Edmundo

Z bardzo ciekawych informacji podanych w ostatnim wpisie przez sadyka wynika iż improwizowane pociągi wykorzystywane przez WSWoj. zestawiane były z różnego typu wagonów a tylko w części z wagonów sanitarnych typu Mhx oprócz których był między innymi wagon kąpielowy zapewne na czas W" wchodzący w skład jednego z mobilizowanych pociągów dezynfekcyjno-kąpielowych. A informacja o zestawianiu czy też uruchamianiu dwóch pociągów A" iB" jest przyczynkiem do dodanych przez Kolegów zdjęć na których widać pociągi czasowo wykorzystywane przez WSWoj.

Pociąg widoczny na zdjęciu dodanym przez Krzysztofa115 posiadał załogę złożoną z żołnierzy Wojska Wielkopolskiego bądź też wywodzących się z Wielkopolski (po scaleniu z Wojskiem Polskim) na co ewidentnie wskazuje umundurowanie.

Panowie wkradł się błąd. Napisałem że Barbarossa" zaczęła się 6 czerwca oczywiście zaczęła się w dniu 22 czerwca 1941 r.

Co do zdjęcia dodanego przez Kolegę wa1aw w dniu 2016-03-19 22:31:05 podpisanego Lazarettzug an der Ostfront, 01.01.1941" to jest ewidentny błąd w podpisie (rozchodzi chodzi mi się o datę) albowiem Barbarossa" a co za tym idzie szeroko pojęty Ostfront" zaczęła się w dniu 6 czerwca 1941 r. Poza tym sceneria nie wygląda na zimową (bazując na podpisie do zdjęcia wykonanego rzekomo 01.01.1941 r.) Co do okresowego grupowania pociągów to być może fotografie wykonano na terenie bocznic kolejowych (może na terenie Głównych Warsztatów PKP) gdzie w czasie pokoju pociągi na stałe stacjonowały i gdzie były serwisowane i zestawiane o czym zresztą pisaliśmy wcześniej.

Co do lokalizacji Kościoła Garnizonowego Świętego Wojciecha to mam pewną hipotezę. Na początku XX wieku w Kowlu stacjonował 193 Rezerwowy Pułk Piechoty (oczywiście Armii Rosyjskiej) dla którego to w 1904 r. na jednym z placów miasta wzniesiono drewnianą cerkiew w formie krzyża. Po rozformowaniu rezerwowych pułków piechoty do Kowla w 1911 r. przeniesiono 67 Tarutyński Pułk Piechoty Wielkiego Księcia Oldenburskiego (ze składu 17 DP) z własną Cerkwią Pułkową p.w. Świętego Apostoła Fomy (lub jak kto woli Świętego Apostoła Tomasza) którą ulokowano w byłej cerkwi 193 rpp. I tu nasuwa się pewna analogia z informacją Kolegi Kris48 cyt. Pomnik Krwi i Chwały budowany w stylu zwanym gotykiem nadwiślańskim miał układ krzyżowy z przeznaczeniem na kaplicę wojskową". Być możliwe iż na potrzeby tejże świątyni czyli Kościoła Garnizonowego Świętego Wojciecha przebudowano byłą cerkiew 67 Tarutyńskiego pp.

Trochę dodatkowych informacji na temat Kowla w okresie międzywojennym a dokładniej według danych z 1939 r. Myślę że poniższe informacje zainteresują w szczególności Kolegę Kris48. Wojsko i poniekąd związana z wojskiem Policja Państwowa: Komenda Garnizonu- ul. Brzeska Komenda Rejonu Uzupełnień- ul. Monopolowa 12 Komenda Powiatowa PP- ul. Królowej Bony Komisariat PP- ul. Łucka 20 Posterunek PP- dworzec kolejowy A także dwa kina (oczywiście cywilne): Kino Miejskie- ul.Mickiewicza 10 (a więc dawny Kinoteatr Express" istniejący w latach dwudziestych) Kino Oaza"- ul Łucka (być może w miejscu dawnego Kinoteatru Central"). A tak ogólnie to w 1939 r. w Kowlu stacjonowało: Dowództwo 27 Dywizji Piechoty 50 Pułk Piechoty (bez III batalionu) Kompania Łączności (27 Dywizja Piechoty) Pluton Żandarmerii Kowel" (2 Dywizjon Żandarmerii) Wojskowy Sąd Rejonowy Kowel" Komenda Rejonu Uzupełnień Kowel" Rejonowy Inspektorat Koni Placówka Oficerska SRI DOK Nr II Rzymskokatolicka Parafia Wojskowa Świętego Wojciecha

Jeszcze jedna ważna kwestia a propos kościołów to w Kowlu funkcjonowała Rzymskokatolicka Parafia Wojskowa Świętego Wojciecha z własną świątynią najprawdopodobniej na terenie koszar 50 pp (to jest temat do sprawdzenia) i to do niej udawali się żołnierze miejscowego garnizonu.

