Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[Edmundo]

W związku z powyższym kolejne zagadki. Czy Pociągi Amerykańskiego Czerwonego Krzyża przybyłe do Polski otrzymały własną numerację tak jak inne pociągi Służby Zdrowia WP o których pisałem w dniach 2015-11-26 godz. 23:21:24 i w dniu 2015-11-28 godz. 23:50:54. Czy pociąg ze zdjęcia zamieszczonego przez Krzysztofa115 był pierwszym z dziesięciu pociągów Amerykańskiego Czerwonego Krzyża czy też pierwszym Pociągiem ACK w ramach dziesięciu innych pociągów wystawionych przez Czerwony Krzyż. Podpis pod fotografią można różnie interpretować. Według moich informacji Służba Zdrowia WP dysponowała kilkoma pociągami wyekwipowanymi przez Czerwony Krzyż oznaczonymi numerami tak jak inne pociągi sanitarne (poza maltańskimi noszącymi oznaczenia literowe o czym pisałem wcześniej). Były to między innymi PS Nr 2, 6, 10. Co ciekawe PS Nr 2 występuje jako pociąg sanitarny Rosyjskiego Czerwonego Krzyża, być może był to pociąg zdobyczny.

[wa1aw]

Kolejne zdjęcie członków amerykańskiej ekspedycji YMCA. Opis zdjęcia:

Circa 1920 photograph, a group from the American YMCA stand in front of a Prussian Abteilwagen train car in Poland".
Description:
The train is likely from Warsaw ("Warszawa). During World War I, the YMCA was in Poland to serve soldiers and prisoners of war. In the years after, they helped students, children, and the impoverished. The YMCA was officially founded in Poland in 1923".

W wolnym tłumaczeniu:

Około roku 1920. Członkowie YMCA stoją przed wagonem kolejowym pruskiej budowy.
Dodatkowy opis - wyjaśnienie zdjęcia:
Pociąg jest prawdopodobnie w Warszawie. Podczas pierwszej wojny światowej, YMCA w Polsce pracowała na rzecz żołnierzy i jeńców wojennych. W latach powojennych pomagała także studentom, dzieciom i ludziom żyjącym w ubóstwie. YMCA w Polsce oficjalnie zostało założone w roku 1923.

Koledzy Krzysztof115 i Edmundo arozrabiali". Przez ich dociekliwość otworzyły się nam nowe wątki historyczne.
Otwierając temat Polskie pociągi szpitalne i sanitarne" zastanawiałem się dokąd nas on zaprowadzi. Jak widzę - zaszliśmy bardzo daleko, a końca wciąż nie widać!

[wa1aw]

Podsumowując dzisiejsze wpisy chcę powiedzieć, że wcale nie jestem pewien, czy zdjęcie zamieszczone przez Kolegę Krzysztof115 prezentuje amerykański lub angielski tabor kolejowy. Wagon towarowy prawie na pewno jest wagonem Kd. Wagon osobowy ma czterocyfrowe oznaczenie zbliżone do oznaczeń na amerykańskich wagonach, lecz logo jest polskie. Po przejrzeniu się można dojść do wniosku, że wagon konstrukcyjnie zbliżony jest do wagonu pruskiej budowy.

Oznacza to, że równie dobrze Amerykański Czerwony Krzyż(ARC)nie zostawił w Polsce żadnego taboru.

Na uwagę zasługuje fakt, że alternatywnymi pociągami sanitarnymi do pociągów z czerwonym krzyżem były pociągi z trójkątem - YMCA. Alternatywnymi, ponieważ także niosły pomoc i woziły rannych.

[wa1aw]

Jeszcze inną odmianą pociągów sanitarnych były pociągi zakonu maltańskiego.
Na zdjęciu pociąg sanitarny maltański - rok 1914.
Ale ten temat zostawiam na późniejszą dyskusję.
Pozdrawiam.

[bodziu000000]

Pozwolę sobie na podrzucenie trzech zdjęć angielskiego pociągu sanitarnego z okresu I wojny światowej

[bodziu000000]

.

[bodziu000000]

.

[wa1aw]

Cieszę się, że dołączył do nas Kolega bodziu000000.

