Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[wa1aw]

Na zakończenie dodaję kolejny rysunek wagonu, tym razem o konstrukcji jakie miały wagony Mhx. Jeśli chodzi o wagony Mhx, to jest to pierwszy i zarazem dotąd jedyny rysunek Mhx-a jaki udało mi się wyszukać.
Dlatego traktuję go jako perełkę.

[wa1aw]

Odnosząc się do wpisu Kolegi Krzysztof115 z dnia 2015-12-24 16:17:29 myślę, że pokazane przez Kolegę zdjęcie przedstawia pociąg sanitarny w malowaniu z okresu wojny w 1920 roku. Widoczny na zdjęciu wagon osobowy jest spadkiem po CK armii.

Razem z wpisem prezentuję zdjęcie austriackiego pociągu nr. 60.

Opis zdjęcia: K. k. Staatsbahn-Krankenzug Nr. 60 (Einwaggonierung von Verwundeten)

Zdjęcie opublikowane przez Kolegę Krzysztof115 jest następnym przykładem naszego pociągu sanitarnego sformowanego tym razem z austriackiego taboru kolejowego.

[wa1aw]

Ostatecznie, dla potrzeb przygotowania Kolegów do oceny następnej, przygotowanej przeze mnie hipotezy, prezentuję widok P.S.84 we wrześniu 1939 roku.

Charakterystyczna scenka oraz szczegóły widoczne na tym i innych zdjęciach tego składu legły u podstaw hipotezy z którą zapoznam Kolegów następnym razem.

Zdjęcie pochodzi z archiwum pana Andreasa Schmidt-ta.

[wa1aw]

W nawiązaniu do wpisu 2016-01-18 15:04:14 zamieszczam unikalne zdjęcie pełnego 16-to wagonowego oliwkowego składu pociągu sanitarnego, przygotowanego przez Lancashire & Yorkshire Railway.

Widoczny pociąg zmierza w kierunku promu, który przewiózł go na front do Francji. Rok 1918, więc istnieje szansa, że to właśnie ten pociąg ze zdjęcia trafił po demobilizacji w polskie ręce.

Prezentowane zdjęcie pochodzi z National Railway Museum i posiada następujący oryginalny opis:

Title: Ambulance train at Southampton docks, 1918

Date: 1918-04-11

Place: Southampton, Hampshire, England

Description: A locomotive hauling sixteen carriages of an ambulance train, ready to be loaded onto a train ferry at Southampton docks, 11 April 1918. The ambulance train had been manufactured by the . The train is probably heading for the Western Front in France or Belgium, where the German Army had just launched its spring offensive.

[wa1aw]

W taki oto sposób nasze pociągi sanitarne, sformowane z późniejszych wagonów Mhx trafiły do kontynentalnej Europy.

Również i to zdjęcie pochodzi z National Railway Museum.
Oryginalny opis:

Title: Army vehicles and railway carriages being loaded onto a ferry, 1918

Date: 1918-04-11

Place: Southampton, Hampshire, England

Description: Army lorries and ambulance trains loaded onto a train ferry at Southampton, 11 April 1918. The ferry accommodated both road and rail vehicles. The lorries and ambulance trains are heading for the Western Front in France or Belgium, where the German Army had just launched its spring offensive. The ambulance trains had been manufactured by the Lancashire & Yorkshire Railway.

[wa1aw]

W celu uczczenia pamięci bitwy pod Sommą angielscy entuzjaści historii w 2015 roku odrestaurowali 108-mio letni wagon sanitarny.

Sądzę, że większość z nas jest rówieśnikami jegomościa ze zdjęcia. Również i my moglibyśmy mieć powód do dumy, gdybyśmy zebrali dostatecznie dużo sił w sobie i chociaż skompletowali dokumentację historyczną i techniczną jednego z naszych wagonów.

Może nawet hasło RATUJMY OSTATNIEGO ŻOŁNIERZA II RP NA TORACH" nabrałoby sensu w odniesieniu do wagonu z Gdyni.

załączone zdjęcie opatrzone jest następującym opisem:

The painting of the Red Cross emblem by heritage painter Adrian Ashby has signalled the completion of the exterior conversion of a 1907 railway carriage, planned to commemorate the busiest day of ambulance train traffic during the Battle of the Somme.

