Edmundo

No, własnie co ? Zasadniczo to armaty wz. 44 85 mm miały być uniwersalną armatą dywizyjną, potem wylądowały jako dedykowana armata ppanc. W pułkach czołgów średnich nie było żadnych armat ppanc. (bo tą rolę odgrywały armaty czołgów) ani żadnych ppk, była tylko kompania piechoty zmotoryzowanej na transporterach SKOT a potem (w wybranych pułkach) na BWP 1 a te z kolei miały ppk 9M14 "Malutka" ale to nie wliczało się do ogólnej liczby ppk na stanie danej jednostki . Ale dalej nic mi nie wychodzi z tymi haubicami wz. 43 152 mm, gdzie były w latach sześćdziesiątych, po rozformowaniu brygad artylerii haubic. W latach 60-tych istniały trzy samodzielne brygady artylerii armat na szczeblu okręgów wojskowych, gdzie były ponadto cztery brygady artylerii a w rzeczywistości to cztery brygady rakiet operacyjno-taktycznych (taka "maskirowka", stosowana także w odniesieniu do dywizjonów artylerii czyli dywizjonów rakiet taktycznych z e składów DZ i DPanc.). A więc była 1 Brygada Artylerii Armat w Węgorzewie, 5 Brygada Artylerii Armat w Głogowie i 6 Brygada Artylerii Armat w Toruniu, ponadto 23 Dywizjon Artylerii Armat w Bielsku-Białej. Ale te jednostki były wyposażone w haubicoarmaty wz. 37 152 mm i armaty wz. 31/37 122 mm, więc gdzie były rzeczone haubice wz. 43 152 mm, bo gdzieś musiały być skoro zostały uwiecznione na"tytułowej" fotografii ze Starami 66, wykonanej w 1969 r. Może tylko na wyposażeniu dywizjonów artylerii haubic ze składu dywizji pancernych (w każdej DPanc. jeden samodzielny dah w latach 1968-1970 rozbudowany do pułku artylerii z dwoma dah, jeden z haubicami 122 mmm i jeden z haubicami 152 mm), może część z tychże "owianych tajemnicą" haubic wz. 43 stała w rezerwie aby w 1972 r. wejść na wyposażenie pułków artylerii ze składu DZmech. ? Ponadto w tejże rezerwie musiało stać coś więcej bo plany przewidywały wystawienie innych samodzielnych (armijnych i frontowych) jednostek artylerii, na przykład samodzielny 23 daa miał być bazą do rozwinięcia pułku artylerii armat a samodzielny 80 dappanc. bazą dla pułku artylerii przeciwpancernej. Tak jak napisałem wcześniej, jak ktoś to kiedyś ogarnie w formie "większej" publikacji to będzie to nieocenione źródło informacji. A temat ciekawy.

Nie, tu nie chodziło o tą utracona w czasie wojny baterię 6 PAL-u, to był etat dla wszystkich trzecich dywizjonów pułków artylerii lekkiej (ze składu ówczesnych dywizji piechoty) , po prostu na czas "P" rozwiązano jedną z baterii armat ZiS 3 76,2mm , na czas "W" miała być reaktywowana. Tak jak pisałem wcześniej, etaty pokojowe a etaty wojenne to różne "bajki". Tak, po 1958 r. jako 3 dywizjon armat w reaktywowanym 22 pa. Tak, haubice wz. 43 152 mm do 3 dywizjonu 22 pa w 1972 r, a armaty wz. 44 85 mm w tymże czasie do sformowanego od podstaw 97 Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej. Zasadniczo to armaty 85 mm traktowane jako ppanc. były także w pułkach zmechanizowanych w bateriach ppanc. gdzie zastępowane były przez ppk ale nie dotyczyło to pułków zmechanizowanych Warszawskiego OW, tam ppk pojawiły się pod koniec lat 70-tych. W rezerwowych pułkach zmechanizowanych formowanych na czas "W" także nie miało być ppk a "stare" armaty 76,2 mm lub 85 mm, co ciekawe w rezerwie do lat 80-tych były także armaty ppanc. BS-3 100 mm (tych było w WP mało) i ZiS 2 57 mm. A więc armaty ppanc. 85 mm, sztuk 18 w samodzielnym dywizjonie artylerii przeciwpancernej (97 DAPpanc. w składzie 4 DZ), po 6 wyrzutni ppk w każdym z pułków zmechanizowanych (samodzielna "pułkowa" bateria ppanc.), armaty bezodrzutowe (w tym granatniki SPG-9 73 mm traktowane jako armaty bezodrzutowe, które to zastąpiło wcześniejsze armaty "b.o." 82 i 107 mm, ale nie wszędzie). I tu znowu wracamy do sedna sprawy a więc etatów pokojowych i wojennych bo z tego wynika ta "niezborność" liczby sprzętu na stanach poszczególnych jednostek, w etacie pokojowym "dywizyjny" dywizjon artylerii ppanc. mógł mieć 12 a może i 13 armat 85 mm (albo każdą inną ilość?) ale w etacie wojennym to zasadniczo trzy baterie po 6 armat.

