Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[bjar_1]

Owszem, Leicht-Krankenzug.

[Edmundo]

Wiedziałem że coś nie tak, zgubiłem literę n w wyrazie Krankenzug.

[wa1aw]

Jako współczesny odłam naszego tematu, za Kolegą SantaFe przekazuję ciekawą informację opublikowaną na stronach Głosu Wielkopolski: Na wielkopolskich torach stoi prawdopodobnie jedyny zachowany wagon, który miał być częścią wojskowych pociągów sanitarnych. Takimi składami planowano ewakuować rannych i porażonych z frontu do szpitali na terenie kraju. Wagon zbudowano pod koniec lat 80. XX wieku...."

Pełny tekst oraz 21ciekawych zdjęć można zobaczyć tutaj:
http://www.gloswielkopolski.pl/wiadomosci/wielkopolska/g/tajemniczy-wagon-kolejowy-w-srodku-jest-nawet-sala-operacyjna-zobacz-zdjecia,9951816,18331274/

[wa1aw]

Na ukraińskiej stronie ze zdjęciami starego Lwowa znalazłem zdjęcie zniszczonego lwowskiego dworca kolejowego datowane na 1918 rok.
Proszę Kolegów o pomoc w rozszyfrowaniu zagadki widocznego na pierwszym planie pociągu sanitarnego. Ponieważ w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, to powstaje pytanie czy widoczny pociąg może być już polskim pociągiem sanitarnym?

[wa1aw]

Po raz kolejny zwracam się do Kolegów z prośbą o pomoc w rozwiązaniu kolejnej historycznej zagadki, która może mieć ewentualny związek z tematem o polskich pociągach sanitarnych.

Na Axis History Forum w temacie Wehrmacht Medical Care in Photos and Documents, znalazłem dwa ciekawe zdjęcia.
Pierwsze z nich zamieszczam w bieżącym wpisie i prezentuje wagon pociągu sanitarnego w niemieckich rękach. Jak widzicie wagon nosi opisy cyrylicą.
Niby nic w tym niezwykłego, ponieważ Niemcy często korzystali z rosyjskiego zdobycznego taboru, jednak dopiero szczegóły taboru oraz kolejne zdjęcie tego samego pociągu wyjaśnią moje zainteresowanie tym wagonem.

[wa1aw]

Dopiero drugie zdjęcie pokazuje w całej okazałości wagon, który jest polskiego pochodzenia. Jest to tak zwany szczupak".
Napisy cyrylicą na pewno pojawiły się w 1939 po wejściu sowietów. Niemcy zaczynając awanturę z ruskimi mieli okazję odbić ten wagon.
Pytanie koncentruje się na tym czy jest to wagon sanitarny dostosowany do tej roli przez Polaków, czy może to wynik działania Rosjan albo Niemców?
Wagony tej konstrukcji były czysto polskim produktem. Jest to pierwszy przypadek szczupaka" w roli wagonu sanitarnego.
Niestety zdjęcia nie są datowane oraz brak jest szczegółowych opisów.

[Krzysztof115]

Zdjęcie z forum ukraińskiego z pociągiem sanitarnym jest źle opisane i wydatowane. Zdjęcie to zostało wykonane w 1916 roku i przedstawia zniszczony Dworzec czerniowiecki we Lwowie, który został następnie rozebrany. W związku z tym to zdjęcie nie przedstawia polskiego pociągu sanitarnego.

[wa1aw]

Dziękuję Koledze Krzysztof115 za rozszyfrowanie treści zdjęcia i pomoc w identyfikacji pociągu sanitarnego na stacji we Lwowie.

Tymczasem nie dawał mi spokoju polski wagon sanitarny oznaczony jako Diy. Zastanawiam się czy wagon ten był na stanie WP, czy może był w składzie jednego z wielu na PKP pociągów ratunkowych?

