Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[Edmundo]

Dla Armii Poznań" był przeznaczony Pociąg Sanitarny Nr 74 (WSO Nr 4), Pociąg Sanitarny Nr 75 (WSO Nr 4), Pociąg Dezynfekcyjno-Kąpielowy Nr 71 i Odkażalnia Kolejowa Nr 71 (WSO Nr 4). Ponadto wiadomo iż w dniu 3 września z Warszaw do Poznania odszedł PS Nr 14.

[Edmundo]

Ponadto na czas doraźnych potrzeb przywidywano wystawienie improwizowanych pociągów sanitarnych (zgodnie z instrukcją z 1934 r.) które nie mogły i nie mogą być ujęte w wykazach mobilizacyjnych. A jest jeszcze kwestia pociągów sanitarnych które mogły być (ale czy koniecznie tak było) zmobilizowane próbnie" w marcu 1939 r. po ogłoszeniu cichej" mobilizacji.
To na razie tyle odnoście mobilizacji pociągów sanitarnych pomiędzy marcem a wrześniem 1939 r.

[wa1aw]

Dziękuję Koledze za wyjaśnienia. Dzięki tym wiadomościom poszerzyłem swój zasób wiedzy.
Natomiast odnosząc się do stwierdzenia: Co do przytoczonych przez Kolegę wspomnień to nie wiemy o jaki pociąg chodzi (nie znamy jego numeru) a więc skąd wniosek pociąg ze wspomnień nie został ujęty w "naszych wykazach pociągów sanitarnych", to napisałem już, że: ... Nadmieniam, że moje wątpliwości mogą być bezzasadne w przypadku występowania tego samego składu pod innymi przydziałami w różnych okresach poprzedzających przygotowania do wojny".

Niejako przy okazji i jednocześnie jedynie jako ciekawostkę zamieszczam zdjęcie jednego ze szwajcarskich wagonów sanitarnych, z których czerpano wzór wszystkich pozostałych europejskich wagonów sanitarnych.

Opis zdjęcia: Polska, 1946. pomoc medyczna. Zdjęcie ze zbiorów PAP. Szkoda, że pochodzi z innego niż omawiany przez nas okres.

[Edmundo]

Tak na marginesie dyskusji to okres po 1945 r. tyczący polskich wojskowych pociągów sanitarnych także jest praktycznie nie znany. Jako ciekawostkę we wpisie z dnia 2015-11-15 08:58:48 dodałem w celach porównawczych skład wojskowego pociągu sanitarnego zestawianego według instrukcji z 1970 r.
A jeszcze jedna myśl. Jakiego typu wagony miały wchodzić w skład pociągów sanitarnych w latach pięćdziesiątych to znaczy czy korzystano z wagonów improwizowanych (jak przed 1939 r. z dostosowanymi do potrzeb sanitarnych wagonami Kd) czy też na dużą skalę budowano dedykowane sanitarne wagony kadrowe", czy też w części (to na pewno) opierano się na mobilizowanym taborze będącym w bieżącym użytku PKP. A może korzystano ze zdobyczy wojennych przejętych po Armii Niemieckiej tudzież Włoskiej ?

[sadyk]

Do kolegi Edmundo,
niestety nie mam spisu wagonów wspomnianych przez Ciebie P.S. nr 74 i nr 75 oraz P.D-K. nr 71.

W swoich papierach znalazłem tylko:

Ośrodek P.S. 71
wagon Ciy 23045 - apteka
wagon Kd 138834 - elektrownia
wagon Kd 196014 - kuchnia

Ośrodek P.S. 75
wagon Ciy 15550 - apteka

Odkażalnia Kolejowa 71
wagon Kd 198464 (odkażalnia)

Do Kolegi wa1aw
Podawane przeze mnie składy były przygotowane w początkach 1939 r. Zapewne przez następne miesiące mogły nastąpić zmiany w przydziale niektórych wagonów. Ale były to zapewne nieliczne wyjątki (chyba że się mylę).

[sadyk]

Winno być Ośrodek P.S. 74 (a nie 71)

[Edmundo]

Szanowny Kolego sadyk dzięki za cenne informacje. A czy masz gdzieś pod ręką" przydziały mobilizacyjne poszczególnych pociągów no może poza pociągami dla SGO Narew" i Armii Modlin". A może w przyszłości w tymże wątku nieco poruszymy temat rzekę także ie ruszany" czyli pociągi sanitarne (a w odniesieniu do niektórych używano także nazwy szpitalne) z lat 1919-1921.