Ogólnie rzecz ujmując to w ówczesnych latach etaty pokojowe jednostek odbiegały "kosmicznie" od przewidzianych, ujednoliconych etatów wojennych. Co do sprzętu to pododdział szkolny artylerii jak wynika z etatów miał uzbrojenie zazwyczaj w postaci czterech dział dwóch/trzech typów będących na stanie danej jednostki (tyczy to lat pięćdziesiątych). Nieetatowe pododdziały szkolne powoływano najczęściej na bazie skadrowanych pododdziałów danej jednostki na czas szkolenia, potem były rozformowywane a następnie po wcieleniu kolejnej "fali" poborowych tworzone od nowa, niekoniecznie na bazie tego samego pododdziału co poprzednio. Równocześnie funkcjonowały "etatowe" samodzielne szkoły podoficerskie różnych rodzajów wojsk i służb podlegające bezpośrednio okręgom wojskowych lub dowództwo rodzajów wojsk plus szkoły podoficerskie (w latach sześćdziesiątych zwane także szkołami młodszych dowódców) przy wybranych jednostkach. Do tego od połowy lat sześćdziesiątych 1, 2 i 15 Dywizje Zmechanizowane były na "etacie" dywizji szkolnych to znaczy jednostki wchodzące w ich skład były po części skadrowane a ich głównym zadaniem było szkolenie właśnie podoficerów i młodszych specjalistów "rozsyłanych" potem do innych, liniowych jednostek danego okręgu wojskowego. Oczywiście na czas "W" jednostki tychże dywizji przechodziły na inny"wojenny" etat (zasadniczo taki sam jak dywizji I linii czyli mających w czasie "P" etaty wojenno-pokojowe) plus mobilizowały jednostki rezerwowe, a czasy wyjścia w pole były niezwykle "wyśrubowane". Dla przykładu pułki czołgów średnich mające na czas "W" po pięć kompanii (w każdej 16 czołgów) a dotyczyło to każdego z pułków liniowych czy też rezerwowych (te nie istniały w czasie pokoju) w czasie "P" posiadały kilka etatów i struktur organizacyjnych czyli były pułki rozwinięte, częściowo skadrowane, szkolne i w całości skadrowane a w każdym ze wszystkich tych rodzajów był zasadniczo inny etat pokojowy wynikający z typu danej jednostki, możliwości szkoleniowych i bazy koszarowo-magazynowej. Co ciekawe niektóre pułki skadrowane oprócz własnego rozwinięcia miały mobilizować pułki rezerwowe. Pełna "degrengolada", nie do ogarnięcia na szybko. Może ktoś się kiedyś podejmie, byłoby "cudne" opracowanie na temat powojennych dziejów WP. A co do tematu przewodniego, czyli haubicy wz. 43 152 mm to dalej "tajny" sprzęt WP, nic o ich służbie w latach 50 i 60 aż do czasu wypłynięcia w strukturach pułków artylerii 2, 4, 8 i 12 DZ (początek lat 70-tych) oraz w dywizjach pancernych a te od końca lat 50-tych do końca lat 60-tych miały tylko jeden dywizjon artylerii haubic (i tu pytanie czy 122 mm czy też 152 mm) na przełomie lat 1969/1970 rozwinięty w pułk artylerii haubic (dwa dywizjony). Skoro nie było ich w dywizyjnych pułkach artylerii oraz w brygadach artylerii armat (trzy samodzielne brygady w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych), to gdzie były skoro jakoby wprowadzono je do WP w 1950 r. Stały "zamaskowane" na "ZN-ach". No rzesz (i tak dalej) co było takiego "cudownego" w tych starych i 30 lat temu zezłomowanych haubicach że nie można o nich znaleźć żadnych informacji tyczących służby w WP. "Wunderwaffe" zapewne.

Przemiany struktur organizacyjnych jednostek artylerii 4 dywizji, (oczywiście także w skrócie i do uzupełnienia): Pułk Artylerii Lekkiej (1945 r., organizacja wojenna) - dowództwo - bateria sztabowa - bateria parkowa - 1 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po dwa działony czyli 4 działa w każdej baterii) Pułk Artylerii Lekkiej (1945 r., po zakończeniu działań wojennych) - dowództwo - bateria sztabowa - pluton transportowy - pluton remontowy - szkoła podoficerska - 1 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po dwa działony czyli 4 działa w każdej baterii) Pułk Artylerii Lekkiej (1946 r.) - dowództwo - bateria sztabowa - pluton transportowy - pluton remontowy - szkoła podoficerska - 1 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (1 bateria armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po dwa działony czyli 4 działa w każdej baterii) Pułk Artylerii Lekkiej (1948 r.) - dowództwo - bateria sztabowa - pluton transportowy - pluton remontowy - 1 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (2 baterie armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (1 bateria armat 76,2 mm, 1 bateria haubic 122 mm, bateria szkolna) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po dwa działony czyli 4 działa w każdej baterii) Pułk Artylerii (1955 r.) - dowództwo - bateria dowodzenia - 1 dywizjon artylerii (3 baterie haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (3 baterie haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (2 baterie armat 85 mm, zapewne także jako zamienniki dotychczasowe armaty 76,2 mm) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po trzy działony czyli 6 dział w każdej baterii) Pułk Artylerii (1958 r.) - dowództwo - bateria dowodzenia - 1 dywizjon artylerii (3 baterie haubic 122 mm) - 2 dywizjon artylerii (3 baterie haubic 122 mm) - 3 dywizjon artylerii (3 baterie armat 85 mm, zapewne także jako zamienniki dotychczasowe armaty 76,2 mm) (w baterii po dwa plutony, w każdym plutonie po trzy działony czyli 6 dział w każdej baterii) Pułk Artylerii (1970 r.) - dowództwo - bateria dowodzenia - kompania zaopatrzenia - kompania remontowa - kompania medyczna - pluton przeciwlotniczy - 1 dywizjon artylerii haubic (haubice 122 mm) - 2 dywizjon artylerii haubic (haubice 122 mm) - 3 dywizjon artylerii armat (armaty 85 mm) Pułk Artylerii (1973 r.) - dowództwo - bateria dowodzenia - kompania zaopatrzenia - kompania remontowa - kompania medyczna - pluton przeciwlotniczy - 1 dywizjon artylerii haubic (haubice 122 mm) - 2 dywizjon artylerii haubic (haubice 122 mm) - 3 dywizjon artylerii haubic (haubice 152 mm) Dywizjon Artylerii Armat (1957 r., to dotyczyło chyba samodzielnych dywizjonów) - dowództwo - pluton łaczności - pluton topograficzno-rozpoznawczy - drużyna naprawy samochodów - warsztat i magazyn uzbrojenia - 1 bateria (dwa plutony po trzy działony w każdym) - 2 bateria (dwa plutony po trzy działony w każdym) - 3 bateria (dwa plutony po trzy działony w każdym)