The exhibition, which has received a £100,000 donation from the Heritage Lottery Fund, will tell the forgotten story of First World War ambulance trains, which transported the sick and injured to hospitals across Europe, the UK and beyond.

Liczę, że Polacy nie gęsi i nie tylko własny język, lecz także historię mają i o niej nie zapominają.

[wa1aw]

W uzupełnieniu wpisu z dnia 2015-12-24 19:30:28 prezentuję rysunek techniczny wagonu podobnego do wagonu oddanego do dyspozycji oficerów z mieszanego składu (sanitarno-sztabowego) w trakcie manewrów na Wołyniu.

Rysunek pochodzi z numeru 1-2 Przeglądu Technicznego, wydanego dnia 13.01.1926 roku (Tom LXIV).

Cytat z tekstu (pisownia oryginalna):

Przy wyborze wagonów osobowych, zdecydowano się narazie na wagony czteroosiowe przechodnie, o podwoziu żelaznem, a pudle drewnianem. W agon taki, przyjęty za normalny na kolejach polskich przedstawia rys. 8".

[wa1aw]

Dnia 2016-01-18 16:08:20 napisałem, że zapoznam Kolegów z kolejną hipotezą związaną tym razem z wojennymi losami P.S.84.

Oto ona:

Jak wiemy, P.S.84 operował na terenie DOKP Gdańsk z prawdopodobnym przydziałem do stacji Toruń (może Bydgoszcz). Pociąg ten był ówcześnie jednym z kilku najnowocześniejszych pociągów sanitarnych. Dodatkowo w składzie występował najnowocześniejszy aerodynamiczny parowóz Pm 36-1, który zdobył grand-prix na wystawie w Paryżu. Równocześnie rejon operacyjny tego składu był położony najbliżej granicy z III Rzeszą.

Oznacza to, że skład ten pod względem zarówno technologicznym jak i każdym innym mógł być łakomym kąskiem dla Niemców. Patrząc na stan składu w momencie jego przejęcia oraz oceniając całą scenerię, która temu towarzyszyła, to jestem pewien planowego działania. Niemcy musieli zaplanować działania sabotażowo-dywersyjne aby zdobyć ten skład nieuszkodzony.

Podstawowe powody takiego działania podałem. Dowody i poszlaki na takie działanie postaram się przedstawić w kilku kolejnych wpisach.

Na początku zwróćcie uwagę na to, że skład nie przejmują ciężko uzbrojone jednostki liniowe, tylko żołnierze zaplecza. Skład jest nieuszkodzony, tylko ma powybijane szyby (wykadrowane oszklenie parowozu)! Nie nosi śladów ostrzału! Stoi w porzucony w polu, w okolicy nie ma śladu po działaniach wojennych!

Kolejne zdjęcia i informacje wyjaśnią prawdopodobną przyczynę takiego stanu rzeczy.

[wa1aw]

Dowodów na zorganizowany sabotaż i dywersję na ternach zachodniego pogranicza w 1939 roku jest dużo.

Oto trzy przykłady zaplanowanych działań związanych z infrastrukturą kolejową oraz przeciwko frontowym formacjom WP:

1) Tarnów - zamach bombowy na tarnowskim dworcu kolejowym.
http://www.it.tarnow.pl/index.php/pol/Atrakcje/TARNOW/Ciekawostki/Taka-jest-historia/Zamach-bombowy-na-tarnowskim-dworcu-kolejowym

28 sierpnia 1939 roku. Z Tarnowa wyjechały pociągi z ostatnimi zmobilizowanymi jednostkami wojskowymi, kilka godzin później doszło do tragedii. O godzinie 23:18 - na dworcu kolejowym w przechowalni bagaży nastąpił wybuch bomby zegarowej. Pod gruzami zniszczonego dworca zginęło 20 osób przebywających w poczekalni bądź restauracji trzeciej klasy, a 35 zostało rannych. Straty w ludziach byłyby z pewnością większe, gdyby wybuch nastąpił podczas postoju na stacji transportu wojskowego, lub bezpośrednio po przyjeździe pociągu ze stacji Kraków. Ośmiominutowe opóźnienie tego pociągu niewątpliwie uchroniło wielu pasażerów od obrażeń, jakich doznaliby kierując się do wyjścia koło przechowalni bagaży.

