Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[Edmundo]

Czyli Kolego sadyk reasumując
PS Nr 32 wag. Mhx 801-816 mob. DOKP Wilno, DOK III, st. ?
PS Nr 53 wag. Mhx 833-848 mob. DOKP Kraków, DOK V, st. Tarnów
PS Nr 66 wag. Mhx 865-880 mob. DOKP Lwó, DOK VI, st. ?
PS Nr 84 wag. Mhx 833-848 mob. DOKP Toruń, DOK VIII, st. Bydgoszcz
PS Nr 93 wag. Mhx 817-832 mob. DOKP Wilno, DOK IX, st. ?
W tym układzie zastanawia to że dwa z pięciu mających w miarę nowoczesne wagony sanitarne czyli PS Nr 32 i 93 miały przydział mobilizacyjny do SGO Narew".
A czy można znać źródło z którego pochodzą informacje o wagonach Mhx w składzie PS Nr 84.

[Edmundo]

Wiedziałem że coś nie tak z tym moim wyliczeniem a więc jeszcze raz (niestety nie ma edycji postów)
PS Nr 32 wag. Mhx 801-816 mob. DOKP Wilno, DOK III, st. ?
PS Nr 53 wag. Mhx 848-863 mob. DOKP Kraków, DOK V, st. Tarnów
PS Nr 66 wag. Mhx 865-880 mob. DOKP Lwów, DOK VI, st. ?
PS Nr 84 wag. Mhx 833-848 mob. DOKP Toruń, DOK VIII, st. Bydgoszcz
PS Nr 93 wag. Mhx 817-832 mob. DOKP Wilno, DOK IX, st. ?
W tym układzie zastanawia to że dwa z pięciu mających w miarę nowoczesne wagony sanitarne czyli PS Nr 32 i 93 miały przydział mobilizacyjny do SGO Narew".
A czy można znać źródło z którego pochodzą informacje o wagonach Mhx w składzie PS Nr 84.

[sadyk]

Edmundo,
sorry, jedna poprawka P.S. 84 wagony Mhx 832-847

P.S. 32 st. Łapy
P.S. 93 st. Brześć
P.S. 66 st. Lwów

Informacje są z mojego zeszytu w który wpisuję różne ciekawostki interesujące mnie pośrednio. Uzyskałem je zbierając materiały do pociągów pancernych w różnych archiwach, głównie w CAW. Nigdy nie przypuszczałem, że mogą się przydać :)

[Edmundo]

A jednak ciekawostki się przydały. Jeśli przyjąć że PS Nr 84 (według podanych przez Ciebie informacji) to wagony 832-847 to jakie wagony miał PS Nr 93. Przeliczyłem to i w Twoim i moim wariancie brakuje jednego wagonu (w moim nie zgadza się liczebność składu Nr 93 który liczył by piętnaście wagonów) chyba że coś przeoczyłem. A może numeracja wagonów zaczynała się od numeru 800. Wtedy pasowała by liczba wagonów we wszystkich składach.
A więc jeszcze raz.

PS Nr 32 wag. Mhx 801-816, DOKP Wilno, DOK III, st. Łapy
PS Nr 53 wag. Mhx 848-863, DOKP Kraków, DOK V, st. Tarnów
PS Nr 66 wag. Mhx 865-880, DOKP Lwów, DOK VI, st. Lwów
PS Nr 84 wag. Mhx 832-847, DOKP Toruń, DOK VIII, st. Bydgoszcz
PS Nr 93 wag. Mhx 817-831, DOKP Wilno, DOK IX, st. Brześć

I tu jest kolejna ciekawa sprawa. W jakimś tekście wspomnieniowym dotyczącym Łap w pierwszych dniach wojny znalazłem informację że w dniu wkroczenia wojsk niemieckich do Łap na tamtejszej bocznicy kolejowej stał polski pociąg sanitarny. Czy był to skład pierwotnie przeznaczony dla SGO „Narew” a więc PS Nr 32 (z wagonami Mhx) czy też PS Nr 93 (wagony Mhx) a może inny z pociągów które utknęły w rejonie Łap czy też improwizowany pociąg sanitarny zestawiony z wagonów pozostałych w miejscowych Głównych Warsztatach PKP I klasy podlegających DOKP Wilno gdzie remontowano i zestawiano pociągi sanitarne WP.