Kowel był okupowany przez Austriaków o czym świadczy nadruk na pocztówce K.u.K.-Kaiserlich und Königlich czyli C.K.- Cesarsko-Królewski. Poza tym na fotografiach są widoczni ewidentnie żołnierze (oficerowie ?) C.K. Armii.

Co do ostatniego zdjęcia to z tymi latami dwudziestymi i sanitariuszem PCK to mam wątpliwości. A może (ale jak kilka razy pisałem w tym temacie to daleko posunięta hipoteza) fotografia przedstawia Pociąg Sanitarny Nr 15 (oczywiście z wagonami Mhx) podczas tak zwanych okowań" w Mikaszewiczach w 1919 r.

Pilot oznaczony numerem 6 to Merian Caldwell Cooper (1893-1973) późniejszy reżyser i scenarzysta.

Kolego wa1aw jestem, jestem (to tak na marginesie innego tematu tyczącego sznura naramiennego). A bardziej merytorycznie, to pragnę zwrócić uwagę iż zasadniczo wszystkie pociągi sanitarne (czy też szpitalne) WP oznaczane były znakiem Czerwonego Krzyża na białym tle co było zgodne z przyjętymi konwencjami. Natomiast nie wszystkie były pociągami formalnie wystawionymi przez organizację Czerwonego Krzyża (Polski czy też innego kraju) tudzież przez inne organizacje niosące pomoc poszkodowanym. Dotyczy to także innych krajów czego przykładem jest podpis z epoki do jednego ze zdjęć przedstawiających niemiecki pociąg sanitarny które to zdjęcie zamieszczono w tymże wątku. Generalnie rozchodzi mi o to że nie wszystkie pociągi oznaczone czerwonym krzyżem bądź zdjęcia podpisane jako pociągi sanitarne Czerwonego Krzyża były pociągami wystawionymi przez tą organizację. Może trochę pokrętnie ale chyba zrozumiale. Pozdrawiam.

W związku z powyższym kolejne zagadki. Czy Pociągi Amerykańskiego Czerwonego Krzyża przybyłe do Polski otrzymały własną numerację tak jak inne pociągi Służby Zdrowia WP o których pisałem w dniach 2015-11-26 godz. 23:21:24 i w dniu 2015-11-28 godz. 23:50:54. Czy pociąg ze zdjęcia zamieszczonego przez Krzysztofa115 był pierwszym z dziesięciu pociągów Amerykańskiego Czerwonego Krzyża czy też pierwszym Pociągiem ACK w ramach dziesięciu innych pociągów wystawionych przez Czerwony Krzyż. Podpis pod fotografią można różnie interpretować. Według moich informacji Służba Zdrowia WP dysponowała kilkoma pociągami wyekwipowanymi przez Czerwony Krzyż oznaczonymi numerami tak jak inne pociągi sanitarne (poza maltańskimi noszącymi oznaczenia literowe o czym pisałem wcześniej). Były to między innymi PS Nr 2, 6, 10. Co ciekawe PS Nr 2 występuje jako pociąg sanitarny Rosyjskiego Czerwonego Krzyża, być może był to pociąg zdobyczny.

Patrząc na fotografię zamieszczoną przez Kolegę Krzysztof115 można wyciągnąć wniosek że w ramach pomocy amerykańskiej Polska otrzymała także wagony sanitarne innego typu niż interesujące nas wagony Mhx. Mam też maleńką uwagę do Kolegi wa1aw. Mianowicie nie sugerował bym się w 100 % niemieckimi opisami zdjęć wykonanymi w epoce. Z doświadczenia wiem iż często są to opisy mylne o czym zresztą Kolega wspomniał w ostatnim wpisie cyt. o ile opis jest rzetelny" co oczywiście odnosi się do zdjęcia wykonanego rzekomo w Tarnowie.