Zdjęcia, które zamieścił są bardzo ciekawe. Ich oryginały znajdują się w bibliotece Kongresu USA. Dwa z nich przedstawiają angielskie pociągi i są o tyle interesujące, że przedstawiają szczegóły (zbliżenia) konstrukcji dachów angielskich wagonów sanitarnych. O tym, że wagony Mhx miały dachy kryte papą już pisałem. Zdjęcia Kolegi mogą posłużyć jako zdjęcia porównawcze.
Natomiast, pierwsze zamieszczone przez Kolegę bodziu000000 zdjęcie (2016-02-15 12:13:55) obrazuje francuski pociąg sanitarny. Widoczny na zdjęciu Kolegi wagon jest francuskim wagonem drugiej klasy, o identycznej konstrukcji jak wagon trzeciej klasy, którego zdjęcie zamieściłem tym razem. Zdjęcie to przedstawia angielskie wojsko we Francji w czasie IWŚ.

[bodziu000000]

Dziękuję pięknie za wyjaśnienia, mam jeszcze trzy zdjęcia związane z tym okresem i Anglią

[bodziu000000]

.

[bodziu000000]

.

[wa1aw]

Zrewanżuję się szanownemu Koledze bodziu000000 równie pięknymi podziękowaniami za zamieszczone zdjęcia.

Jednak, na zdjęciach bardziej przydały by się polskie pociągi sanitarne, ponieważ właśnie o tym traktuje temat tego forum. Natomiast dwa z trzech ostatnio opublikowanych przez Kolegę zdjęć wykorzystałem do zwrócenia na kilka interesujących szczegółów.

Czerwoną, dwustronną strzałką zaznaczyłem układające się w rzędy wywietrzniki na dachu i wewnątrz wagonów. Strzałka jednostronna, też czerwona, wskazuje na wywietrzniki, ale znajdujące się nad nieotwieranymi oknami. Na wcześniej opublikowanym zdjęciu wnętrza polskiego wagonu Mhx, oddanego do dyspozycji dziennikarzy w pociągu sztabowym widnieją takie nieotwierane okna i wywietrzniki nad nimi. Na zdjęciach innych wagonów także widać wywietrzniki tylko, że na zewnętrznej burcie wagonów. Okna stałe mają takie wywietrzniki, a odsuwane ich nie posiadają.

Na koniec, jako ciekawostkę, niebieskimi strzałkami zaznaczyłem francuskich żołnierzy w angielskich pociągach sanitarnych.

Reasumując, wszyscy liczymy na pomoc Kolegi bodziu000000 w rozwikłaniu zagadek związanych z polskimi pociągami szpitalnymi i sanitarnymi. Każda pomoc będzie nieoceniona.

[bodziu000000]

Dzięki za wszystkie wyjaśnienia, nie tak łatwo znaleźć coś o czy byście nie wiedzieli. Niestety wiedzę mam bardzo rozproszoną (na kilkuset płytach), więc z braku czasu rzadko kiedy je przeglądam.

W sieci można znaleźć Dziennik Pociągu Sanitarnego Nr 73" Władysława Magowskiego, mam nadzieję, że komuś się przyda:
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Medicorum_Polonorum/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126.pdf

jak coś znajdę to wrzucę.
pozdrawiam
Bogdan

[wa1aw]

Szanowni Koledzy. W książce WWI, której okładkę załączyłem do tego wpisu znalazłem taki oto fragment tekstu:

American YMCA was also active in Poland after the war. Ameiican secretaries who worked with General Haller's Polish army in France traveled with the troops to Poland after the Armistice. The Polish government appreciated Americiin assistance, and in 1919 the Interna­tional Committee sent thirty-nine secretaries to support the dcvelopment inenl of a Polish National YMCA. When the Poles invaded the Ukrainę in April 1920, thebeginningof tbe Russo-Polish War, American secretaries provided the fourfold program to Polish troops. When the Red Army counterattacked in june 1920, the American secretaries remained with the retreating Pohsh army, even when it was almost certain that tne Russians would capture Warsaw. Because of their unwavering support, the YMCA became a strong institution in Poland".

W wolnym tłumaczeniu:

Po wojnie amerykańskie YMCA było także aktywne w Polsce. Amerykańscy przedstawiciele, którzy pracowali we Francji z generałem Hallerem, po zawieszeniu broni udali się z polskimi oddziałami w podróż do Polski. Rząd Polski doceniał amerykańską pomoc i dlatego w 1919 roku Międzynarodowy Komitet YMCA wysłał do Polski trzydziestu dziewięciu współpracowników, żeby podtrzymać rozwój polskiego oddziału YMCA. Gdy w kwietniu 1920 roku Polacy dokonali inwazji Ukrainy, zaczynając tym samym wojnę polsko-bolszewicką, amerykanie dostarczyli czteropunktowy program dla Wojska Polskiego. Gdy w czerwcu 1920 roku Armia Czerwona przeszła do kontrofensywy, amerykańscy współpracownicy YMCA pozostali z wycofującym się Wojskiem Polski, nawet wtedy gdy wydawało się, że Rosjanie zdobędą Warszawę. Ze względu na niezachwiane wsparcie, YMCA w Polsce stało się silną organizacją".