2) TOMASZ CHINCIŃSKI, OBEP IPN GDAŃSK, DELEGATURA W BYDGOSZCZY
NIEMIECKA DYWERSJA WE WRZEŚNIU 1939 r. W LONDYŃSKICH MELDUNKACH"

... W Bydgoszczy 3 i 4 września 1939 r. doszło do wydarzeń, które propaganda III Rzeszy nazwała „bydgoską krwawą niedzielą”. Historycy polscy na podstawie prowadzonych po zakończeniu II wojny światowej badań ustalili, że 3 września 1939 r. w Bydgoszczy ludność narodowości niemieckiej strzelała do wycofujących się polskich żołnierzy. ...
Informacje o dywersyjnej działalności Niemców pojawiały się w meldunkach już przed 3 września 1939 r. I tak gen. Bortnowski, dowódca armii „Pomorze”, 2 września o godzinie 3:55 depeszował do szefa sztabu Naczelnego Wodza: „w ciągu dnia było parę działań mniejszości niemieckiej na korzyść nieprzyjaciela w formie ostrzeliwania formacji tyłowych i kolejarzy”. ...

3) Tomasz Chinciński,
Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 r. w świetle dokumentów
policyjnych i wojskowych II Rzeczypospolitej oraz służb specjalnych III Rzeszy, część 2 (sierpień–wrzesień 1939 r.)"

... Najpierw okoΠo godz. 4.00 dokonano napadu na stacje w Szymanowie i Lisewie na terenie Wolnego Miasta Gdańska, aby przeszkodzić wyjazdowi pociągu towarowego w kierunku mostu w Tczewie. Równolegle na stacji w Malborku odebrano mundury dwóm zatrzymanym polskim załogom parowozów, które miały
przywieźć zamówiony przez stron´ polską pociąg tranzytowy. Dywersanci przebrani w polskie mundury kolejowe o godz. 4.15 wyruszyli opanowanym pociągiem tranzytowym w kierunku Tczewa, przewożąc ukrytą w wagonach towarowych 1 kompanię 41 batalionu saperów. ...

[wa1aw]

Ponownie wklejam zdjęcie opublikowane dnia 2015-10-18 11:56:39.
Jeszcze nie odzyskałem swojego archiwum w którym miałem oryginalne zdjęcie. Na oryginale przed parowozem Ty 23 widnieje w niewielkiej odległości wagon towarowy blokujący tor.
Jeśli zwrócicie uwagę na fakt, że parowóz Ty 23 w odróżnieniu od wagonów i parowozu Pm 36 nie ma powybijanych szyb, to łatwo można dojść do wniosku, że dywersanci celowo zablokowali tor aby zatrzymać skład.
Gdzieś wyczytałem (teraz nie jestem w stanie sobie tego przypomnieć), że ten skład został zaatakowany na stacji, po czym opuściła go nieuzbrojona załoga. Prawdopodobnie parowóz Ty 23 kolei FPK miał za zadanie odciągnąć skład sanitarny z linii zbliżającego się frontu. Na zdjęciu widać, że w pobliżu nie toczyły się żadne walki.
Na żadnym ze zdjęć tego składu nie widać jakichkolwiek uzbrojonych jednostek frontowych, natomiast na jednym ze zdjęć widoczny jest wóz niemieckiej kroniki filmowej!
Te wszystkie fakty uprawdopodobniają hipotezę, że ten super nowoczesny skład stał się celem dywersantów. Mieli go zatrzymać i przejąć, a nie zniszczyć.
Jeśli uda mi się odzyskać wszystkie utracone zasoby (niestety to potrwa), to przedstawię zdjęcia i źródła informacji uprawdopodobniające przedstawioną hipotezę.