Przepraszam że tak długo nie odpowiadałem ale starałem się "ogarnąć" temat" artylerii 4 dywizji, oczywiście w skrócie i po" łebkach", bo inaczej nie jestem w stanie ?. A wiec po kolei, skład i zmiany organizacyjne artylerii 4 Dywizji Piechoty (1945-1962) i 4 Dywizji Zmechanizowanej w latach (1962-2000). Rok 1945 (maj) - 6 Pułk Artylerii Lekkiej - 4 Samodzielny Dywizjon Artylerii Samobieżnej Rok 1945 (sierpień) - 6 Pułk Artylerii Lekkiej - 18 Samodzielny Dywizjon Artylerii Zmotoryzowanej Rok 1946 (czerwiec) - 6 Pułk Artylerii Lekkiej- Krotoszyn - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Pleszew Rok 1948 (grudzień) - 6 Pułk Artylerii Lekkiej- Krotoszyn - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Leszno Rok 1949 (wrzesień) - 6 Pułk Artylerii Lekkiej- Krotoszyn - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Ostrów Wielkopolski Rok 1950 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii Lekkiej- Sulechów - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Krosno Odrzańskie Rok 1952 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii Lekkiej- Sulechów - 122 Pułk Artylerii Lekkiej- Wędrzyn (sformowany na bazie baterii artylerii ze składu rozwiązanych pułków piechoty dywizji piechoty typu B "mała konna") - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Krosno Odrzańskie Rok 1953 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii Lekkiej- Sulechów - 119 Pułk Artylerii Lekkiej- Leszno (ze składu rozformowanej 30 DP w zamian za 122 PAL) - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Krosno Odrzańskie Rok 1955 (wrzesień) - 22 Pułk Artylerii - Sulechów - 18 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Krosno Odrzańskie - 24 Bateria Artyleryjskiego Rozpoznania Pomiarowego- Sulechów - pluton dowodzenia (dowódcy artylerii dywizyjnej)- Sulechów Rok 1957 (maj) - 106 Dywizjon Artylerii Haubic- Sulechów - 107 Dywizjon Artylerii Haubic- Sulechów - 108 Dywizjon Artylerii Armat- Sulechów - 109 Szkolny Dywizjon Artylerii- Sulechów - 6 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Skwierzyna - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1958 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 6 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Skwierzyna - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1962 (kwiecień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 24 Dywizjon Artylerii- Sulechów (w rzeczywistości dywizjon rakiet taktycznych, niebawem przeniesiony do 5 Dywizji Pancernej) - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1965 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 12 Dywizjon Artylerii Rakietowej- Sulechów - 18 Dywizjon Artylerii (dywizjon rakiet taktycznych)- Kostrzyn - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1967 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 12 Dywizjon Artylerii Rakietowej- Sulechów - 24 Dywizjon Artylerii (dywizjon rakiet taktycznych)- Sulechów - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1972 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 12 Dywizjon Artylerii Rakietowej- Sulechów - 24 Dywizjon Artylerii (dywizjon rakiet taktycznych)- Sulechów - 97 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Sulechów - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1990 (grudzień) - 22 Pułk Artylerii- Sulechów - 12 Dywizjon Artylerii Rakietowej- Sulechów - 24 Dywizjon Artylerii (dywizjon rakiet taktycznych)- Sulechów - 109 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej- Prudnik (ze składu rozformowanej 2 DZ) - 24 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Sulechów Rok 1993 (grudzień) - 113 Pułk Artylerii- Kostrzyn (ze składu rozformowanej 5 DZ) - 91 Pułk Artylerii Przeciwpancernej- Gniezno (dotychczas samodzielny) - 84 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii- Kostrzyn (dotychczas w składzie rozformowanej 5 DZ) Rok 1997 (grudzień) - 13 Pułk Artylerii- Kostrzyn - 17 Pułk Artylerii Przeciwpancernej- Gniezno Rok 1998 (grudzień) - 5 Pułk Artylerii Mieszanej- Sulechów

"No" chyba tak.

To podstawa czyli Jerzy Kajetanowicz "Polskie wojska lądowe w latach 1945-1960" i jeszcze Paweł Piotrowski "Sląski Okręg Wojskowy . Przekształcenia organizacyjne 1945-1956". Plus parę materiałów "via internet". Do jutra coś z tego ogarnę.

Zgadzam się ale "mnie się rozchodziło" o wyholowanie ORP "Bałtyk" z miejsca stałego postoju.