[sadyk]

Chyba tak:

P.S.32 800(?)-815
P.S.93 816-831
P.S.84 832-847
P.S.53 848-863 (jestem pewny)
P.S.66 864-879 (jestem pewny)

Informacji o Mhx 800 i Mhx 880 nie mam

[Edmundo]

I to by się zgadzało. A wracając do tematu pociągu z Łap to celowo nie brałem pod uwagę trzeciego pociągu sanitarnego zmobilizowanego dla SGO Narew" przez DOK Nr IX czyli PS Nr 94 który to w dniu 3 września (zapewne tuż po zakończonej mobilizacji) skierowany został do Krakowa. No i jeszcze sprawa wagonów hipotetycznego pociągu (pociągów) sztabowego Kwatery Głównej Naczelnego Wodza. Przy założeniu że nie było do dyspozycji wagonów Mhx a takowy pociąg zapewne zestawiono to pozostają chyba tylko wagony typu Szczupak" wykorzystywane przez Vipów. Ale to w sumie sprawa drugorzędna dla naszych rozważań.

[sadyk]

A tak w celu wyjaśnienia dla wa1aw
W akcji na Zaolziu funkcjonowały wagony Mhx z P.S. 32,
ale czy był tam Mhx 800 nie wiem.

[JoncaA]

sadyk napisał:
P.S.84 832-847
P.S.53 848-863 (jestem pewny)
P.S.66 864-879 (jestem pewny)

Pewne jest też 832-847 (Toruń)

[sadyk]

Adamie,
pewnym nie był w 100% tom nie pisał...
Dobrze że wsparłeś, to się przynajmniej jedno wyjaśniło...

[Edmundo]

A więc Panowie jak myślę wersja ostateczna.

PS Nr 32- Mhx 800-815, DOKP Wilno, DOK III, WSO 3, st. Łapy
PS Nr 53- Mhx 848-863, DOKP Kraków, DOK V, WSO 5, st. Tarnów
PS Nr 66- Mhx 864-879, DOKP Lwów, DOK VI, WSO 6, st. Lwów
PS Nr 84- Mhx 832-847, DOKP Toruń, DOK VIII, WSO 8, st. Bydgoszcz
PS Nr 93- Mhx 816-831, DOKP Wilno, DOK IX, WSO 9, st. Brześć

A wiec pytań ciąg dalszy. Czy wiadomo Panom jakie przydziały mobilizacyjne miały PS Nr 53, 66 i 84 ?

[wa1aw]

Jestem poruszony zakresem informacji opracowanych przez tak zacne grono Kolegów z naszego forum. Witam wszystkich Panów, którzy wsparli dyskusję w tym temacie.

Niestety, osobiście w najbliższym czasie będę mógł uczestniczyć dyspucie jedynie sporadycznie. Wobec tego ograniczę się do zamieszczenia wcześniej przygotowanej mapy ośmiu obszarów regionalnych DOKP w ówczesnej Polsce (patrz wpis z dnia 2015-11-01 01:32:49).
Prezentowany schemat jest sporządzony na podstawie mapy zasięgu obszarów regionalnych dyrekcji z roku 1932. Do wybuchu wojny jedynie DOKP Stanisławów przestało istnieć i zostało wchłonięte przez DOKP Lwów, natomiast DOKP Gdańsk w 1932 roku przeniosło siedzibę do Torunia. Tak więc, przygotowana przeze mnie schematyczna mapka obrazuje stan faktyczny w momencie wybuchu wojny.
Na mapce znalazły się wszystkie pociągi sanitarne rozmieszczone zgodnie z ustaloną przez Kolegów numeracją oraz miejscem lokalizacji stacji macierzystej.
Jedyną poprawką, jaką prawdopodobnie należało by wprowadzić jest skład P.S.84, czyli DOKP Gdańsk, st. raczej Toruń niż Bydgoszcz. Dlatego P.S.84 zlokalizowałem pomiędzy stacjami Toruń i Bydgoszcz.

PS. Jestem pełen podziwu dla Kolegów z racji Panów profesjonalizmu.

[wa1aw]

Dodatkowo w zakresie prowadzonej dysputy, proszę Kolegów o analizę kilku zdjęć z albumu LZ669.


Załoga lazarettzug LZ669 (P.S.66).

[wa1aw]

LZ669

Stacja Pieńsk - Penzig.

[wa1aw]

LZ669

Stacja Pieńsk - Penzig (zdj2).

[wa1aw]

LZ669

Pierwsza strona albumu.

[wa1aw]

LZ669

Druga strona już była prezentowana znacznie wcześniej.
Tym razem kolejna (proszę nie sugerować się opisem zdjęcia przy zapisywaniu jego kopii na swoim komputerze, ponieważ strona o ile pamiętam jest raczej trzecia).