[wa1aw]

Wracając do wątku wagonów elektrowni w składzie pociągów sanitarnych (w tym składów z wagonami Mhx), to zamieszczę dwa zdjęcia naszego wagonu siłowni. Wątek został rozpoczęty wpisem z dnia 2015-09-30 10:31:29. Wpis następujący zaraz po tym wymienionym, pokazuje wagon siłownię.
Wnętrze takiego wagonu prezentuję tym razem.

[wa1aw]

Drugie zdjęcie wnętrza siłowni.
Jestem pewien, że obydwa zdjęcia siłowni ucieszą Kolegę JoncaA, który dokumentuje takie wagony dla potrzeb wątku związanego z saperami.
Jestem ciekaw czy wyrazi swoje zadowolenie :)
Ja bardzo się cieszę, że moje pociągi sanitarne mają tyle wspólnego z saperskimi pociągami Kolegi JoncaA.
Jednocześnie zastanawiam się jakimi wagonami, lub wątkami z wojskowości mogę reaktywować tak wyśmienitych moderatorów tego tematu jak Kolega sadyk i Edmundo?

[wa1aw]

Pociąg sanitarny LECH - lata 20-te.

Mam nadzieję, że znajdzie się ktoś, kto pomoże rozwikłać wątki i zagadki poruszane w temacie polskie pociągi szpitalne i sanitarne".

Pozdrawiam.

[wa1aw]

Podsumowując temat POLSKIE POCIĄGI SZPITALNE I SANITARNE" na przełomie roku 2015 i 2016 odwołam się do przybliżonej statystyki:

łączna liczba wpisów - około 400;
ilość opublikowanych zdjęć - około 230;

Udało się ustalić liczbę pociągów z wagonami Mhx oraz ich źródło i datę przekazania ich do PKP i WP.

Udało się wstępnie odtworzyć plan mobilizacyjny i przydziały pociągów.

Została odtworzona mapa kolei II RP z naniesionymi informacjami o lokalizacji pociągów z wagonami Mhx.

Stworzony w ramach FORUM ODKRYWCY zbiór informacji o pociągach sanitarnych stał się najbardziej kompleksowym źródłem wiedzy o polskich pociągach z czerwonym krzyżem.

Dumą może napawać fakt, że nasze opracowanie jest najlepsze pod względem ilości zgromadzonej dokumentacji fotograficznej. Jest lepsze nawet od opracowań niemieckich, a pod względem ilości zamieszczonych faktów historycznych również nie ustępuje innym zagranicznym serwisom poświęconym podobnej tematyce.

[JoncaA]

Elektrownie wagonowe.Zdjęcia dodane przez wa1aw niestety nie maja nic wspólnego z pociągami sanitarnymi - to wagony saperów kolejowych i służyły do oświetlania dużych obiektów (miały dość mocy, żeby oświetlić małe miasteczko), składów warsztatowych itd. Z jednym bodaj wyjątkiem urządzone były w 30-tonowych wagonach serii KKz.
Nie wiem, jak rozwiązano sprawę elektrowni w pociągach z wagonami Mhx. Sądząc po zdjęciu zamieszczonym przez wa1aw w serii zdjęć pociągu uruchomionego przez Niemców - pociągi miały standardowe polskie elektrownie, jak wszystkie regulaminowe polskie pociągi sanitarne - czyli wagon- elektrownia i magazyn brudnej bielizny".
Wagon-elektrownia urządzony był w wagonie 20-tonowym serii Kd z hamulcami i budką hamulcową. Agregat prądotwórczy miał prądnicę prądu stałego 115 V napędzaną od silnika dieslowskiego 5KM - i było to wystarczające.
W załączeniu schemat polskiego wagonu zgodnie z przepisem.

