Formacje graniczne okresu międzywojennego

[waldek2008]

Pamiątki po Straży Granicznej ze zbioru Muzeum Okręgowego w Pile. Fotografię wykonano dzięki uprzejmości dr Marka Fijałkowskiego.

[AnKon45]

a'propos Zawistowskiego (Polskie orły do czapek w latach 1919-1939, Warszawa 2005) proszę zwrócić uwagę na il.261 ze s.156 - podpis: Orły państwowe wz.27 na hełmach funkcjonariuszy Straży Granicznej"; prosze dokładnie spojrzeć na fotografię, to jest Policja Państwowa - kołnierze płaszczy !!! - tzw. parole" a nie dwubarwne paski przewidziane przepisem !!! (najprawdopodobniej, obszar Górnego Śląska) z kompanii rezerwy (tzw. służba kandydacka);

[waldek2008]

Tak, zwróciłem uwagę na kołnierze płaszczy - moim zdaniem także jest to PP. Mieliśmy okazję wymienić w tej sprawie poglądy podczas konferencji Amor Patriae Nostra Lex w KG SG, przy czym rozmawialiśmy wówczas o fot. 4.1. ze str. 52 opracowania p. J.Kijaka. W prezentowanych fot. na uwagę zasługuje doskonale zachowana kurtka mundurowa strażnika SG (korpus szeregowych SG, choć stopień str. SG [dwie belki] odpowiadał podoficerowi WP [kpr.]). Podesłałem Panu do odszyfrowania lepszy skan [600 dpi] fot. z 20.01. Czy udało się coś wyjaśnić ?

[waldek2008]

Powiększony fragment uszkodzonej fot. publikowanej 14.01.2008 z godz. 19:38. Na fot. NN starszy przodownik Straży Granicznej [korpus szeregowych SG] 5" w mundurze po 1933r. [na łapkach" metal. korpusówki nowego wzoru]. Odznaczenia i odznaki: Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Medal Pamiatkowy za Wojnę 1918-21, Medal X-lecia Odzyskania Niepodległości, NN odzn., Odznaka Straży Granicznej. Na odwrocie dedykacja tylko w części czytelna: (...) podczas pobytu na urlopie dnia 4.IX.1934 r. (...)"

[waldek2008]

Fragment tablicy projektu Kazimierza Sejdy, wykonanej przez Stanisława Haykowskiego, a wydanej nakładem Głównej Księgarni Wojskowej - przedstawiajacej owe" (po 1933 r.) umundurowanie Straży Granicznej. Tablica pochodzi z mojego zbioru, oryginał można obejrzeć w Muzeum Okręgowym w Pile, była także publikowana w Nr 21 (rok 2007) Nowego Przeglądu Kawaleryjskiego. Skan nie jest najlepszej jakości, jednak widoczne są mundury funkcjonariuszy i oznaczenia stopni służbowych. Sześć górnych postaci przedstawia korpus oficerów SG (patrzac od lewej do prawej): nadinspektor, inspektor, nadkomisarz, komisarz, aspirant; cztery dolne korpus szeregowych SG (od lewej do prawej): starszy przodownik, przodownik, starszy strażnik, strażnik. Kolejne dwie postaci to: strażnik w służbie i strażnik w ubiorze wyjsciowym.

[waldek2008]

Powiększony fragment fot. opubl. 2.01.2008 g. 20:21., a wykonanej podczas strzelania. W mundurach (dorośli) funkcjonariusze SG i jeden policjant (za cywilem"). Pierwszy od lewej podkomisarz, ósmy od prawej przodownik, pozostali strażnicy.

[waldek2008]

Piękna fotografia wykonana po zawodach SG (trofea w rękach funkcjonariuszy siedzacych w pierwszyn rzędzie). Funkcjonariusze SG w mundurach do 1933 r., przy czym część jeszcze w czapkach miękkich". Interesująca środkowa postać w drugim rzędzie (między cywilem w meloniku, a pkom. SG: czyżby to był drugi (12.12.1928-1.03.1939)komendant Straży Granicznej płk Jan Tomasz Jur Gorzechowski ?