Ten tekst jest wyjaśnieniem, że wraz z armią Hallera do Polski trafili jedynie ludzie (amerykanie) z YMCA, którzy dopiero w naszym kraju w oparciu o tabor PKP formowali pociągi sanitarne oznaczone czerwonym trójkątem YMCA.

Jak wiemy okres wojny 1920 był okresem z dużą ilością wspierających naszą niepodległość Amerykanów. Mam na myśli YMCA, wyprawę pułkownika Gilchrista, lotników amerykańskich i wielu innych. Ale to już inny temat. Nas interesują jedynie składy sanitarne.

Logo YMCA zamieszczę w następnym wpisie.

[wa1aw]

Tak wygląda logo YMCA na jednym z budynków tej organizacji z tamtego okresu.
Identyczne logo widniało na polskich wagonach służących także jako sanitarne. Tabor i kolejarze polscy ale załoga amerykańska.

[wa1aw]

Przepraszam Kolegów za literówki powstałe w moich poprzednich wpisach. Szereg z nich powstaje z powodu pośpiechu oraz dziwnych błędów, które wychodzą w trakcie eksportu tekstu na stronę HTML.

Dla potrzeb ubarwienia" bieżącego wpisu wklejam honorową odznakę PCK - wzór 1929.

Link:
http://www.jkmilitaria.com/Poland.html

[wa1aw]

Dnia 2015-12-22 19:24:39 Kolega sadyk zamieścił zdjęcie pociągu sanitarnego Legionów Polskich.
Tym razem zamieszczam to samo zdjęcie tyle, że w poprawionym wydaniu. Zdjęcie pochodzi z muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Opis zdjęcia:
Pociąg sanitarny, 1915-1917, zbiory Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego

[wa1aw]

Koniec IWŚ był początkiem zarówno WP jak i służby sanitarnej oraz naszych pociągów sanitarnych. Na terenach należących do Małopolski pociąg sanitarny Legionu Polskiego oraz inne pociągi, także Zakonu Maltańskiego były formowane w oparciu o tabor należący do CK Armii. Wracamy więc do samego początku historii o polskich pociągach szpitalnych i sanitarnych.

Tym razem zamieszczam zdjęcie oraz artykuł z Ilustrowany-ego Kuryer-a Codziennego opublikowanego w dniu 13.10.1914 roku:

Pociąg sanitarny Zakonu Maltańskiego".
(Pisownia oryginalna).

Od kilku dni stoi na dworcu krakowskim pociąg sanitarny suwerennego Zakonu Maltańskiego. Każdy pociąg składa się z 15 wozów dla rannych wóz zawiera 10 łóżek, z wozu komendanta, wozu prowiantowego, kuchennego, zapasowego i 2-ch magazynowych. Służbie sanitarnej oddają te pociągi niezmierne usługi.
 
Myśl ufundowania takich pociągów powziął wymieniony Zakon na propozycyę przeora jeszcze w r. 1878, t. j. w czasie okupacyi Bośni i Hercegowiny. Przeorem tylu był wówczas Franciszek ks. Lichnowsky. Oddano wtedy do użytku władz wojskowych 6 pociągów. Kiedy pierwszy pociąg wyruszał z Wiednia po rannych, cesarz jechał tym pociągiem w towarzystwie komendantem aż do St. Polten, dając wyraz swego najwyższego uznania dla Zakonu za ten wysoce humanitarny czyn. Naczelnym lekarzem sanitarnym był wówczas bar. Jarosław Mundy. Położył on wielkie zasługi około wewnętrznego uposażenia tych pociągów.
 
 
Obecnie Zakon oddał do dyspozycyj ministerstwa wojny również sześć pociągów.
 