Z monografii ORP "Bałtyk" (WLU Tom 89) - 1928 r.- dokowanie w Stoczni Gdańskiej - 1932 r.- ponowne dokowanie w Stoczni Gdańskiej (Danziger Werft) - 1934 r.- naprawy dokonane przez Warsztaty Portowe Marynarki Wojennej

Co do Starów 66/660 to niestety ale nie posiadam monografii z serii TBiU (a tomiki z tej serii kupowałem od początku lat osiemdziesiątych, ech, trzeba było się nabiegać po kioskach "RUCHU-u") czyli Nr 225 (Wojskowe samochody ciężarowo-terenowe Star 660/266) a tam zapewne jest dużo ciekawych informacji na poruszany Tutaj temat. Ale na pewno zakupię . Jestem niezmiernie ciekaw jak to było z tymi "starami". Szkoda że nikt się nie pokusił o napisanie czegoś bardziej "konkretnego" o Starach 20/21/25/27, całkowicie zapomnianych przez młodsze pokolenie, mechanicznych koniach roboczych "Polski Ludowej", hurrrrraaa (nawet nieźle to zabrzmiało?).

Co do organizacji i wyposażenia jednostek artylerii od lat pięćdziesiątych do osiemdziesiątych to Kolega ptasznik na początku tejże dyskusji napisał cyt. "Wygląda na to, że co jednostka to inny skład". I chyba częściowo miałeś rację, przejrzałem co mogłem z dostępnych książek i artykułów opublikowanych w różnych periodykach, plus internet i wychodzi niezły "młyn" organizacyjno-sprzętowy, jak ktoś to sensownie kiedyś ogarnie w jakieś większej publikacji na temat przemian strukturalnych i wyposażenia polskich dywizji "krok po kroku" (o ile się da to zrobić), to będzie bardzo dobrze, ja tego nie ogarniam i nie mam czasu ani chęci bo temat jest nieźle "zakręcony" . Co prawda powstało kilka "konkretnych" książek i artykułów (także tych opublikowanych na stronach www, niektóre naprawę rzeczowe) na temat WP po 1945 r. (celowo pomijam nazwę "LWP" bo takowej oficjalnie nie było) ale to też na razie tylko tyle. A temat ciekawy jak i inne nie ruszone (o czym pisaliśmy na forum) n.p. transportery TOSU-76, ciągniki gąsienicowe D-350 "Mazur", pancerne ciągniki ewakuacyjne (wozy zabezpieczenia technicznego), sprzęt zdobyczny użytkowany przez WP po 1945 czy też hełmofony czołgowe, hełmy lotnicze i specjalne, oporządzenie WP z lat 1943-1971 (tu jest dopiero "pole do zaorania") i jeszcze na pewno coś by się znalazło.

Jeszcze mały "wtręt" w temacie armat wz. 44, ostatnie wersje to były wz. 44 MN (z celownikiem noktowizyjnym) czy wszystkie i w każdej baterii były w to wyposażone, tego nie wiem, wiem iż według spisów uzbrojenia w WP na początku XXI wieku armat wz. 44 było 711 sztuk (to oficjalne dane). Ciągnikami były kolejno Zisy 151 (Ziły 157) oraz Gazy 63, potem Stary 66/660 i Stary 266. Brygady zmechanizowane i brygady pancerne utworzone w połowie lat dziewięćdziesiątych (na bazie "zunifikowanych" pułków zmechanizowanych) miały w strukturze dywizjon artylerii przeciwpancernej (mieszany z ppk w bateriach), ponadto dywizjon artylerii przeciwpancernej był w pułkach artylerii mieszanej (18 armat wz. 44) oraz (całkowicie skadrowany z 18 armatami wz. 44) w brygadach OT, (rozformowanych dawno temu i nie mających nic wspólnego z obecnym brygadami WOT). Ciekawym jest że dużo wcześniej bo jeszcze w latach sześćdziesiątych wycofano z linii armaty BS-3 100 mm a pozostawiono wz. 44 85 mm oraz armaty wz. 42 czyli ZiS 3 76,2 mm a także ZiS 2 57 mm (te w rezerwie jeszcze w latach osiemdziesiątych). Na "ten przykład" enerdowcy mieli w I linii armaty MT-12 100 mm które były holowane przez ciągniki gąsienicowe MTLB, bardzo możliwe że polskiej produkcji, bo taka była pierwotna rola tychże wozów, w WP nie użytkowanych w tejże roli, poza jednostkowymi przypadkami.

Generalnie to kurcze sam nie wiem czy była takowa wersja czy też od razu M1 i M2 ale zasadniczo to przyjmuje się dla tych wersji oznaczenie Star 660 analogicznie na przykład jak do czołgów T 34-85 M oraz ich modyfikacji T-34-85 M1 i T-34-85 M2, później i tak były to T 34-85 M, nawet oficjalnie. Do tematu haubic i armat wrócimy, oczywiście. Armaty wz. 44 jeszcze "kilka" lat temu były na stanie jednostek WP, zarówno tych istniejących jak i przewidzianych do mobilizacji, obecnie też jeż jeszcze strzelają z nich adepci artyleryjskiego fachu z CSWRiA w Toruniu a i gdzieś są zapewne jeszcze zmagazynowane.

