KayFranz

SMYK II miał być dwuosobową wersją, ale chyba nigdy nie powstał. W każdym razie nie natknąłem się dotąd na info o jego powstaniu. Z tej notatki wynika, że do końca 1938 r. powstał kadłub - czyli nie był to tylko "papierowy" projekt. Konstruktorzy planowali użyć 32-konnego silnika https://en.wikipedia.org/wiki/Saroléa_Albatros, bo ten Scott od pierwszej wersji był dość ciężki i zawodny. Taki sam silnik był w Bąku II. Albo wręcz - może Bąk II dostał ten silnik zamiast Smyka II.

Mamy wątek o polskich samolotach, o polskich samolotach i szybowcach za granicą, to teraz coś z cyklu "zagraniczni piloci na polskich maszynach" Rumuński pilot Virgil Trandafirescu, późniejszy kapitan i dowódca 51. Eskadry Myśliwskiej oraz 7. Grupy Myśliwskiej (zginął w czerwcu 1944) - tutaj podczas szkolenia w Ustjanowej. Rok 1934. Powozi Czajką III.

Takie ładne coś ostatnio wylazło. Godło Escadrila 1 Vanatoare (1. eskadra myśliwska) Aeronautica Regală Română I to na czym? Łaciatym (chyba?), z małymi kokardami na skrzydłach i niesymetrycznymi... To okrągłe tło rysują jako żółte, gadzina - zielono-niebieska. Coś znajomo wygląda, nieprawdaż?

Chyba raczej kolaż. Ta sylwetka jest już dawno nieaktualna. Właśnie przygotowuję wersję 2020.09.06 - jeśli ktoś chce sobie wydrukować i zakleić tę z WLU, niech pisze. Wieczorem.

Śmigło Fairey było aluminiowe, więc raczej go nie malowano (od przodu, rzecz jasna). Czytam sobie opis budowy hiszpańskiej repliki i tam określają śmigło jako "metalizado" - czyli "metaliczny". Może przód był pociągnięty srebrzystą farbą, ale ciężko to stwierdzić na zdjęciach sprzed wojny, a nawet na współczesnych. Na marginesie jedna uwaga - ze względu na przepisy hiszpańska replika (ta budowana w Maestranza Aérea de Albacete czyli w skrócie MAZ), jako latająca, musiała dostać ruchomy ster kierunku, a przy okazji powiększono jego powierzchnię. Standardowe Ciervy miały tylko odginaną na ziemi płetwę (trymer), bez możliwości sterowania w locie.

Ale tydzień, towarzysze... Dopiero co pokazałem jedną nowość, a tu - proszę, kolejna. Dostałem właśnie fotografie wykonane podczas budowy hiszpańskiej repliki. I na jednej z nich widać ustawione obok siebie wzorcową Avro ROTA K4232 (to ta, która obdarto i obmierzono), a obok - nowo zbudowaną replikę (oznaczaną często jako MZA). Stoją śmigło w śmigło. I co można w takim momencie stwierdzić w kwestii kolorów łopat? Kurczę, czyli znowu muszę przemalować sylwetkę barwną...

Dobry wieczór. Wakacje ogłaszam za zamknięte, czas zabrać się za robotę. Po pierwsze primo - w międzyczasie ukazał się model. kartonowy, ale za to w poprawnym malowaniu. W miarę, bo autor nie do końca trzymał rękę na pulsie i nie doczytał ostatnich rewelacji. Ale zapewne większości i tak wystarczy, że jest niebieski. Przy okazji dyskusji na Konradusie wrzuciłem parę wymądrzań się na temat działania "sterów" w Ciervie. Tutaj: http://www.konradus.com/forum/read.php?f=13&i=9072&t=9072 Po drugie primo - dzięki uprzejmości pana Roberta Stachyry dostaliśmy porządny skan tej reklamki fabryki Wedla z czerwonym wiatraczkiem i dziwaczną rejestracją. Oraz z sylwetką przypominająca bardziej prototyp C.30 niż polską Ciervę C.30A. Nieistotne, ważne żeby czekolada była smaczna. Dziękujemy, zainteresowanych proszę o uzupełnienie sobie archiwum. No i danie główne. Dobrzy (oj, bardzo ? ) ludzie przysłali mi fotografie. I wśród nich była znana już nam fotka, ale tym razem skan był zrobiony z samego źródła, a nie z "odbitki z odbitki". Jakość okazała się fantastyczna. Na tyle, że wyszło coś, co przeczuwałem, ale nigdy nie miałem okazji udowodnić. Oto pokazał się kolejny, nigdy dotąd nie wspominany napis eksploatacyjny. Pamiętacie ten kadłub austriackiej OA-TAX z opisanym w przodzie punktem, gdzie należało podpierać maszynę przy serwisie? No to nasza też miała stosowny napis. Tutaj: A jak już się wie, czego szukać - to zajrzyjcie na blog "Modele z szachownicą" - http://zszachownica.blogspot.com/2013/08/zdjecia-archiwalne-16-cierva-c30.html. I co tam widać po PRAWEJ stronie? Podobny napis. Możecie sobie zgadywać, co tam jest napisane. W każdym razie na jeszcze paru z tych nowych fotografii widać jakąś jasną smugę albo coś innego w tym samym miejscu. Przypadek, że zawsze akurat tam jest coś jaśniejszego na kadłubie? Nie sądzę. Nowe fotki jeszcze coś ukazały, ale to sobie muszę poukładać i posprawdzać. To tyle na początek sezonu. Hiszpanie w ostatniej chwili wyrównali... 23:03 Zapomniałem, że przy okazji dyskusji o modelu na FB odezwał się kolega z Litwy. I oto dzięki niemu mamy sylwetkę litewskiej ważki z opisami masowymi .