[wa1aw]

Zdjęcie P.S.84 z 1939. Widoczna jest tylko lokomotywa Pm36-1 w chwili przejęcia przez Niemców. Świadczą o tym braki oszklenia budki parowozu. Jak wiemy z poprzednich zdjęć szyby zostały wybite przez tłum (dywersantów) w czasie postoju składu na stacji kolejowej.
Zdjęcie nosi opis: 1939 Erbeuteter Polnischer Panzerzug LOK Selten".

Jedno jest pewne - nie jest to panzerzug, czyli pociąg pancerny.
Przy okazji i jednocześnie na marginesie pozdrawiam Kolegów z modelarstwo.info, którzy jak zwykle skopiują zdjęcie na swoje forum :)
Może Koledzy zechcieli by się włączyć w wyjaśnianie zagadki naszych pociągów sanitarnych? Pasja winna być tym, co łączy ludzi!

[wa1aw]

Wracam do teorii o umyślnym zaatakowaniu przez dywersantów pociągu sanitarnego P.S.84 prowadzonego przez parowóz Pm36-1, a następnie jego zablokowaniu w trakcie próby jego odholowania. Doskonale w tą teorię wpisuje się zdjęcie z Ebay-a, obrazujące powód zakończenia biegu pociągu w szczerym polu. Parowóz ciągnący cały skład już po wybiciu szyb, to polska lokomotywa Ty23 należąca do FPK, czyli do Francusko-Polskiego Towarzystwa Kolejowego Spółka Akcyjna. Ponownie zwracam uwagę na fakt, że Ty23 w przeciwieństwie do wagonów oraz Pm36 ma oszklenie kabiny nieuszkodzone! Przedpole jest czyste, a okolica bez nie nosi nawet najmniejszych śladów walk. Cały skład nie posiada ani jednego uszkodzenia powstałego w wyniku ostrzału!

Jako ciekawostkę podaję informację, że spółka FPK powstała w 1931 roku w Paryżu. Udziałowcami towarzystwa były Bank Gospodarstwa Krajowego, Banque des Pays du Nord oraz koncern Schneider et Creusot, który jednocześnie był członkiem Francusko-Polskiego Konsorcjum, powołanego w celach budowy portu w Gdyni. Pociągi tej spółki obsługiwały magistralę kolejową zaznaczoną kolorem czarnym na kolorowej mapie linii kolejowych IIRP, którą przygotowałem i opublikowałem na potrzeby wskazania rozmieszczenia pociągów z wagonami Mhx.

[wa1aw]

Jeśli dołożę do tego wyczytaną gdzieś informację o ataku na stacji kolejowej przez tłum (dywersantów) na polski pociąg wojskowy, który wyniku ataku został następnie opuszczony przez nieuzbrojoną załogę, to moja teoria staje się prawdopodobna. Być może ta informacja dotyczyła właśnie P.S.84, ponieważ pochodziła z opisu wspomnień wojennych rozgrywających się (o ile dobrze zapamiętałem) w okolicach Bydgoszczy.

Oceńcie to sami.

[wa1aw]

Ostatni, widoczny na zdjęciu wagon składu P.S.84 (lecz nie tylko on), również nosi ślady demolowania okien.
To był zwykły bandycki atak dywersantów na skład sanitarny z logo czerwonego krzyża!
W następstwie tego, wehrmacht przejął nowoczesny skład w taki sposób, jakby się tego spodziewał, ponieważ nikt z przejmujących żołnierzy nie był uzbrojony, a towarzyszyła temu zdarzeniu kronika filmowa!
Akurat przyjechała (może niby przypadkiem) w rejon, gdzie nie toczyły się żadne walki!

[wa1aw]

Dla zainteresowanych polecam film z załadunku amerykańskiego pociągu sanitarnego w trakcie działań IWŚ. Pociąg ten jest podobny do naszych, polskich składów. Oczywiście wagony są angielskiej produkcji.

https://www.youtube.com/watch?v=IFpG9LhWhp8

Warto obejrzeć.