Zapomniałem o jeszcze jednym. Jakimi typami osobowych wagonów 4 osiowych dysponowały PKP w latach trzydziestych. Być może pozwoli to chociażby na wielce przybliżone ustalenie typu owych 11 wagonów osobowych ze składu pociągu nr 209815 zestawionego w Brześciu a może przybyłego z Warszawy ?

Jak wcześniej wspomniałem nieco rozjaśniło się w temacie pociągów sztabowych czy też może ewakuacyjnych zestawionych dla transportów Sztabu Naczelnego Wodza, opuszczających Warszawę we wrześniu 1939 r. podkreślam, pośrednio związanych z głównym tematem tego wątku. Kolega wa1aw w dniu 2015-09-02 07:23:10 poruszył kwestię wagonów salonek przynależnych najważniejszym osobom w państwie. Z kolei ja we wpisie z dnia 2015-11-05 11:34:20 poruszyłem sprawę hipotetycznego pociągu czy też pociągów sztabowych Kwatery Głównej Naczelnego Wodza. A więc do rzeczy. W opracowaniu z serii Wojskowe Teki Archiwalne Sztab Naczelnego Wodza w kampanii wrześniowej. Dokumenty i relacje" wydanym w 2013 r. znajduje się relacja ppłk. dypl. Ryszarda Koperskiego w 1939 r. Zastępcy Szefa Komunikacji Sztabu Głównego i Sztabu Naczelnego Wodza. Z tejże relacji wynika iż w dniu 5 września ppłk. Koperski otrzymał rozkaz przygotowania siedmiu transportów w tym dwóch dla II eszelonu Kwatery Głównej NW. Były to składy oznaczone literami A i B dla rodzin oficerskich i podoficerskich, C i D połączone następnie w jeden skład oraz E i F dla rzutu krajowego Oddziału II Sztabu Głównego. Ppłk. Koperski w relacji pisze cyt. O świcie dnia 6 września, gdy prawie wszystko było gotowe do odjazdu, okazało się że kolej podstawiła fałszywy skład, w którym pomiędzy innymi znajdowała się salonka NW, wobec tego władze kolejowe zażądały przeładowania do innego składu." dalej cyt. W skład transportu wchodziły drugie, tak zwane ciężkie rzuty, wszystkich oddziałów sztabu, naczelnych dowództw i służb wchodzących w skład Kwatery Głównej NW oraz gros baonu sztabowego". Kilka wierszy dalej znajduje się zdanie Podczas drugiego bombardowania bomby, które spadły w pobliżu pociągu na miękki teren, wybiły tylko kilka szyb i rozbiły dach w wagonie-salonce NW". Koniec cytatów i czas na pytanie pośrednio związane z pociągami sanitarnymi. W dniu 2015-12-04 12:11:18 Kolega sadyk napisał Według Ryszarda Rybki i Kamila Stepana w planie mobilizacyjnym "W nie występował P.S. Nr 93". Jak wiemy z przytoczonej relacji ppłk. Koperskiego w jednym z pociągów sztabowych (ewakuacyjnych) była na pewno salonka Naczelnego Wodza (zapewne wagon typu Szczupak") a może były też wagony typu Mhx z nie przewidzianego do mobilizacji PS Nr 93. Czy też wagony Mhx z tegoż pociągu przydzielono do innego przewidzianego do mobilizacji składu sanitarnego. I to to jest pytani za 100 punktów.

Panowie żebyście tylko nie uznali że za dużo marudzę. Jako ciekawostkę dodam tylko iż Pociągiem Sanitarnym Nr 3 czyli tym z fotografii dołączonej przez Kolegę sadyk (2015-12-22 19:25:41) komenderowała kobieta lek. dr Maria Kujawska.

Panowie jeszcze jedno krótkie ale. Po powiększeniu fotografii przedstawiającej pociąg sanitarny Legionów Polskich" to żołnierz na drugim planie wychylający się z wagonu ma na głowie jak mi się zdaję (nie jestem pewny na 100 %) charakterystyczną czapkę rogatywkę bez daszka używaną przez Błękitną Armię gen. Hallera" co jednak wskazywałoby na to że rzeczoną fotografię wykonano w trakcie wojny polsko-bolszewickiej. Ale może się mylę.

A co do nowych zadań to troszeczkę rozjaśniło się w temacie pociągów sztabowych czy też może ewakuacyjnych zestawionych dla transportów Sztabu Naczelnego Wodza opuszczających Warszawę we wrześniu 1939 r. Zdaję sobie sprawę że jest to na marginesie naszych rozważań ale jednak ten temat także był poruszany i pośrednio wiąże się z tematem wagonów sanitarnych. Ale o tym wkrótce. Wesołych Świąt.