[wa1aw]

Moją mocną stroną na pewno nie jest wiedza historyczna i zamiłowanie do historii. Zwykła, chłopięca zabawa w modelarstwo kolejowe spowodowała, że zainteresowałem się tropieniem historycznych faktów. Dzięki temu mam honor współpracować z Kolegami Edmundo, sadyk, JoncaA oraz wszystkimi innymi, których nie wymieniłem.
Dziękuję Panom bardzo za współpracę oraz wiedzę, którą dzięki tej współpracy zdobywam.

Jako priorytet traktuję to, co uda nam się wspólnie ocalić od zapomnienia.

Wracając do albumu LZ669, to zamieszczam cztery ostatnie strony. Nie prezentują one naszych wagonów Mhx, lecz zawierają informacje, które mogą być przydatne w naszych przyszłych analizach. Jedną z nich jest informacja, że załoga LZ669, czyli P.S.66 świętowała wigilię w roku 1940. To znaczy, że ślad o pociągu urywać się może dopiero w roku 1941. Kiedy i co się stało? Tego nie wiemy. Z albumu znana jest nam jego ostatnia lokalizacja - linia Maginota, rok 1940.

LZ669 - strona 29.

[wa1aw]

LZ669 - strona 30.

[wa1aw]

LZ669 - strona 31.

[wa1aw]

LZ669 - strona 32, niestety ostatnia.
Jednak jak jest naprawdę, tego nie wiemy. Album został rozproszony przez Niemca, który go sprzedawał. Moje publikacje stron albumu są jedynie kopiami skanów zamieszczonych w Internecie.

[wa1aw]

W nawiązaniu do wpisu Kolegi JoncaA z dnia 2015-11-17 19:26:58, zamieszczam kolejną stronę z katalogu z roku 1931.
Tym razem wagon Pdks, również przerabiany w IIRP na wagony sanitarne.

[wa1aw]

Tym razem kolejny wagon wykorzystywany do budowy wagonów sanitarnych. Platforma Pddk na żywo.

[wa1aw]

Pobieżna lektura wybranych fragmentów książki THE ARMY MEDICAL DEPARTMENT, 1917–1941" (wpis z dnia 2015-11-15 18:49:45), nie wniosła istotnych dla naszych rozważań informacji.

Jako ciekawostkę można jedynie potraktować fakt, że 6 sierpnia 1919 pułkownik Gilchrist wyruszył w czterodniową podróż koleją z Paryża do Polski.

Załącznikiem jest skan wstępu z rozdziału o Polsce.

[wa1aw]

W trakcie porządkowania mojego archiwum znalazłem fotorelację Polskiej Agencji Prasowej, dokumentującą przyjazd grupy reemigrantów z Francji.
Miejsce i czas wydarzenia: Międzylesie, 1949-01-02.
Zdjęcia publikuję ponieważ w tym okresie na PKP funkcjonowały polskie przedwojenne wagony sanitarne, odzyskane z rąk niemieckich.

[wa1aw]

Przyjazd grupy reemigrantów z Francji.
Międzylesie, 1949-01-02.
Zdjęcie 2.

[wa1aw]

Przyjazd grupy reemigrantów z Francji.
Międzylesie, 1949-01-02.
Zdjęcie 3 - ostatnie.
Wagon widoczny z lewej strony pierwszego planu wygląda mi na rzadki przedwojenny trzyosiowy wagon sanitarny. Proszę Kolegów o weryfikację tego.

[wa1aw]

Kolejnym zdjęciem, które znalazłem w swoim archiwum jest sensacyjne zdjęcie opatrzone takim opisem:
WOJSKO Polskie - żołnierz obok pociągu sanitarnego.

Pociąg rzeczywiście wygląda mi na polski pociąg sanitarny sformowany z wagonów Mhx. Niestety zdjęcie jest wyjątkowo słabej jakości. Nie posiadam żadnej informacji o miejscu i czasie wykonania tego zdjęcia.

[Edmundo]

Faktycznie wagony wyglądają na Mhx natomiast co do osoby (czy aby na pewno żołnierza ?) z fotografii to widać opaskę na lewym rękawie według mnie sanitarną. Ubranie tegoż jegomościa nie wskazuje na przynależność do Wojska Polskiego. Być możliwe iż fotografię wykonano podczas wojny polsko-bolszewickiej bądź krótko po jej zakończeniu kiedy to w składzie pociągów sanitarnych były osoby cywilne. I tu kolejna zagadka. Jakie numery miały byłe amerykańskie pociągi sanitarne z wagonami Mhx przybyłe do Polski w 1919 r. i zapewne skierowane do służby w trakcie wyżej wymienionej wojny. Generalnie to numeracja pociągów sanitarnych sformowanych w latach 1919-1921 pokrywała się z numerami ówcześnie istniejących Dowództw Okręgów Generalnych czyli późniejszych DOK-ów na przykład Pociąg Sanitarny Nr 73 (sformowany przez DOG Poznań czyli późniejszy DOK Nr VII) ale pociągi wyekwipowane przez Zakon Rycerzy Maltańskich zwane ówcześnie pociągami maltańskimi były oznaczone literami t.j. Pociąg Sanitarny A, B, C itd. Ponadto Rozkaz MSWojsk. ze stycznia 1919 r. wymieniał pociągi sanitarne oraz pociągi szpitalne takie też nazwy o ile się nie mylę czasami stosowano zamiennie.