Też mnie to obecnie dziwi, pamiętam wyprzedaże w lokalnej "jednostce samochodowej" właśnie w latach 1989-1990 ale Star 21 o którym wspomniałem na pewno był kupiony (gdzie, nie wiem) w połowie lat osiemdziesiątych (1984-1986 r.). Może już wtedy wyprzedawano jakieś starocie (a do takich na pewno zaliczał się Star 21) stojące na "ZN-ach". Zakłady szeroko pojętej "gospodarki narodowej" na pewno nie były tym zainteresowane więc jedyną możliwością nabycia pojazdu użytkowego a w szczególności ciężarówki przez osoby prywatne był zakup pojazdów wybrakowanych od "jednostek uspołecznionych" lub "stoków" od wojska. Ojciec mojego kumpla kupił w ten sposób "zdezelowaną" sanitarkę na bazie Fiata 125p a ojciec innego mojego kumpla Stara 660 "na chodzie" z zabudową specjalną (ale to już początek lat dziewięćdziesiątych), który później przez krotki czas "robił" za bar, co ciekawe na terenie opuszczonych przez wojsko w 1989 r. magazynów czyli "ZN-nów" o których pisałem wcześniej (budynek z 1798 r.), które to z początkiem lat dziewięćdziesiątych pełniły rolę miejscowego bazaru zwanego "Manhattanem" (piękne czasy, oby się nie wróciły). Co do Starów 66 i ich zmodyfikowanych wersji to pozwoliłem sobie (tu trochę odbiegnę od głównego tematu czyli tytułowej haubicy, ale o Starach 66/660 chyba za dużo na tymże forum nie było) na sporządzenie listy różnych wersji tegoż zacnego i chyba najbardziej rasowego (z wyglądu oczywista?) samochodu terenowego polskiej produkcji, użytkowanego do czasów obecnych (jeden z rekordów długowieczności) przez WP, a więc po kolei. Wersje podstawowe: - Star 66, Star 660, Star 660 M1, Star 660M2, Star 660D (z silnikiem diesla), Star 660M3P (ostatnia modyfikacja z 2000 r. z silnikami diesla). Zmiany w stosunku do wersji pierwotnej czyli Stara 66 wprowadzone w latach sześćdziesiątych: - Star 660M1- opony 12x18 (poprzednio 11x20), inne mosty tylne, wzmocniona wyciągarka, wspomaganie hamulców, obsługa hamulców przyczepy, pneumatyczna blokada mechanizmów różnicowych mostów tylnych, inny mechanizm kierownicy. - Star 660M2- przystosowanie do głębokiego brodzenia w wodzie poprzez uszczelnienie silnia i układu napędowego oraz zainstalowanie uszczelnionej i ekranowanej instalacji elektrycznej. Zabudowy specjalne na bazie Stara 66/660/ 660M1/660M2 itd. (zabudowa/kabina typu 117 AUM): RWS- ruchomy warsztat naprawy broni strzeleckiej RWA- ruchomy warsztat naprawy sprzęty artyleryjskiego RWO- ruchomy warsztat sprzętu optycznego A/SD 1/Sam- warsztat samochodowy, mechaniczno-montażowy A/Panc- warsztat remontu czołgów, mechaniczno-montażowy B 2/sam- warsztat ślusarsko-mechaniczny Moc/Panc- warsztat rozruchowy silników czołgowych B 1/Inż- warsztat naprawy sprzętu inżynieryjnego Ł 2- warsztat naprawy sprzętu łączności WRL 60, WRL 80- warsztat remontu sprzętu radiolokacyjnego RWEM- warsztat elektrotechniczny WRSNiP- warsztat naprawy sprzętu nurkowego i pneumatycznego M/Med, R/Med- warsztat naprawy sprzętu medycznego Inne warsztaty: Typ 537- warsztat artyleryjski Typ 541- warsztat frezarsko-wiertarski Typ 543- warsztat kowalsko-spawalniczy Wozy łączności: radiostacja R-118 radiostacja R-137 radiostacja R-140 radiolinia R-404 radiolinia R-405 wóz kablowy wóz lotnictwa dla Kierownika Lotów tak zwana "krowa" (z racji łaciatego malowania i przeszklonej zabudowy) Wozy inżynieryjne: SMT-1 samochodowy most towarzyszący (most "szturmowy") AP- 64- wóz pontonowy mostu PP-65 "Wstęga" BP- 64- wóz pontonowy mostu PP-64 "Wstęga" R-061, ŻSH- 6- żurawie (dźwigi) samochodowe K-407- koparka samochodowa Wozy sanitarne: szpital polowy stacja tlenowa stacja krwiodastwa pracowania RTG Cysterny: CW 4,5 Samochody w wersji podstawowej czyli ciężarowej służyły także jako holowniki artyleryjskie (motyw przewodni tegoż tematu) oraz improwizowane wozy opl czyli nośniki wkm plot. PKM-2 14,5 mm i armat plot. ZU-23-2 23 mm czyli coś na kształt późniejszych Starów 266 "Hibneryt" z armatami plot. ZU-23-2 23 mm. A teraz nieco wspomnień rodzinnych, mój ojciec służący w WP w latach 1960-1962, początkowo w 48 Batalionie Lotniczo-Technicznym a następnie w 13 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego jako kierowca (kurs "przedpoborowych" z ówczesnej Ligi Przyjaciół Żołnierza czyli późniejszej LOK), po kilku miesiącach służby w kompanii obsługi lotniska gdzie "jeździł" Zisem 150 cysterną czyli "bezetą" skierowany został na kurs do 13 Szkolnej Kompanii Kierowców Samochodowych gdzie zebrano wytypowanych kierowców z różnych jednostek lotniczych celem przeszkolenia w obsłudze "nowiutkich" Starów 66. Niestety po powrocie z kursu do "macierzystej" jednostki nie dane mu było jeździć nowo przybyłymi Starami 66 albowiem został przeniesiony do innej jednostki (ciekawa historia), gdzie nadal był kierowcą Zisa 150 "bezety" a następnie Stara 21 "wozu bojowego" Wojskowej Straży Pożarnej. Ot, taka mała rodzinna historyjka odnośnie Stara 66. Myślę iż nie "przynudziłem" za bardzo, a do haubic wz 43 152 mm i pułków artylerii pewnie w tym wątku jeszcze wócimy. Pozdro

Ta fota jeśli to istotnie rok 1918 w co wątpię patrząc na widoczne w tle gałęzie, to raczej byłaby Policja Komunalna albowiem Policja Państwowa został powołana latem 1919 r. ale nie przeczę iż fotografia jest zapewne z pierwszego okresu istnienia Policji Państwowej.