Zanim ktokolwiek zaprotestuje przed wkładaniem tutaj tego zdjęcia: Czy wiecie kto kupił dużą (ok. 30 szt. ) partię DFW C.V prosto z fabryki w 1919 roku? To właśnie one tu stoją. Pan Ryszard jest wyłączony ze zgadywanki, bo on wie...

Salamandra. Litwa, lato 1940.

A, dzięki. Pewnie to jakaś fota propagandowa na zlecenie Czerwonego Krzyża, bo ja mam z kolei pocztówkę z opisem "Sanitarny samolot P.C.K". Na końcu skrzydła, jeszcze za kołem z krzyżem powinien być napis P.C.K. Chyba czerwony, bo na innych, lepszych fotkach jest w innym odcieniu niż rejestracja. Fajnie widać paski płótna na klejeniu arkuszy poszycia płata.

Skąd to?

A w lutym 1929, pod Krakowem "Adaś" wywinął orła... I miał wtedy jeszcze inne w kształcie i stylu zapisu literki rejestracji. Ale jeśli to był 1929 rok - to już wywijał w barwach P.L.L. LOT

Historia odrobinę mniej odległa, ale prefiksu SP nadal nie ma. Ten sam "Adam" w trakcie przemalowywania. Jeszcze bez proporczyka na stateczniku. A ponieważ rejestracja namalowana jest w stylu PP-xxx, stosowanym do 1925 roku, to obie fotki przedstawiają samolot reprezentujący "Aerolloyd" (a nie "Aerolot", jak napisałem - bo ten powstał w maju 1925).

Historia tak daleka, że nawet jeszcze prefiksu SP nie było, tylko P-P. Junkers F.13 P-PALA P.L.L. "Aerolot".

Ależ tak, były. Najpopularniejszy był filtr żółty, zalecano nakładanie go na obiektyw przy fotografiach w dużym słońcu. Wtedy jasne elementy nie wychodziły na odbitce jako bardzo jasne (niezależnie czy ich naturalna barwa to biel, jasny żółty czy kremowy), tylko w ciemniejszym odcieniu szarości. Klasyczny przykład to fotografie znaku Aeroklubu RP - z założonym filtrem żółte wnętrze wychodzi CIEMNIEJ niż niebieska obwódka. Znalazłem coś, co kiedyś przygotowałem (dla zupełnie innych słuchaczy, więc rozważania o histerezach pomińmy) - wziąłem za przykład właśnie samolot Skarżyńskiego.