Dlaczego tak myślę? Otóż wagon ma typowe, cywilne oznaczenie Diy. Sądzę, że być może wzorem wagonu załączonego do bieżącego wpisu, został przejęty po zakończeniu 1WŚ od Niemców już jako wagon sanitarny. Wydaje się to być prawdopodobne, ponieważ nasz wagon Diy także nosi typowe dla tego typu niemieckiego taboru sanitarnego oznaczenia czerwonego krzyża.

Tego typu wagony sanitarne nie były zbyt popularne w Niemczech, więc tym bardziej były rzadkie w Polsce i dlatego trudno było pojedynczy wagon zaklasyfikować do wojskowego taboru, zestandaryzowanego w ramach instrukcji obowiązującej w WP (pisaliśmy już o tym w bieżącym temacie).

Załączone do tego wpisu zdjęcie pokazuje, że tego typu niemieckie wagony sanitarne posiadały w jednym pudle zarówno przedziały siedzące jak i z miejscami do leżenia. Widać to dobrze, jeśli popatrzymy w okna tego wagonu. Zatem być może, że z racji ilości ławek w części siedzącej" nasz wagon dostał cywilne oznaczenie serii Diy (a nie wojskowe oznaczenie takie, jak na przykład Mhx) i został skierowany do służby na PKP w pociągach ratunkowych.

Być może, że właśnie dzięki temu, że służył w pociągu ratunkowym (a nie w rozkładowym pasażerskim) zachowało się aż do wybuchu wojny oznaczenie jego serii.

Co Koledzy sądzą na ten temat?

[sadyk]

Do wątku o wagonach Diy

w większości wypadków wagony Diy były aptekami w pociągach sanitarnych np. Diy 240042, Diy 250067, Diy 25710, Diy 25133
Diy 24401 (ośrodek p.s. 21). Dodam jeszcze CDiy 23110

[malpa]

Dodam 2 nowe fotki ale Niemieckie

[malpa]

i druga

[wa1aw]

Dziękuję Koledze sadyk za cenne informacje. Czyżbym w związku z nimi nie miał racji forsując teorię o przydziale wagony Diy z Łodzi do pociągu ratunkowego?

Jednocześnie bardzo dziękuję za zdjęcia zamieszczone przez Kolegę o wdzięcznym nicku malpa. Moja żona dopiero po 30 latach małżeństwa tak mnie nazwała - ale to tylko żart :) Jednak te zdjęcia ie dają rady" w temacie o polskich pociągach szpitalnych i sanitarnych, ponieważ tego typu wagonów w naszych składach sanitarnych raczej nie było :)

Na marginesie wspólnych rozważań, zastanawiam się ilu ludzi (żołnierzy) przed śmiercią uratowały nasze pociągi?

PS. Ponieważ nie lubię wpisów bez obrazków, to zamieszczam okupacyjne zdjęcie dworca Warszawa - Główna, który kiedyś znajdował się na miejscu dzisiejszej stacji Warszawa Śródmieście (naprzeciw hotelu Polonia). Jednocześnie jest to dygresja do wpisu Kolegi Krzysztof115, któremu przyznałem rację, że zdjęcie z wagonem ze Lwowa, zamieszczone dnia 2016-06-26 18:17:51 jest zdjęciem polskiego wagonu przekwalifikowanego na sanitarny przez Rosjan. Nie jestem jednak tego do końca pewien, ponieważ oznaczenie czerwonego krzyża wpisanego w białe koło również stosowali Niemcy.

[malpa]

Dziękuję za Miłe słowa troszkę się pośmiałem.Zamieściłem fotki co by nie zaginęły i pokazały też stronę przeciwną. Z
Przyjemnością śledzę wątek i Podziwiam wytrwałość oraz pomoc innych internautów

[wa1aw]

Za każdym razem coraz trudniej jest odnaleźć nowy materiał związany z pociągami sanitarnymi, a w szczególności materiał dotyczący wagonów Mhx.
Ciekawe materiały (bez zdjęć) opublikowali nasi Koledzy z forum dws.org.pl http://www.dws.org.pl/viewtopic.php?f=5&t=132093
Liczę na to, że może to właśnie oni połączą wspólne wysiłki w celu ustalenia faktów historycznych i pomogą nam wyjaśnić szereg niewiadomych. Zwrócę się do nich z takim apelem.