Część zapewne najstarszych poszła na złom, część tych nowszych i bardziej użytkowych sprzedano na przetargach organizowanych przez jednostki wojskowe, pamiętasz zapewne jaka była dostępność nowych samochodów użytkowych dla odbiorców cywilnych, żadna, 100 % produkowanych na cywilny rynek Polski ciężarówek szła do "gospodarki narodowej" (oczywiście pomijam eksport). Mój można tak powiedzieć "dalszy" ś.p. wuj miał Stara 21 "kanciaka" zakupionego od wojska i to gdzieś w połowie lat osiemdziesiątych a że trudnił się rolnictwem i ogrodnictwem to zabudowa warsztatowa (oczywiście pozbawiona wyposażenia i dostosowana do roli "altany") stała w ogrodzie a samochód przerobiony został na ciężarówkę, zapewne lata temu zezłomowaną. Pomijając kwestę kabiny to różnic pomiędzy Starem 66 a zmodernizowanym Starem 660 i jego dalszymi wersjami czyli 660M1 i 660M2 był dużo więcej, chociaż te zmodernizowane produkowane od połowy lat sześćdziesiątych początkowo miały także kabinę typowo brezentową jak Stary 66, dopiero późniejsze wyposażano w kabiny brezentowe z metalowym dachem a produkcja trwała do bodajże 1981 r. równolegle z nowymi Starami 266. Co do autobusów sztabowych to zasadniczo w ówczesnych latach były tylko zdaje się dwa typy tychże pojazdów czyli AS-2 na bazie Stara 66/660 i wcześniejszy na bazie Gaza 51 czy też Gaza 63, gdzieś mignęło mi także o Ziłach 157 ale czy były w WP, tego nie wiem. A taka improwizowana przebudowa ciężarówek na wozy sztabowe to zdaje się była norma (przynajmniej w niektórych jednostkach), jest o tym wzmianka w książce (wspomnieniach oficerów) poświęconej dziejom 1 Berlińskiego Pułku Artylerii ze składu 1 DZ.

Sanitarki i wozy bardziej wyspecjalizowane Służby Zdrowia WP były montowane na Starach 21 (więcej w wojsku wersji z "kanciastą" kabiną kierowcy), Starach 25, Starach 66/660 oraz Gazach 51 (czyli Lublinach 51) oraz Gazach 63, były także autobusy-gabinety specjalistyczne na bazie Sanów H-100, stało to na "ZN-ach" do przełomu lat 80/90-tych.

I nowy etat w dywizjonie artylerii armat czyli zwiększenie ilości baterii z dwóch do trzech, w każdej po 6 armat wz. 44 85 mm. A co do wozów dowodzenia to od lat siedemdziesiątych w baterii dowodzenia szefa artylerii dywizji powinien być jeden SKOT R-3A (RPKO-Ruchomy Punkt Kierowania Ogniem), taki sam wóz (SKOT R-3A)w baterii dowodzenia pułku artylerii a na szczeblu dywizjonu SKOT R-2A dla dowódcy dywizjonu. Czy było tak we wszystkich pułkach, nie wiem, na pewno wozy tego typu powinny być w pułkach I linii a do takich zaliczał się także 22 pa. Ponadto dla dowództwa pułku dwa autobusy sztabowe, ruchomy węzeł łączności plus samochody terenowe i ciężarowe oraz co oczywista namioty NS-10 z ogrzewaniem piecowym (w zimę) i sprzętem koszarowym w postaci stolików i taboretów i łóżek polowych?

Tak sformowany właśnie na przełomie 1972/1973 r. wcześniej do 1962 r. w 4 DP był 6 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej (JW 2465), być możliwe iż po rozformowaniu tegoż dywizjonu jako samodzielnej jednostki, skadrowany dywizjon artylerii ppanc. (z armatami wz. 44 85 mm) był w strukturze właśnie 22 pa, tego nie wiem. Star 66 miał tylko brezentową rozkładaną "kabinę" natomiast Stary 660 i modyfikacje miały brezent plus charakterystyczny metalowy dach. W każdej jednostce zawsze był wóz alarmowy z "dyżurującym" kierowcą a wozy bywały różne, mógł to być GAZ 69, UAZ czy nawet Żuk , oczywiście także ciężarówki.