Przejrzałem dostępne mi fotki. Jestem przekonany, że zarówno litewski, jak i nasz wiatrak miały golenie podwozia pomalowane na niebiesko. W każdym razie ciemne, ale jaki inny kolor wchodzi w grę? Może na szybko przykładzik. Fotka z NAC-u: https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/85428 Odcień kołpaków kół jest tak znacząco różny od odcienia goleni, że chyba kończy to dyskusję. Co do litewskiego - na innych fotografiach odcień goleni jest wyraźnie ciemniejszy niż odcień paska na kadłubie, odcina się od nich nawet tak, gdzie goleń jest pod kątem. No i na koniec - austriacka OE-TAX. Piękna fotka, w zasadzie "referencyjna" (idealna do rysunku sylwetki - ci co wiedzą, o co chodzi, to wiedzą...). Maszyna po wypadku: widoczny zgięty wspornik goleni, uszkodzona blacha pod drzwiczkami, podmalówki w tejże okolicy. Zdemontowane golenie, a jakość fotografii raczej nie pozwala nawet myśleć, że kolor goleni jest inny niż zasadniczy kolor kadłuba. Przy okazji - chyba jednak na maszynie OK-ATS "Bata" ten napis przy uchwycie do podnoszenia brzmiał "HEBEN HIER", bo w postaci "ANHEBEN HIER", jak napisałem parę tygodni wcześniej, wydaje mi się za długi. Drugi, malutki napis w przodzie kadłuba (był z obu stron) to "HIER DREHPUNKT" (niem. tutaj punkt podpierania). I druga uwaga: kolory flagi austriackiej to wiadomo - czerwony, biały, czerwony. Dla wszystkich śledzących właściwości odcieni kolorów na starych, czaro-białych fotografiach przykład, jak wygląda kolor czerwony. Można sobie wybrać... I jeszcze - dla tych, którzy budują model Ciervy w wersji cywilnej: te wersje NIE MIAŁY panela z tyłu kadłuba, z lewej strony. Tylko w wojskowej wersji, dla RAF (czyli w wersji Avro 671 Rota Mk.1) dodano go, na żądanie Air Ministry. Mieściła się tam apteczka. Ktokolwiek buduje polską lub inna cywilną maszynę - musi ten panel usunąć, wszystkie znane mi edycje modeli, w dowolnej skali mają go. Niestety. Chyba także zbudowane we Francji maszyny nie miały go, bo na żadnym zdjęciu, nawet tam, gdzie ciekawscy Adolftouristen pootwierali co się dało, nie widać go.

Przepuściłem ten film nakręcony na Litwie przez programik. Podkręciłem chrominancję, czyli - tłumacząc na polski - podbiłem nasycenie koloru. Tak jak się spodziewałem, kadłub wychodzi (oczywiście mojem osobistem zdaniem) na niebiesko, ale boczna zewnętrzna powierzchnia stabilizatora jest wyraźnie (oczywiście m.o.z.) jaśniejsza. I to by pasowało do informacji, którą dostałem od fanów wiatraczka z Wysp, że Ciervy C.30A fabrycznie miały malowane stabilizatory na srebrno z obu stron. Co umacnia mnie w przekonaniu, że także i ogonek naszej był srebrny. Z obu stron. Oczywiście jest to MOZ ?

Tak naprawdę, to wszystkie znane mi zdjęcia naszej Ciervy mają tak małą rozpiętość tonalną, że stopień szarości niewiele mówi. Po drugie, jeśli na spodzie nachylonych części jest na ekranie taka sama szarość jak na pionowych - to już zastanawiające, bo powinna być ciemniejsza. Moim zdaniem skoro na innych maszynach jest to malowanie obustronnie srebrne, to i nasza też tak miała. A fakt srebrnego obustronnego malowania jest na paru zdjęciach poza dyskusją. Po drugie - rysunki i modele z epoki też przedstawiają Ciervy z całym srebrnym stabilizatorem. Mocno bruździ tutaj fakt, że powierzchnia pokrycia była polakierowana i może mylić. Weź pod uwagę, że do tej pory nikt się nawet nie zastanawiał czy to poszycie jest srebrne czy niebieskie (czy nawet khaki) - tak nieznaczne są to różnice. Co do płatwy - to pewnie chodzi o te dwie powierzchnie statecznika pionowego. Chyba, że Jędrzej miał na myśli odginany (ale tylko na ziemi, niekontrolowany podczas lotu) element na końcu ogonka.

Dostałem link do filmu o pierwszej litewskiej olimpiadzie narodowej z 1938 roku (dzięki ? dla Marka Rogusza). Od 6:30 pojawia się ich wiatrak - i też mam wrażenie, że stery są srebrne, a nie niebieskie. Zrobiłem sylwetkę barwną naszej przy takim założeniu. Im więcej przyglądam się fotografiom - tym bardziej ta koncepcja mi pasuje.

To jest kolejna kwestia do wyjaśnienia. Bo jeśli spojrzeć na rząd drugi to jakie malowania mają drugi i trzeci "samolot", te zaraz za C-ACXG? Podobna różnica jest między G-ACUI i G-ACXR. Co do -XR brytyjscy koledzy są zdania, że był czerwony ze srebrnym stabem i to z obu stron - patrz foto z plaży w La Coruna, to z panią w kwiecistej sukience stojącą przed maszyną. I co do tego, to nawet się nie kłócę. Żeby było śmieszniej, ja do czerwonego koloru maszyny z reklamą wina doszedłem inaczej. Przy okazji tego z kolei zdjęcia - ponoć dobrze kombinujemy z trzema ostatnimi linijkami opisów masowych (paliwo, smarowanie i masa własna), a górna linijka to było "Total weight" i jeśli waga załogi z bagażem przekraczała te wartość to pilot powinien odliczyć odpowiednią ilość paliwa (lub nie tankować do pełna). Tyle, że jak by to było po polsku tak, aby pasowało do fotografii SP-ANN - to nic mi nie przychodzi do głowy. Napisy przy chwytach były zazwyczaj w języku kraju obsługi (no, logiczne), więc ten z plaży ma tam po hiszpańsku LEVANTATE AQUI. Tak już zupełnie bez związku z zasadniczym tematem - Czesi się upierają, że ich OK-ATS miał ten napis po niemiecku ANHEBEN HIER, bo właściciel często latał do Austrii, a nawet Szwajcarii.

