lwów miał dwa pociągi angielskiej budowy, czyli P.S.66 i domniemany P.S.67. Miał także pociągi zestawione z innego typu wagonów i tu przykładem są P.S.N. 61 i P.S.N.63 (zdjęcie 1).

Przypominam, że na forum Odkrywca pojawiły się już dwa zdjęcia pociągów P.S.N. 61 i P.S.N.63. Pociąg P.S.N. 61 (pociąg sanitarny normalnotorowy), jak widać na zdjęciu zestawiony został z także z wagonów typu „Kd”. Były to wagony najczęściej przerabiane dla potrzeb służ sanitarnych oraz także dla potrzeb formowania zaplecza gospodarczego pociągów pancernych. Pisał o tym w swoim artykule porucznik Ludwik Siemiński (zdjęcie 2). W tym artykule na stronie 256 można przeczytać, że przerabianie wagonów osobowych na cele zaplecza jest nieefektywne:

"Doświadczenia powyższe wskazują nam, że nasze wagony osobowe, po większej części nie nadają się na stałe kwatery dla wojska, a zasadniczemi tego przyczynami są:

1. Szczupłość poszczególnych przedziałów;

2. Trudność utrzymania czystości, oraz przeprowadzania odpowiedniej dezynfekcji wnętrza wyściełanych przedziałów;

3. Konieczność przeprowadzania poważniejszych przeróbek w wewnętrznych urządzeniach wagonu.

Według mego przekonania na wagony mieszkalne tak dla oficerów, jak i szeregowych, należałoby używać wagony towarowe, kryte typu ,,Kd“, (2-wu osiowe 15 ton nośności), odpowiednio dla tego celu przygotowane. Nadmieniam, że już dziś P. K. P. przystosowały pewną ilość wagonów towarowych tego typu, do masowego przewozu pasażerów na dłuższych przestrzeniach (na wystawę w Poznaniu). Wagony te t. z. „Towosy“ (towarowo-osobowe) zostały wyposażone w okna, ławki i ustępy, ponadto ciężkie drzwi zasuwowe zostały zastąpione znacznie lżejszemi (na klamkę) skrzydłowemi".

[formoza58]

Czy było? Wrzucam w " ciemno"..

Gdynia, okres międzywojnia (?). Pewności nie mam, czy to może niemiecki po wrześniu 1939 roku.

[Krzysztof115]

Transport wagonu sanitarnego z USA do Europy w 1916 roku.

[formoza58]

Do identyfikacji.

[wa1aw]

Dziękuję Kolegom formoza58 i Krzysztof115 za aktywność. Zacznę od odpowiedzi na post Kolegi Krzysztof115. Zdjęcie rzeczywiście jest z 1916 roku. Zostało ono zrobione w doku Tilbury, w porcie w Essex, właśnie we wspomnianym 1916 roku. Przedstawia ono załadunek wagonu sanitarnego pociągu kontynentalnego należącego do armii brytyjskiej, nie amerykańskiej. Armia amerykańska miała oznaczenie (później przejęte przez Polaków) wagonów w postaci dwóch oznaczeń czerwonego krzyża na skrajach wagonów. Anglicy w większości mieli oznaczenie centralne, widoczne na zdjęciu Kolegi Krzysztof115. Kolor malowania amerykańskich pociągów, później polskich, nazywał się olive drab color.

Natomiast Kolega formoza58 zamieścił dwa posty. Odpowiedź na pierwszy brzmi: jest to nasz pociąg (patrz zdjęcie 1). Odpowiedź na drugi post brzmi: jest to wagon zdjęcie, którego zostało zrobione w latach 50-tych (czas bandyty Stalina) i obrazuje młodzież z OHP (Ochotnicze Hufce Pracy) na wagonie przejętym od DR na PKP zaraz po zakończeniu 2WŚ (patrz zdjęcie 2).

[formoza58]

Dziękuję pięknie za identyfikację, Kolego Wa1aw, szczególnie odnośnie drugiego zdjęcia. Zalatywało mi " bierutowszczyzną", chociażby ze względu na " mundurki" pań  . 

Ciekawe, czy zdjęcie pierwsze przedstawia nasz PS, ale już po zdobyciu Gdyni?

[Edmundo]

6 godzin temu, wa1aw napisał:

Odpowiedź na drugi post brzmi: jest to wagon zdjęcie, którego zostało zrobione w latach 50-tych (czas bandyty Stalina) i obrazuje młodzież z OHP (Ochotnicze Hufce Pracy) na wagonie przejętym od DR na PKP zaraz po zakończeniu 2WŚ (patrz zdjęcie 2).

Malutkie uzupełnienie, prędzej młodzież ze "Służby Polsce", OHP powstały w 1958 r. chociaż te Panie na "młodzież" nie wyglądają a na pracownice (sanitariuszki, pielęgniarki) PCK.