[Edmundo]

A co do fotografii z reemigrantami z Francji to wiadomo mi o istnieniu co najmniej dwóch Pociągów Sanitarnych PCK (PS Nr 1 PCK i PS Nr 2 PCK) a było ich zapewne więcej z których jeden w 1945 r. kursował na trasie Łódź-Paryż-Łódź przewożąc repatriantów z Francji co zostało uwieczniona na jednej z kronik filmowych.

[Krzysztof115]

Witam. Jest to moment tajnych rokować pokojowych polsko-sowieckich w październiku 1919 roku w Mikaszewiczach. Na tym zdjęciu delegat bolszewicki, Manulic. Rozmowy te zabezpieczały polskie pociągi pancerne, najpierw: P.P.12 Kaniów", a następnie P.P.16 Mściciel".
Więcej informacji: pdf w sieci: Andrzej Wojciuluk Rozmowy delegacji Czerwonych Krzyży w Mikaszewiczach w 1919 roku".

[Edmundo]

Dzięki Kolego Krzysztof115 za info. Według innych czy też uzupełniających danych rozmowy prowadzone były także na pokładzie" Pociągu Sanitarnego Nr 15 (określany był także jako Pociąg Szpitalny Nr 15, sformowany przez DOG Kielce na stacji w Radomiu gdzie znajdowały się warsztaty kolejowe). Na czas tychże rozmów pociągiem dowodził" ppor. Stanisław Baczyński. Komendantem w 1920 r. był por. lek. dr a następnie (po awansie) kpt. lek. dr Franciszek Bałaszeskul, w załodze znajdował się między innymi sierż. sztab. a następnie urzędnik wojskowy XI rangi Józef Kalityn. I tu moja kolejna hipoteza (podkreślam hipoteza)tycząca pociągów sanitarnych z lat 1919-1921. Jak wcześniej wspomniałem (wpis z dnia 2015-11-22 20:04:18) Rozkaz MSWojsk. ze stycznia 1919 r. wymieniał pociągi sanitarne oraz pociągi szpitalne. Według moich danych (zdaję sobie sprawę że niepełnych) sformowano pięć pociągów szpitalnych o numerach 1, 5, 15, 18, 20 co zgadzało by się z ilością wagonów typu Mhx (łącznie 80 po 16 w składzie) które otrzymaliśmy w ramach pomocy rządu amerykańskiego. A jeśli na fotografii z Mikaszewicz są wagony typu Mhx (a są z pewnością) to być może jest to właśnie Pociąg Szpitalny Nr 15.

[Krzysztof115]

W Archiwum Wojskowym są teki do tego tematu:
I.350.89 Pociąg Sanitarny Rosyjskiego Czerwonego Krzyża nr 2 (13 DP) (1 j.a.)
I.350.90 Pociąg Sanitarny Szerokotorowy nr 3 (1 j.a.)
I.350.91 Pociąg Sanitarny nr 11 (1 j.a.)
I.350.92 Pociąg Dezynfekcyjno-Kąpielowy 11 (1 j.a.)
I.350.93 Pociąg Sanitarny 12 (1 j.a.)
I.350.94 Pociąg Dezynfekcyjno-Kąpielowy 12 (1 j.a.)
I.350.95 Pociąg Sanitarny (Szpital) nr 13 (1 j.a.)
I.350.96 Pociąg Sanitarny nr 14 (1 j.a.)
I.350.97 Pociąg Sanitarny nr 15 (1 j.a.)

[Edmundo]

Odnośnie rokowań w Mikaszewiczach i Pociągu Szpitalnego vel Sanitarnego Nr 15 cytat z wymienionej przez Kolegę Krzysztofa115 publikacji (str. 156) Pierwsze spotkanie prezydiów delegacji, na którym ustalono szczegóły przyszłych obrad, odbyło się dopiero dnia 28 października o godzinie 11 w pociągu nr 15 na stacji Mikaszewicze". A na temat tychże rokowań to jest jeszcze jedno opracowanie.

[sadyk]

Krzysiu witaj :)

Edmundo - niestety aktualnie nie mam wiedzy na temat przydziałów mobilizacyjnych poszczególnych pociągów.
Wydaje się, biorąc pod uwagę sytuację na froncie, że wiele z nich nie miało szans na uruchomienie....