Coraz gorzej. Nawet "samoloty" (wiadomo, że wiatrakowiec to nie jest dokładnie samolot, ale dla ułatwienia niech będzie) z tej samej serii miały stateczniki pomalowane na srebrno. Od dołu i od góry. Myślałem, że takie malowanie dotyczy raczej wczesnych egzemplarzy, ale jeśli tak malowano latem 1934... Mam zgryz. Foto z lata 1934. Gdzieś tam stoi nasza, polska. Jeśli popatrzeć na odcień ogonków, to nawet pochylone części różnią się odcieniem od odcienia tych części kadłuba, które nachylone są pod podobnym kątem. Foto z hiszpańskiego "Aeroplano", nr 13, str. 34 i 35 Intrygują mnie te trzy, które jakby miały pasy na ogonie (i to chyba francuskie?). Oraz odcień drugich maszyn w obu rzędach... I teraz zdecydujcie: Czy mam już teraz opublikować sylwetkę barwną ze srebrnymi łopatami (bo w WLU dali wcześniejszy rysunek, z niebieskimi, mimo, że wysłałem im poprawkę) w dobrej jakości, żebyście sobie mogli wydrukować i podmienić w tomiku czy czekamy, aż coś się wyjaśni i będę musiał przemalować dodatkowo statecznik?

Tego to ja się bałem... Dolne w takim razie też - tak jest na innych Ciervach z niebieskim kadłubem, tam gdzie widać różnice odcieni. A przy okazji - nawet plany z dokumentacji fabrycznej nie uwzględniają tego wysięgnika

Planik zamieszczony w tomiku z serii WLU jest kopią planu z raportu NACA. Chyba nie ma już szans zapytać autora rysunku, dlaczego to i owo pominął. W każdym razie ten wysięgnik jest na fotografiach i to im ufam bardziej niż rysunkom, nawet z epoki. Bo np. ten na rozkładówce (to z kolei kopia rysunku z Flighta z 1934 r.) to totalne science-fiction. Niby to przekrój G-ACIO, czyli maszyny z serii C.30P (tej przedprodukcyjnej), ale podwozie ma już w układzie stosowanym w serii C.30A. Z kolei dwa stopnie wejściowe miał tylko egzemplarz G-ACKA. Tak jakby Flight dostał szkic projektu nigdy nie zrealizowanego. Ale spokojnie, panie Ryszardzie, pan się nie boi... Na planie, który powstaje, "fszysko bendzie jak cza".

To jest wysięgnik rurki (a właściwie rurek, bo były dwie) Pitota. Standardowe, fabryczne wyposażenie. Co ciekawe - nasza Cierva miała jeszcze dodatkową zwężkę Venturiego na prawej burcie. Tylko nie wiem, do czego, gdyż w zestawie przyrządów było dwa prędkościomierze i nic więcej, co wymagałoby zasilania ciśnieniem z takiego czujnika. Nie mogę się dokopać do "zasilania" czego służy takie ustawienie. Tzn. wiem, że zwężka jest potrzebna np. do podawania ciśnienia do sztucznego horyzontu, ale przecież nie w wiatrakowcu. W standardzie były tam tylko liczniki obrotów (jeden dla rotora i drugi dla silnika), temperatura oleju, chyłomierz rurkowy, prędkościomierz, wysokościomierz i ciśnienie oleju (to w tylnej kabinie) oraz obrotomierz wirnika, temperatura oleju, obroty silnika, wysokościomierz i prędkościomierz (na przedniej desce). Ta zwężka jest już na pierwszych fotkach, z grudnia 1934 - czyli to nie jest jakaś nasza "doróbka", zamontowano ją już na Wyspach. Ale ma ją tylko nasza, nie widzę dodatkowej zwężki na innych maszynach. Ma ktoś pomysł na przyczynę zamontowania zwężki Venturiego w SP-ANN?

Francuzami się nie przejmujmy - to wojskowe LeO. Inna produkcja, inny czas, inne zasady. Mnie interesuje nasza, polska, pomalowana w 1934 na Wyspach. Wolałbym drugi raz nie robić rewolucji w schemacie jej malowania. Chociaż, jeśli trzeba będzie chlastać - no to utniem.