Tymczasem, na stronie bloga pana Krzysztofa Pogorzelskiego znalazłem zdjęcie służby sanitarnej na tle pociągu relacji Baranowicze - Stołpce. Prawdopodobnie chodzi o pociąg, który współcześnie był by relacji Białoruś - Polska. Zdjęcie nie jest opisane i pochodzi z: http://kolekcja-krzysztofa.weebly.com/blog/category/all
Zdjęcie ciekawe, ale wymaga interpretacji.

Jeszce raz jestem szczególnie wdzięczny za zainteresowanie ze strony owych" Kolegów. Chodzi o Kolegę malpa - dziękuję za empatię w ocenie naszego wątku. Cieszę się, że wspólnie z Kolegami Edmundo, sadyk, Krzysztof115, bjar_1, JoncaA, Tadeusz p.p, bodziu000000, leszek 01, Cypis stworzyliśmy temat rozpoznawalny nawet na zagranicznych wyszukiwarkach internetowych.

Tymczasem analizując szereg materiałów, niezwykle trudnym staje się odkrycie nowych obszarów - stąd wynika rzadsze udzielanie się" na forum. Posiadam nowe ropy", ale niestety potrzebuję więcej czasu. Wiek i obowiązki mnie ograniczają.

Pozdrawiam Kolegów i niezmiennie proszę o wsparcie. :)

[wa1aw]

LEGIONY POLSKIE

Pociąg sanitarny II Brygady, rok 1915–16;

źródło: Biblioteka Narodowa

[Edmundo]

Podpis do powyższego zdjęcia jest błędny. Służba Sanitarna Legionów Polskich nie dysponowała własnymi pociągami sanitarnymi które to podlegały Służbie Sanitarnej CK Armii bądź w późniejszym okresie Służbie Sanitarnej Cesarskiej Armii Niemieckiej której to podporządkowano Legiony Polskie. Pociąg z fotografii jest pociągiem sanitarny CK Armii być możliwe iż czasowo podporządkowany był II Brygadzie LP bądź też przewoził rannych i chorych żołnierzy tejże brygady stąd ten podpis.

[wa1aw]

Jak zwykle można liczyć na rzetelną wiedzę Kolegi Edmundo. Dziękuję za uzupełnienie mojego poprzedniego wpisu.

Tym razem nawiążę do zdjęcia, które zamieścił Kolega Tadeusz p.p. w dniu 2016-06-10 00:53:04, oraz do przydziałów opracowanych przez Kolegę Edmundo we wpisie z dnia 2015-11-05 15:26:25.

Bohaterem obydwu wpisów jest pociąg PS Nr 93 z wagonami Mhx 816-831 i przydziałem do DOKP Wilno, DOK IX, WSO 9, st. Brześć.

Na bieżącym zdjęciu widnieje Szpital Okręgowy Nr IX Batalion sanitarny Brześć n/B. DOK Nr IX. Zdjęcie zostało zrobione w dniu 14 XI 1936, czyli w dniu święta sanitarnego. Uwieczniony został moment składania raportu Komendantowi Szpitala Okręgowego.

Być może właśnie z widocznych na zdjęciu żołnierzy wywodziła się załoga P.S.93.

[wa1aw]

Na forum dws.org.pl Kolega Radomir napisał, że:
Pociąg sanitarny nr 66
Został wyposażony przez Zakon Rycerzy Maltańskich, transportował rannych ze Śląska w kierunku Lwowa, posiadał 350 łóżek.
Pociąg zakończył swoją działalność w okolicach Sambora, po zbombardowaniu przez niemieckie lotnictwo.
Personel medyczny stanowiło: lekarz, 3 pielęgniarki, 6 sanitariuszek i 3 siostry pogotowia PCK".