[waldek2008]

Starałem sie trochę powiększyć fragment fot., ale przy tej rozdzielczości dla forum niewiele to dało. Cechy charakterystyczne postaci, o której mowa wyżej: przypomina Jura Gorzechowskiego, ma takie same delikatne okulary wiszące na nosie, ale brak wąsów; wstążka VM pod guzikiem płaszcza, obszycie rękawów, szerokie obszycia łapek kołnierza. Chyba mogę liczyć tu tylko na pomoc AnKon-a, któremu podeślę skan w większej rozdzielczości.

[waldek2008]

Udało mi się odczytać imię Antek" z odręcznego dopisku z 4.09.1934r. na rewersie fot. publikowanej 14.01.08 19:38 (powiększenie z 24.01.08 12:58). Czyżby to był kawaler VM st.przod. SG Antoni Kasperkowiak ?

[waldek2008]

Fot. wykonana w 2006r. przedstawia widok obecny budynku przy ul. Wyspiańskiego 4 w Jaśle, zajmowanego w latach 1937-1939 przez Sztab Inspektoratu Granicznego (Komendy Obwodu) SG Jasło. Na parterze znajdowały się pomieszczenia służbowe Inspektoratu, a na piętrze mieszkania służbowe: po lewej stronie - rodziny nadkom. SG (rtm. rez. WP) Zdzisława Rucińskiego (Komendanta Obwodu Jasło), a po prawej - rodziny kom. SG Józefa Bocheńskiego (I Z-cy Komendanta Obwodu). Z treści Rozkazu Nr 13 z 8.06.1937r. ZMłpIOSG w Krakowie: Dnia 29.05.1937 Sztab IG Jasło przeniesiony z dotychczasowego lokalu Banku Polskiego przy ul. Staszica 6 [w Jaśle - dopis. mój] do nowowynajętego lokalu p. Anny Dzikowskiej przy ul. Wyspiańskiego 4. Numer telefonu Sztabu IG pozostaje ten sam, tj. Nr 113."

[waldek2008]

I jeszcze raz przejście graniczne na moście w Cieszynie - widok z 1938 r. Widoczni dwaj funkcjonariusze celni i dwaj policjanci (ten po lewej a służbie"). Fot. wykonana przez Foto "Luba Cieszyn, Sejmowa 12".

[waldek2008]

INSTRUKCJA SŁUŻBY STRAŻY GRANICZNEJ cz. I - Warszawa 1931 r.

[waldek2008]

NN podkomisarz SG w mundurze po 1933 r.; odznaczony Medalem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem zasługi RP, Medalem pamiątkowym za Wojnę 1918-21, Medalem X-lecia Odzyskania Niepodległości. Piekna folografia, ale niestety nie jestem w stanie ustalić kogo przedstawia ?
Jedyny posiadany przeze mnie materiał, jaki mógłby pomóc, tj. wydanie pamiątkowe CZATY" z okazji X-lecia S.G. (1928-38), zawiera Spis odznaczonych oficerów i szeregowych SG", ale:
- taki zestaw odznaczeń (MN i Sr.KZ) występuje u 8 oficerów (Grabowiecki Adam, Holinkowski Jerzy, Kłokocki Kazimierz, Lazarewicz Piotr, Mazurkiewicz Franciszek, Mikulski Stanisław, Plutecki Bogusław, Wierzyński Stanisław)
- po drugie w spisie występują luki, np. mój Dziadek, wówczas pkom. SG Józef Bocheński był odnaczony Krzyżem Niepodległości w 1932 r., a na liście (str. 102) nie został wymieniony.
Być może pomocne byłyby tu dwa pozostałe medale, ale są one jednak już bardziej powszechne" wsród oficerów.