[wa1aw]

Jak już wspominałem w dniu wczorajszym, z powodu ograniczeń w dysponowaniu czasem będę włączał się do tematu jedynie sporadycznie. Nie będę mógł także poświęcić większej ilości czasu na samodzielne analizy omawianego materiału.
Z tego powodu, licząc na pomoc szanownych Panów, będę wrzucał" w tak zwanych okienkach czasowych, strony z albumu LZ669.
Zamieszczać je będę kolejno, w takiej samym porządku, w jakim skanował ten album jego niemiecki właściciel. Z ustalonej kolejności będę eliminował jedynie te zdjęcia, które zostały już opublikowane na tym forum. Opublikuję wszystkie strony, zarówno te ze składem LZ669 jak i te o innej treści. Informacje wynikające z treści zdjęć i ich opisów będą pomocne przy ustalaniu ścieżki wojennej naszego Lwowskiego P.S.66.

strona 4

[wa1aw]

LZ669

strona 5

[wa1aw]

LZ669

strona 6

[wa1aw]

Dokonałem korekty tabelki zidentyfikowanych wagonów i numeracji składów z wagonami Mhx. Kolory przynależności składów do poszczególnych DOKP są takie same jak na mapie zasięgu obszarów okręgowych dyrekcji kolejowych (wpis z dnia 2015-11-05 22:03:32).
Wniosek: składy zawdzięczały swoją numerację Wojskowym Szpitalom Okręgowym (WSO). Byłem blisko ze swoją hipotezą ale jednak myliłem się uważając, że numeracja składów pochodzi od numerów DOK.
W chwili obecnej martwi mnie zupełny brak zidentyfikowanych wagonów ze składu P.S.93.
Zastanawiałem się dlaczego DOKI Warszawa nie posiadało przydziału pociągu z wagonami Mhx?
Odpowiedź może być tylko jedna.
WSO w Warszawie jako jedyny posiadał 1400 łóżek i nie potrzebował wsparcia 350 łóżkami w pociągu szpitalnym. Ostatecznie, na podstawie analizy mapy oraz nowo ustalonych faktów przypuszczam, że tylko składy z wagonami Mhx były szpitalami zorganizowanymi na bazie pociągów sanitarnych. Pozostałe składy były jedynie pociągami sanitarnymi na poziomie ambulatorium.

[wa1aw]

Znalazłem ciekawy artykuł o pociągach sanitarnych. Pociąg sanitarny Zakonu Maltańskiego" - Ilustrowany Kuryer Codzienny, 13-10-1914:

Od kilku dni stoi na dworcu krakowskim pociąg sanitarny suwerennego Zakonu Maltańskiego. Każdy pociąg składa się z 15 wozów dla rannych wóz zawiera 10 łóżek, z wozu komendanta, wozu prowiantowego, kuchennego, zapasowego i 2-ch magazynowych. Służbie sanitarnej oddają te pociągi niezmierne usługi.

Myśl ufundowania takich pociągów powziął wymieniony Zakon na propozycyę przeora jeszcze w r. 1878, t. j. w czasie okupacyi Bośni i Hercegowiny. Przeorem tylu był wówczas Franciszek ks. Lichnowsky. Oddano wtedy do użytku władz wojskowych 6 pociągów. Kiedy pierwszy pociąg wyruszał z Wiednia po rannych, cesarz jechał tym pociągiem w towarzystwie komendantem aż do St. Polten, dając wyraz swego najwyższego uznania dla Zakonu za ten wysoce humanitarny czyn. Naczelnym lekarzem sanitarnym był wówczas bar. Jarosław Mundy. Położył on wielkie zasługi około wewnętrznego uposażenia tych pociągów.

Obecnie Zakon oddał do dyspozycyj ministerstwa wojny również sześć pociągów.

Wystawione one zostały w domenie Zakonu Strakowitz w Czechach własnym kosztem. —Wozy przedstawiają się jak najwygodniejsze z komfortem urządzone sale lazaretowe. Łóżka są przenaszalne. Przy transporcie zwykle sanitaryusze wynoszą łóżko z wagonu, kładą do niego chorego i wnoszą go wraz z łóżkiem do pociągu. żelazna galerya przy pomostach wozów jest także usuwalną, można więc chorych. bez trudności wnosić i wynosić z wozu po obu stronach pociągu. W wozach nie zapomniano o najdrobniejszych potrzebach rannych. Wygoda, porządek, czystość, komfort, doskonała obsługa sanitarna — oto wszystko, co spotyka się w tych wozach.