W sprawie wyjaśnienia losów P.S.66 napisałem do pana profesora Wojciecha Włodarkiewicza, autora publikacji o Lwowie 1939, gdzie operował P.S.66. Pan Profesor okazał swoją przychylność dla naszego tematy i po urlopie jest gotów nas wspomóc. Panu profesorowi Włodarkiewiczowi dziękuję za przychylność.

Dzisiejsze zdjęcie jest niepublikowanym obrazem przedziału maszynowego w wagonie elektrowni pociągu P.S.66 (LZ669).

[wa1aw]

Chcąc uczcić dzisiejsze Święto Wojska Polskiego oraz Święto Wniebowzięcia Maryi Panny i Matki Boskiej Zielnej, szukałem czegokolwiek, co pozwoliło by powiązać nasz temat z tym świątecznym dniem.

W 1916 roku pod Kostiuchnówką żołnierze Legionów przez trzy dni odpierali ataki dwa i pół krotnie liczniejszych oddziałów rosyjskich. Jedna z bronionych redut zyskała nazwę Polskiej Góry. Jej flanki bronili węgierscy Honvedzi (z węg. dosł. obrońca ojczyzny, czyli żołnierze wojsk węgierskich).

Pod koniec roku 1918, na stacji kolejowej w Wadowicach, jeszcze przed ostateczną kapitulacją armii austriackiej, organizujące się Wojsko Polskie zatrzymało pociąg sanitarny Honvedu. W publikacji Michała SIWIEC – CIELEBON-a pt. Powstawanie garnizonu WP w Wadowicach, październik-grudzień 1918 r., fakt ten został tak opisany:

... w nocy 4/5. listopada na stacji zatrzymany został kompletnie wyposażony pociąg sanitarny Honvedu (czyli węgierskiej części dawnych sił zbrojnych c. k. monarchii) kierujący się przez Suchą – Chabówkę – Nowy Targ – Suchohorę na Węgry. Mimo próby oporu Węgrzy zostali przesadzeni do transportów ewakuacyjnych, zaś cały pociąg z wyposażeniem i kasą wojskową przekazany został do dyspozycji komendanta szpitala, kapitana lekarza Lipińskiego. Komendę nad dworcem kolejowym w Zatorze objął samorzutnie porucznik Eugeniusz Migdałek, który z pomocą kilku byłych legionistów i ochotników zdołał utrzymać porządek i zapewnić sprawne wykonywanie płynących z Wadowic i Krakowa rozkazów".

Na zamieszczonym zdjęciu widnieje jeden z nielicznych pociągów sanitarnych Honvedu, ale tylko zdjęcie tego pociągu obrazuje wagon, który można było odnaleźć w naszym taborze sanitarnym. Ponieważ zdjęcie pokazuje pociąg, który na pewno operował na terenie Polski w 1915 roku, to niewykluczone, że właśnie widoczny na tym zdjęciu pociąg wszedł na wyposażenie WP.

[wa1aw]

Jednym z podstawowych zadań, jakie postawiłem sobie w ramach realizacji tematu, jest zgromadzenie maksymalnej ilości zdjęć prezentujących polski sanitarny tabor kolejowy. To niełatwe zadanie doprowadziło mnie do jednej z anglojęzycznych stron na której znalazłem publikowany tym razem obrazek z następującym opisem: First exchange of German PoWs after Armistice in Upper Silesia (now Poland).

W wolnym tłumaczeniu: Pierwsza wymiana niemieckich jeńców wojennych na górnym śląsku (obecnie Polska) podczas zawieszenia broni.

Pociąg raczej wygląda na pociąg improwizowany, ponieważ jest oznaczony widoczną na parowozie chorągiewka czerwonego krzyża. Także wydaje mi się, że samo zdarzenie raczej związane jest z powstaniem śląskim.

Czy ktoś z Kolegów może pomóc rozszyfrować miejsce oraz czas i inne szczegóły wydarzenia?

[wa1aw]

Chcąc uczcić dzisiejszą 77 rocznicę wybuchu 2WŚ, zamieszczam zdjęcie kolejnego lazarettzug-a" sformowanego z wagonów Mhx.