Co do pociągu sanitarnego Legionów Polskich to moim skromnym zdaniem o ile takowy istniał to musiał mieć pochodzenie austriackie z tegoż powodu że Legiony Polskie pomimo pewnej niezależności walczyły w ramach Cesarsko-Królewskiej Armii Austro-Węgierskiej. Napisałem o ile takowy istniał" ponieważ nie wydaje się aby w ramach Legionów Polskich które dysponowały własną służbą sanitarną formowano specjalne pociągi sanitarne pozostające w gestii CK Armii która to nadzorowało całe kolejnictwo wojskowe. Jak wiadomo podpisy pod fotografiami wykonanymi w epoce są także błędne lub obecnie mylnie interpretowane a więc możliwe iż pociąg tylko przewoził rannych legionistów a może był pociągiem sanitarnym WP z okresu wojny polsko-bolszewickiej ?

Tak na chłopski rozum to że wagon XXn 938 (czyli były Mhx 838) ma na wózkach oznaczenia LMS to chyba niczego nie przesądza. Załóżmy że wagony typu Mhx będące w dyspozycji WP a pośrednio także PKP dotarły jednak do Polski w 1919 r. wraz z amerykańską misją to musiały być jakoś w następnych latach serwisowane bądź remontowane (o ile zachodziła taka potrzeba) a wiemy że nie były to wagony typowe dla użytkowanego ówcześnie taboru PKP więc możliwe że rzeczone wózki zostały dołączone do tegoż wagonu po 1923 r. i pochodziły z zakupów od kolei brytyjskich (LMS) dokonanych w latach dwudziestych bądź trzydziestych. Drugą hipotetyczną możliwością (podkreślam hipotetyczną) jest to że tenże wagon jest jakimś składakiem powstałym z pudła" polskiego wagonu typu Mhx z wózkami byłych wagonów brytyjskich przejętych czy też zdobytych przez armię niemiecką powiedzmy we Francji w 1940 r. o czym wzmiankowaliśmy wcześniej. A może wagon jest składakiem powstałym podczas przebudowy bodajże w ZNTK Opole co miało miejsce w latach pięćdziesiątych, powstałym z pudła" wagonu Mhx i wózków z oznaczeniami kolei LMS które jakimś trafem (może z wagonami innych typów) znalazły się na terenie Polski po 1945 r.

I to jest konkretna informacja.

Odnośnie miejsca postoju PS Nr 66 to w Planie Mobilizacyjnym W" Pana Piotra Zarzyckiego na str. 195 znajduje się zdanie cyt. Uwaga: znajdował się w pogotowiu w Przemyślu" co moim zdaniem nie wyklucza iż stacją macierzystą był Lwów (a był nim na pewno) w którym to znajdował się macierzysty dla tegoż pociągu Wojskowy Szpital Okręgowy Nr 6 a przecież jak wiadomo Przemyśl był siedzibą Dowództwa OK Nr X i właściwego dla tegoż okręgu WSO Nr 10 mobilizującego pociągi poprzedzone cyfrą 10 czyli Nr 102 ,103 itd.

Do Kolegi wa1aw informacja o miejscu postoju PS Nr 66 za opracowaniem autorstwa Piotra Zarzyckiego Plan Mobilizacyjny W" Pruszków 1995 str. 195.

Jeszcze raz bo znowu wkradł się błąd. A więc w składzie SGO Narew" (hipotetycznie): - Pociąg Sanitarny Nr 32 A+48, WSO Nr 3, st. Łapy - Pociąg Sanitarny Nr 93 A+48, WSO Nr 9, st. Pruszków - Pociąg Sanitarny Nr 94 A+48, WSO Nr 9, st. Łapy - Pociąg Dezynfekcyjno-Kąpielowy Nr 91 A+60, WSO Nr 9, st. ? - Odkażalnia Kolejowa Nr 32 A+48, st. Pruszków

W przypadku SGO Narew" hipotetycznie mogło to wyglądać następująco: - PS Nr 32 A+48, WSO Nr 3, st. Łapy - PS Nr 93 A+? (według innych danych 8 dzień mob.), WSO Nr 9, st. Pruszków - PS Nr 94 A+48, WSO Nr 9, st. Łapy - PD-K Nr 91 A+?..... - OK Nr 32 A+48, st. Pruszków