Kolego ptasznik, jeszcze male pytanie, czy podczas Twojej służby wojskowej rzeczone działa czyli haubice wz. 38 i wz. 43 (oraz zmodernizowane wz. 38/85 i wz. 43/85) były "ciągane"? to znaczy holowane przez "pszczółki" czyli Stary 660 czy też już przez Stary 266. Ze Starami 66/660/660M to też ciekawostka, były w bardzo dużej ilości "we wojsku" w podstawowej wersji czyli ciężarówki (a także ciągnika artyleryjskiego) i gdzieś nagle zniknęły w drugiej połowie lat osiemdziesiątych, ostały się "ino" wersje z zabudową specjalistyczną. Trochę mnie to dziwi bo pamiętam pewien skład "ZN" w moim mieście istniejący do bodajże 1989 czy tez 1990 r. gdzie w centrum miasta stały sobie "na kołkach" Gazy 51 (w tym sanitarki), Gazy 63, ZiS-y 151, Stary 21 tudzież różne przyczepy ale jakoś Starów 66/660 w wersji podstawowej tam nie było. PS. Główny budynek magazynowy (nie liczę wyburzonych lata temu garaży) tegoż składu wybudowany został w 1796 r. i praktycznie cały czas pełnił funkcję magazynów wojskowych, obecnie odnowiony i podlegający innemu "resortowi" jest jednym z najstarszych zachowanych budynków w mieście, bardzo doświadczonym przez działania wojenne.

Z haubicą wz. 43 152 mm w WP to też ciekawa sprawa. Nigdzie nie mogę się doszukać informacji ile ich było, kiedy je dokładnie wprowadzono oraz gdzie były w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Na Wikipedii jest info o tym że w dniu 1 maja 1945 r. było ich w WP 34 sztuki, z kolei gdzie indziej znalazłem informację o wprowadzeniu tejże haubicy na stan WP dopiero w 1950 r. Czyżby kolejny tajemniczy sprzęt WP po równie tajemniczym "improwizowanym" gąsienicowym transporterze opancerzonym TOSU-76 powstałym z przebudowy dział samobieżnych SU-76M, ten temat był poruszany na forum dws w czym brałem udział oraz na forum "Odkrywcy". To samo można napisać o pancernych ciągnikach ewakuacyjnych (wozach zabezpieczenia technicznego) użytkowanych w WP a powstałych na bazie czołgów T-34-85, czołgów IS-2 (ostatnio też "temacik" na dws) czy też dział samobieżnych SU 85 i SU 100 a już o artyleryjskich ciągnikach gąsienicowych D 350 "Mazur" to żeby znaleźć jakieś konkretne info, uuuuu, problem. Zresztą o artyleryjskich ciągnikach gąsienicowych w WP był bardzo dobry cykl artykułów w nieistniejącym "Poligonie" ale o "Mazurze" chyba nic (może coś przeoczyłem). Na forum "Odkrywcy" był temat tyczący artyleryjskich ciągników gąsienicowych w WP gdzie także wrzuciłem swoje "trzy grosze" w tym zdjęcia "zaginionych" w WP ciężkich ciągników gąsienicowych AT-T (w WP od 1958 r. całe dwie sztuki) z których to jeden na pewno był na stanie ówczesnego 33 Szkolnego Batalionu Naprawy Traktorów przemianowanego w 1961 na 33 Szkolny Batalion Ciągników Gąsienicowych (bo na terenie tejże jednostki pomiędzy 1960 a 1961 r. wykonano fotografie jednego z dwóch ciągników AT-T). To tyle względem "tajemniczego" sprzętu WP w tym "motywu przewodniego" tegoż tematu czyli haubicy wz. 43 152 mm.

Pewnie że moja "literówka", oczywiście rozchodziło mi się o M-30 czyli wz. 1938 kalibru 122 mm, haubic D-30 czyli 2A18 nigdy nie było na uzbrojeniu WP. A więc w dalszej dyskusji przyjmujemy tak jak zaproponowałeś oznaczenia wz. 38 dla haubicy 122 mm i wz. 43 dla haubicy 152 mm bo i takowe nazwy były oficjalnymi w WP. Tak, już wcześniej zorientowałem się iż "Twoim" pułkiem był 22 pa z Sulechowa, wyszło to już przy wcześniejszej dyskusji o ppk "Trzmiel". Nazwa pułk artylerii lekkiej funkcjonowała w latach czterdziestych i pięćdziesiątych, bodajże od 1955 r. czy też 1957 r. był to "tylko" 22 Pułk Artylerii a w jego strukturze były dwa dywizjony haubic wz. 38 122 mm (po 18 haubic w dywizjonie) i dywizjon armat wz. 44 85 mm (inne oznaczenie D-44), łącznie 38 haubic 122 mm i 20 armat 85 mm z tego 2 haubice 122 mm i 2 armaty 85 mm w baterii szkolnej. Równocześnie w 4 Dywizji Piechoty istniał 6 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej również wyposażony w armaty wz. 44 kalibru 85 mm. W 1962 r. po przeformowaniu 4 Dywizji Piechoty w 4 Dywizję Zmechanizowaną rozformowano dywizjon artylerii przeciwpancernej (kiedy dokładnie tego nie wiem), który ponownie sformowano na przełomie 1972/1973 r. Jaka była dokładna struktura 22 pułku artylerii w latach sześćdziesiątych tego też nie wiem, natomiast haubice wz. 43 kalibru 152 mm były na stanie WP dużo wcześniej w samodzielnych jednostkach artylerii, kiedy weszły na uzbrojenie 22 pa, nie wiem, ale być możliwe że po wycofaniu armat 85 mm, chyba że te były poza etatem pułku na przykład w skadrowanym dywizjonie przeciwpancernym.