Jednym pociągiem dowodzi przeor Zakonu, ks. Lichtenstein. Oprócz komendanta obsługują pociąg szef-lekarz von Bielka, lekarz von Schroter, medyk Stni, 15 pielęgniarzy, 4 siostry, 2-ch urzędników i 3 kucharzy, między nimi jest jeden Polak.

* * *

Pociąg Zakonu zwiedzali onegdaj z inicyatywy dyr. pol. radcy dworu Flatana przedstawiciele prasy krakowskiej. Wraz z dziennikarzami udali się na dworzec komendant żandarmeryi polowej w Krakowie Artur Sandig i komisarz pol. Warczewski.

Po zwiedzeniu pociągu imieniem obecnych reprezentantów prasy podziękował p. Nenel, kierownik filii Biura korespondencyjnego w Krakowie za łaskawe udzielenie wyjaśnień i wskazówek, na co również ks. Liechtenstein bardzo serdecznie odpowiedział. Goście na pamiątkę otrzymali od ks. Liechtensteina widokówki z pociągiem, którego on jest komendantem".

Załącznikiem do bieżącego wpisu jest fotografia wykonana przez pana Stanisława Jasińskiego z wnętrza wagonu XXn983 (Mhx838 z P.S.84).
Materiał o pociągu maltańskim pochodzi z:
http://100lattemu.pl/aktualnosci/z-ziem-polskich/12425-pociag-sanitarny-zakonu-maltanskiego

[wa1aw]

LZ669

Tym razem kolejna, 7 strona z albumu.

[wa1aw]

LZ669

strona 8 - Warszawa.

[wa1aw]

LZ669

strona 9

Warszawa, efekty wizyty urystów" z III Rzeszy.

[Edmundo]

Kolego wa1aw wagony PS Nr 93 PS miały numerację 816-831 co zostało już ustalone. Numeracja pociągów sanitarnych jak też innych mobilizowanych jednostek Służby Zdrowia zasadniczo pochodziła od numerów Wojskowych Szpitali Okręgowych które pokrywały się z numerami DOK jednakże były od tej reguły odstępstwa czego przykładem może być WSO Nr 1 w Warszawie mobilizujący pociągi sanitarne Nr 14, 15,81 i 82 czy też WSO Nr 4 w Łodzi mobilizujący PS Nr 43, 44, 45, 74 i 75. Co do wsparcia szpitali okręgowych przez pociągi sanitarne to też trochę nie tak. Wojskowe Szpitale Okręgowe poza normalną działalnością były jednostkami mobilizacyjnymi czyli wystawiającymi na czas wojny inne jednostki Służby Zdrowia WP. Dla przykładu największy WSO Nr 1 w Warszawie mobilizował pięć Szpitali Wojennych typu I, cztery Szpitale Wojenne typu II, dwa Szpitale Wojenne typu III, trzy Szpitale Wojenne Ruchome oraz cztery Szpitale Polowe te ostatnie dla wielkich jednostek czyli dywizji piechoty i brygady kawalerii. Mobilizowane szpitale miały wyznaczone miejsca stałego postoju czasami w sporej odległości od Warszawy np jeden ze szpitali wojennych mobilizowanych przez WSO Nr 1 rozmieszczony został w Ostrowi Mazowieckiej. Z kolei pociągi sanitarne de facto nie istniejące w czasie pokoju (o czym pisałem dużo wcześniej) poza mobilizacją, na czas wojny nie miały wiele wspólnego z Wojskowymi Szpitalami Okręgowymi posiadając własne przydziały mobilizacyjne (często bardzo odległe) do poszczególnych armii co wynikało z planu mobilizacyjnego oraz jego wariantów to znaczy hipotetycznej wojny z ZSRR czy też Niemcami. Ponadto polski regulamin nie rozróżniał pociągów sanitarnych i szpitalnych a pociągi ypu amerykańskiego" czyli z wagonami typu Mhx były zwykłymi pociągami sanitarnymi (oczywiście bardziej nowoczesnymi) których zadaniem był transport rannych i chorych z tyłów strefy frontowej do stałych szpitali na terenie krajowym" czyli tych istniejących w czasie pokoju jak również mobilizowanych na czas wojny i rozmieszczonych w różnych miejscowościach w których w czasie pokoju często nie stacjonowały żadne jednostki WP. To na razie tyle.
Pozdrawiam.