[sadyk]

Coś zapewne dla Edmundo - informacja o przydziale poc. san. nr 53 i poc. san. 66:

San. 2.IX.39
Telegram ze Sztabu Głównego z 1/9 g. 12.35, odebrał kpr. Gruchot
sz.gł. 2, -1, -12,25 =
dowódca armii Kraków =
oddaje do dyspozycji pana generała poc. san. nr 53 w krakowie i poc. san. nr 66 w kreszowicach. rannych i chorych ewakuować do 10 szpitala okr. w przemyślu = /-/ wiatr płk dypl. naczelny kwatermistrz l. 2287/rzm 4 kwat tjn 1/9.1939 +
Szef san. 1.IX (-) Ger 1076/2/Tj.

zachowałem pisownię oryginalną

[wa1aw]

Dziękuję Koledze sadyk za zamieszczoną informację na temat pociągów P.S.66 i P.S.53. Z zamieszczonego meldunku wynika, że 1 września 1939 P.S.53 był oddany do dyspozycji w Krakowie. Zdjęcie, które zamieszczam jest perełką, pierwszy raz publikowaną. Prezentuje ono 12 wagon z wykazu wagonów Mhx, których zdjęcia posiadamy. W oryginale zdjęcie nosi opis Tarnow 1939". To oznacza, że Niemcy zdobyli ten skład na stacji macierzystej (o ile opis jest rzetelny). Pozwala to sądzić, że biorąc pod uwagę szybkość postępów armii niemieckiej, to pociąg ten mógł nie dotrzeć ze stacji macierzystej do Krakowa. Czy mam w tym rację? Oceńcie to sami.

Bieżące zdjęcie zamieszczam także z powodu konieczności zwrócenia uwagi Kolegów na pokrycie dachowe. Jest to odpowiednik dzisiejszej zwykłej papy. To znaczy, że to Polacy pokryli te wagony papą. Żaden amerykański czy angielski pociąg nie ma takiego pokrycia dachowego. Jest to kolejny element identyfikacyjny (obok kominów od piecyków w wagonach) dzięki któremu będziemy mogli odróżniać wagony Mhx od innych angielskich wagonów będących w niemieckich rękach.

Ten wątek będzie miał znaczenie przy omawianiu kolejnego zdjęcia Mhx-ów, które zamieszczę w przyszłości.

[Krzysztof115]

Jeszcze takie zdjęcie znalazłem.Pozdrawiam.

[Edmundo]

Patrząc na fotografię zamieszczoną przez Kolegę Krzysztof115 można wyciągnąć wniosek że w ramach pomocy amerykańskiej Polska otrzymała także wagony sanitarne innego typu niż interesujące nas wagony Mhx. Mam też maleńką uwagę do Kolegi wa1aw. Mianowicie nie sugerował bym się w 100 % niemieckimi opisami zdjęć wykonanymi w epoce. Z doświadczenia wiem iż często są to opisy mylne o czym zresztą Kolega wspomniał w ostatnim wpisie cyt. o ile opis jest rzetelny" co oczywiście odnosi się do zdjęcia wykonanego rzekomo w Tarnowie.

[wa1aw]

Zdjęcie zamieszczone przez Kolegę Krzysztof115 jest dla mnie sensacyjne - otwiera nowy, nieznany wątek. W opisie zdjęcia pojawia się dodatkowe 10 pociągów!
Chwilowo ustaliłem tylko tyle, że lieut. col. George D. Whiteside kierował ekspedycją American Red Cross Commissioner to Poland. Jej cele były inne niż cele ekspedycji pułkownika Gilchirsta.
Odnalazłem coś na ten temat w wydaniu Arkansas Catholic z 11 czerwca 1920 roku:

http://arc.stparchive.com/page_image.php?paper=ARC&year=1920&month=11&day=06&page=5&mode=F&base=ARC11061920p06&title=Arkansas Catholic&logo=http://arc.stparchive.com//images/logo/15050461562011.05.30aclogo-2011.gif

PS. Kolega Edmundo ma rację. Wydaje się, że są to inne wagony niż nasze Mhx-y. Postaram się ustalić jakie. Być może są to oryginalne, amerykańskiej budowy (ale nie jestem pewny tego stwierdzenia). Jeszcze raz powtórzę - nie spodziewałem się takiej informacji. Gratuluję.