Ale żeby dodać jeszcze trochę do tego rozgardiaszu organizacyjnego to pułki artylerii ze składu dywizji zmechanizowanych Warszawskiego OW czyli z 1 DZ (częściowo skadrowana), 15 DZ (szkolna) oraz całkowicie skadrowanych 3 DZ i 9 DZ także miały się rozwijać do stanów liczących trzy dywizjony, dwa z haubicami 122 mm oraz jeden z haubicami 152 mm a "wisienką na torcie" było to że drt skadrowanej 3 DZ i 9 DZ stacjonowały poza Warszawskim OW i były niejako wydzielone z podporządkowania tychże dywizji.

Małe uzupełnienie do poprzedniego wpisu. Dwa dywizjony haubic 122 mmm i jeden dywizjon haubic 152 mm miał 2 Pułk Artylerii (12 DZ), 4 Pułk Artylerii (8 DZ)- Pomorski OW oraz 22 Pułk Artylerii (4 DZ) i 37 Pułk Artylerii (2 DZ)- śląski OW, z tym że 37 pa wchodził w skład dywizji szkolnej którą była 2 DZ, oczywiście rozchodzi się o etat czasu "P". Co do armat D 44 85 mm to były na stanie tychże pułków artylerii do 1972/1973 r. kiedy to sformowano samodzielne dywizjony artylerii przeciwpancernej (18 armat 85 mm) podlegające szefom artylerii 2, 4, 8 i 12 DZ. Co do "Dan" 152 mm to poza brygadami artylerii w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych weszły także na stan dywizyjnych pułków artylerii, na pewno były w 2 Pułku Artylerii (może tylko w tym jednym pułku) w zamian za wycofane holowane haubice D 1 152 mm. Pułki Artylerii Mieszanej utworzone w 1994 r. także miały ciekawą strukturę bo łączyły dotychczasowe wszystkie samodzielne jednostki artylerii dywizji zmechanizowanych (dywizje pancerne rozformowano w 1989 r.). W ich składzie był dywizjon haubic 122 mm, dywizjon haubic 152 mm, dywizjon armat 85 mm, dywizjon artylerii rakietowej z wyrzutniami BM 21. Po wycofaniu holowanych D 1 152 mm , niektóre pułki miały dwa dywizjony haubic 122 mm (tu nie rozróżniam czy były to holowane D 30 czy też samobieżne "Goździki"). A i artyleria pułkowa też przechodziła ciekawe przeobrażenia ale to inny "niezgłębiony" temat. Ktoś kiedyś na tym forum zapowiadał publikację na temat polskich dywizji, ale chyba cisza w temacie.

O widzę że temat się fajnie rozwija, lubię takie pogaduchy? Co do struktur organizacyjnych pułków artylerii wchodzących w skład poszczególnych dywizji w latach osiemdziesiątych, to funkcjonowało kilka etatów, ale tu też trzeba odróżnić istniejące etaty czasu pokojowego (zasadniczo pułki trzech typów ale niektóre pododdziały były skadrowane i to nawet w pułkach I rzutu, funkcjonowały także pododdziały szkolne między innymi SMS, SP i SPR) od etatów czasu wojennego (wszystko rozwinięte i zasadniczo pułki czterech typów) a więc: - pułki artylerii ze składu dywizji pancernych miały jeden dywizjon z 18 haubicami D 30 122 mm (niektóre przezbrajane na "Goźdzki" tegoż kalibru) oraz jeden dywizjon z 18 haubicami D 1 152 mm. Łącznie 18 haubic 122 mm i 18 haubic 152 mm. - pułki artylerii ze składu dywizji zmechanizowanych I rzutu (czyli z Pomorskiego i śląskiego OW) miały dwa dywizjony po 18 haubic D 30 122 mm (niektóre przezbrajane na "Goźdzki" tegoż kalibru) oraz jeden dywizjon z 18 haubicami D 1 152 mm (najprawdopodobniej jedna z baterii w "Twoim" pułku była całkowicie skadrowana i nie istniała w etacie pokojowym a stan osobowy był w zmagazynowanych "workach"). Łącznie 36 haubic 122 mm i 18 haubic 152 mm. - pułki artylerii ze składu dywizji zmechanizowanych II rzutu (czyli z Warszawskiego OW) miały jeden dywizjon z 18 haubicami D 30 122 mm oraz jeden dywizjon z haubicami D 1 152 mm czyli analogicznie do pułków artylerii dywizji pancernych tylko że w DZ II rzutu nie przewidywano przezbrajania w "Goździki" (mowa oczywiście o latach osiemdziesiątych). Łącznie 18 haubic 122 mm i 18 haubic 152 mm. - pułki artylerii ze składu rezerwowych dywizji zmechanizowanych (nie istniejące w czasie pokoju,formowane z innymi oddziałami RDZ tyko na czas "W") miały dwa dywizjony haubic D 30 122 mm. Łącznie 36 haubic 122 mm. Ponadto w latach osiemdziesiątych (począwszy od 1983 r.) wchodziły na stan WP armatohaubice samobieżne wz. 1977 "Dana" 152 mm które to trafiały do samodzielnych brygad artylerii podlegających bezpośrednio dowództwom okręgów wojskowych z pominięciem 1 Brygady Artylerii ze składu Warszawskiego OW, ta brygada jako II rzutowa miała pozostać przy starym sprzęcie tak samo jak samodzielny 23 Dywizjon Artylerii Armat z tegoż okręgu na czas "W" rozwijany do pułku artylerii. A więc wszystko co nowe do dwóch zachodnich OW, II rzutowy Warszawski OW miał pozostać na dotychczasowym sprzęcie ewentualnie otrzymywać sprzęt nowszych typów wycofywany z zachodnich OW.