Wystawione one zostały w domenie Zakonu Strakowitz w Czechach własnym kosztem. —Wozy przedstawiają się jak najwygodniejsze z komfortem urządzone sale lazaretowe. Łóżka są przenaszalne. Przy transporcie zwykle sanitaryusze wynoszą łóżko z wagonu, kładą do niego chorego i wnoszą go wraz z łóżkiem do pociągu. żelazna galerya przy pomostach wozów jest także usuwalną, można więc chorych. bez trudności wnosić i wynosić z wozu po obu stronach pociągu. W wozach nie zapomniano o najdrobniejszych potrzebach rannych. Wygoda, porządek, czystość, komfort, doskonała obsługa sanitarna — oto wszystko, co spotyka się w tych wozach.
 
Jednym pociągiem dowodzi przeor Zakonu, ks. Lichtenstein. Oprócz komendanta obsługują pociąg szef-lekarz von Bielka, lekarz von Schroter, medyk Stni, 15 pielęgniarzy, 4 siostry, 2-ch urzędników i 3 kucharzy, między nimi jest jeden Polak.
* * *
Pociąg Zakonu zwiedzali onegdaj z inicyatywy dyr. pol. radcy dworu Flatana przedstawiciele prasy krakowskiej. Wraz z dziennikarzami udali się na dworzec komendant żandarmeryi polowej w Krakowie Artur Sandig i komisarz pol. Warczewski.
 
Po zwiedzeniu pociągu imieniem obecnych reprezentantów prasy podziękował p. Nenel, kierownik filii Biura korespondencyjnego w Krakowie za łaskawe udzielenie wyjaśnień i wskazówek, na co również ks. Liechtenstein bardzo serdecznie odpowiedział. Goście na pamiątkę otrzymali od ks. Liechtensteina widokówki z pociągiem, którego on jest komendantem.
 
Ilustrowany Kuryer Codzienny, 13-10-1914

Link do artykułu: http://100lattemu.pl/aktualnosci/z-ziem-polskich/12425-pociag-sanitarny-zakonu-maltanskiego

Natomiast zdjęcie zaczerpnąłem z opisu bitwy limanowskiej - Rycerze Zakonu Maltańskiego w Bitwie Limanowskiej". Ponieważ Limanowa znajduje się niedaleko Krakowa a okres opisywanych wydarzeń jest ten sam, to być może zdjęcie jest ilustracją pociągu opisanego w Ilustrowanym Kurierze Codziennym. Sądzę również, że opisywany pociąg mógł pozostać w Małopolsce i w IIRP służyć WP.

Link do zdjęcia: http://www.ziemialimanowska.pl/pl/860/8529/rycerze-zakonu-maltanskiego-w-bitwie-limanowskiej.html

[wa1aw]

Na dzień dzisiejszy, wszyscy wspólnie ustaliliśmy, że w Polsce na rzecz WP, w latach 1919-1939 działały składy sanitarne oznaczane czerwonym trójkątem, krzyżem maltańskim oraz czerwonym krzyżem PCK (Polski Czerwony Krzyż) i ARC (American Red Cross - Amerykański Czerwony Krzyż.

Niestety za sprawą wehrmacht-u DRK (Deutsches Rotes Kreuz - Niemiecki Czerwony Krzyż) był stroną dokonującą zaboru naszego taboru sanitarnego. Piszę o DRK, ponieważ na szczęście Niemcy nie zmieniali uniwersalnego oznaczenia czerwonego krzyża na zdobycznym taborze. Dzięki temu, dzisiaj możemy łatwiej identyfikować nasz tabor na starych fotografiach.

Tym samym sygnalizuję kolejny wątek na temat sposobu identyfikacji polskiego taboru sanitarnego. Jednak o tym napiszę innym razem.

[wa1aw]

Uzupełniając wpis dotyczący oznaczeń na pociągach, które w Polsce niosły pomoc rannym żołnierzom, jako ciekawostkę zamieszczam kadr z filmu Postwar damage in Poland, UNRRA, YMCA".
Film pochodzi z archiwalnego zasobu Steven Spielberg Film and Video Archive".

Opis:
Story RG-60.4492,
Film ID: 3036

Title:
JB Pol Neg 1946
Collection Title:
Julien Bryan Collection
Event Date:
1946
Place:
Poland

Copyright:
Sam Bryan (ten sam, który kręcił kronikę Warszawy w 1939)
Duration:
00:02:27

Link:
http://www.ushmm.org/online/film/display/detail.php?file_num=4835

[wa1aw]

Przepraszam, wkradł się błąd - komentarz dotyczy pana Julien-a Bryan-a.

[sadyk]

Częstochowa-dworzec kolejowy. Widoczny na zdjęciu pociąg Polskiego Czerwonego Krzyża.