Opis zdjęcia:
Lazarettzug am Bahnhof Tübingen, vermutlich 1941.

W wolnym tłumaczeniu:
Pociąg szpitalny na stacji kolejowej w Tybindze, prawdopodobnie 1941 rok.

Tybinga (niem. Tübingen) – powiatowe miasto uniwersyteckie w południowo-zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia. Miasto także było miastem garnizonowym.
Omawialiśmy już, że P.S.66 (LZ669) uczęszczał w stronę Paryża trasą kolejową wiodącą przez południowe Niemcy. Na tej właśnie trasie leży Tybinga. Być może na zdjęciu widnieje właśnie LZ669, który tym razem woził rannych z frontu wschodniego. Trasa była już opracowana. Najpierw woził rannych na południe Niemiec z Warszawy, potem z Paryża i w końcu w 1941 roku z ZSRR. Jeśli ta hipoteza znajdzie uzasadnienie, to wówczas będziemy mieli ciąg dalszy historii P.S.66.

Na kolejnym zdjęciu dokonam porównania cech Mhx-ów przejętych przez Niemców.

[wa1aw]

Na bieżącym obrazku porównuję wcześniej zamieszczane zdjęcie LZ-ta na froncie wschodnim, z powiększonym fragmentem LZ-ta w Tybindze.
Czerwonymi strzałkami wskazuje zaledwie 3 z wielu wspólnych cech tych pociągów. Oczywiście niemieckie oznaczenie wskazałem jedynie jako potwierdzenie, że rok 1941 jest właściwą datą zrobienia zdjęcia w Tybindze, ponieważ właśnie na przełomie 1941 roku ten typ oznaczenia był rozpowszechniany. Nie przeszkadzało to jednak na zachowanie byłych, polskich oznaczeń, które widnieją w miejscu gdzie zaczyna się dach samochodu ambulansu.

To, co różni oba składy to jest rodzaj poszycia wagonów. Skład z Tybingi ma dokładnie takie samo poszycie jak P.S.66 (LZ669).

[bodziu000000]

Lublin, 17.09.1920

[wa1aw]

Kolega bodziu000000 zamieścił rewelacyjne zdjęcie, prezentujące prawdopodobnie sanitariuszkę w polskim mundurze na tle pociągu sanitarnego. Pociąg ten ma charakterystyczne, wyjątkowe poszycie wagonów. Polskie Mhx-y na wszystkich znanych nam zdjęciach mają poszycie gładkie.

Ten pociąg ma poszycie przetłaczane, identyczne jak pociąg, który przywiózł w 1919 do Warszawy roku amerykańskich pilotów. Zdjęcie tego pociągu, pochodzące z książki Dług honorowy" opublikował Kolega Krzysztof115 we wpisie z dnia 2016-02-29 11:39:25.

W bieżącym wpisie zamieściłem obrazek pokazujący zestawienie wycinków zdjęć - pociągu sfotografowanego w 1919 Warszawie oraz 1920 w Lublinie. Na myśl nasuwa się domniemanie, że jest to ten sam pociąg. Rodzi się pytanie, czy ten pociąg pozostał w Polsce po zakończeniu misji?

Pytanie jest o tyle uzasadnione, że ekspedycja pułkownika Gilchrista w 1920 roku miała się ku końcowi, ale ekspedycja ARC (Amerykańskiego Czerwonego Krzyża)trwała jeszcze sporo po 1920 roku.

W kolejnym wpisie zaprezentuję inne zdjęcie pociągu sanitarnego ze wspomnianej książki.

[wa1aw]

Zapomniałem dodać, że drugie zdjęcie, które dzisiaj opublikowałem, jest kolejnym obrazem składu sanitarnego ARC. Pierwsze zdjęcie, prawdopodobnie tego samego składu opublikował Kolega Krzysztof115 w dniu 2016-02-12 11:32:34.

PS. Dzięki gromadzeniu wszystkich dostępnych materiałów w jednym miejscu, wreszcie udaje się nam powiązać rozproszone wątki.