[Krzysztof115]

Amerykański pociąg w Warszawie,druga połowa września 1919 roku.

[wa1aw]

Zdjęcie pociągu sanitarnego w Warszawie, zamieszczone przez Kolegę Krzysztof115 (wpis 2016-02-29 11:39:25) pochodzi z książki:
Dług honorowy" - Robert F. Karolevitz i Ross S. Fenn
Podtytuł:
Amerykańscy piloci Eskadry Myśliwskiej im. Kościuszki
w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 - ZAPOMNIANI BOHATEROWIE"
Sygnatura:
ISBN 83-921401-4-1

Tym razem załączyłem zestawienie zdjęcia Kolegi Krzysztof115 ze zdjęciami amerykańskich pilotów oraz pułkownika Gilchrist-a.
Na grupowym zdjęciu poniżej pociągu sanitarnego, widoczni są ochotnicy amerykańscy w Warszawie (wrzesień 1919 r).
Od lewej, pierwszy rząd: Shrewsbury, Noble, Crawford, Kelly; od lewej, tylny rząd: Clark, Fauntleroy, Cooper, Corsi.

Numerami oznaczyłem osoby zidentyfikowane na obydwu zdjęciach, czyli pułkownika Gilchrist-a, który był szefem ekspedycji oraz pilotów amerykańskich.

We wspomnianej książce znajduje się bardzo interesujący fragment, który opisuje w jaki sposób amerykańscy piloci trafili do Polski:

Gdy grupa Amerykanów była gotowa do wyjazdu, szybko okazało się, że podróż do Polski w glorii bohaterstwa nie jest możliwa. We wrześniu 1919 r. przebrani za konwojentów zaopatrzenia Czerwonego Krzyża udali się z Paryża do Koblencji, a następnie podróżowali pociągiem dla chorych na tyfus. Po długiej i męczącej podróży Amerykanie dojechali wreszcie do Warszawy, gdzie mogli poznać uroki życia w zniszczonej stolicy. „Bałem się, że pół eskadry się ożeni, zanim zdołamy wyjechać na front” – wspominał później Cooper".

Reasumując, dzięki zestawieniu informacji z dwóch źródeł (Typhus and Doughboys: The American Polish Typhus Relief Expedition, 1919-1921" oraz Dług honorowy") wiemy, że oprócz zaopatrzenia dla ekspedycji pociągi sanitarne US we wrześniu przywiozły pilotów. Stąd należy sądzić, że pociągi przekazane dla WP raczej trafiły do Polski na przełomie października i listopada 1919 roku (patrz wpis 2015-10-25 01:29:03).
Sądzę tak, ponieważ na zdjęciu widnieją wagony typowe dla amerykańskich pociągów. Wagony Mhx przekazane dla Polski miały gładkie burty, o czym już pisałem. To znaczy, że pociąg ze zdjęcia nie został w Polsce. Pozostały tylko pociągi, które zgodnie z treścią książki Typhus and Doughboys: The American Polish Typhus Relief Expedition, 1919-1921" przyjechały do Polski dopiero na zakończenie działalności amerykańskiej ekspedycji.

Dziękuję Koledze Krzysztof115 za opublikowanie zdjęcia, które pozwoliło doprecyzować termin przekazania pociągów oraz powiązało wspaniałą historię amerykańskich pilotów z historią naszych pociągów sanitarnych z wagonami Mhx.

[Edmundo]

Kolego wa1aw jestem, jestem (to tak na marginesie innego tematu tyczącego sznura naramiennego). A bardziej merytorycznie, to pragnę zwrócić uwagę iż zasadniczo wszystkie pociągi sanitarne (czy też szpitalne) WP oznaczane były znakiem Czerwonego Krzyża na białym tle co było zgodne z przyjętymi konwencjami. Natomiast nie wszystkie były pociągami formalnie wystawionymi przez organizację Czerwonego Krzyża (Polski czy też innego kraju) tudzież przez inne organizacje niosące pomoc poszkodowanym. Dotyczy to także innych krajów czego przykładem jest podpis z epoki do jednego ze zdjęć przedstawiających niemiecki pociąg sanitarny które to zdjęcie zamieszczono w tymże wątku. Generalnie rozchodzi mi o to że nie wszystkie pociągi oznaczone czerwonym krzyżem bądź zdjęcia podpisane jako pociągi sanitarne Czerwonego Krzyża były pociągami wystawionymi przez tą organizację. Może trochę pokrętnie ale chyba zrozumiale. Pozdrawiam.