[waldek2008]

PASŁAWSKI Stefan, gen. brygady WP, pierwszy komendant Straży Granicznej,
*25.05.1885 w Warszawie, +17.07.1956 w Bangor (Walia).
Był oficerem rez. CK armii, 10.08.1914 r. wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu do 3 pp II Brygady Legionów Polskich, od 1918 r. w WP, gdzie zajmował stanow. dowódcze, m.in.: szefa sztabu DOG Lublin, z-cy komend. Warszawy, d-cy Białostockiego Pułku Strzelców.
W latach 1923-25 był z-cą komendanta Obozu Warownego „Wilno”, skąd został przeniesiony do służby w KOP; dowodził Brygadą KOP „Wilno” (m.p. Wilno), a następnie Brygadą KOP „Nowogródek” (m.p. Baranowicze).
Stworzył podstawy reorganizacji formacji granicznych. Od 11.07.1927 r. był naczelnym inspektorem Straży Celnej, 1.01.1928 r. awansowany do stopnia generała brygady, do 12.12.1928 r. był pierwszym komendantem S.G.
Następnie, do czasu przeniesienia w stan spoczynku, tj. 30.09.1934 r., dowodził DOK VIII (Toruń).
W latach 1934-36 był wojewodą białostockim, a 1936-39 wojewodą stanisławowskim.
Po 17.09.1939 r. na emigracji we Francji, później w Wielkiej Brytanii.
Kawaler Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari.

[waldek2008]

„JUR” GORZECHOWSKI Jan Tomasz, gen. brygady WP, drugi komendant Straży Granicznej.
*21.12.1874r. w Siedlcach, +21.06.1948r. w Londynie.
Syn Henryka (powstańca 1863r.) i Zofii z d. Tonkel-Ślepowron; ukończył gimnazjum w Siedlcach, a w 1897r. WSH w Warszawie i został urzędnikiem kolejowym. Był członkiem organiz. konspirac., od 1904r. w O.Boj. PPS, gdzie organiz. i dowodził akcją uwolnienia z Pawiaka dziesięciu bojowców PPS skazanych w 1906r. przez doraźny carski sąd wojskowy na karę śmierci. W XI.1907r. areszt. i skazany na zesłanie, w 1908r. karę zamieniono na wydalenie z ziem rosyjskich". Od 1908r. działał w Związku Walki Czynnej, następnie we Lwowie w Związku Strzeleckim, w VIII.1914r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie w XI.1914r. objął dowództwo żandarmerii polowej I Brygady. Jesienią 1915r. aresztowany przez Austriaków, którzy zażądali wydalenia go z Legionów. Pod koniec 1916r. przeniósł się do Warszawy i został członkiem NK POW.
Od 11.11.1918r. w WP. Był komendantem Milicji Miejskiej w Warszawie, następnie szefem PP i dyrektorem Departamentu Bezp. MSW. W I.1919r. ciężko ranny w zamachu. W VIII.1919r. powrócił do służby w żandarmerii; zajmował stanowiska oficera dowództwa żandarmerii, od 27.09.1920r. dowódcy Żandarmerii Polowej, od 7.07.1922r. do 22.12.1927r. dowódcy 3 d-jonu żandarmerii w Grodnie. Następnie był komendantem Miasta Brześć, a w II.1928r. przydział do Komendy Miasta Warszawy. Od 12.12.1928r. do 1.03.1939r., tj. dnia przeniesienia w stan spoczynku, pełnił funkcje drugiego komendanta S.G.
Po kampanii wrześniowej został internowany w Ploeszti (Rumunia), skąd udało mu się przedostać na Bliski Wschód; od 12.1940r. do 04.1943r. przebywał w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich.
Po demobilizacji pozostał na emigracji, osiedlił się w Brookwood, w hrabstwie Surrey.
Zmarł w szpitalu wojskowym, pochowany na cmentarzu Wokking pod Londynem.
Jan Jur" Gorzechowski był drugim mężem Zofii Nałkowskiej.
Syn Stanisław, ppor. rez. WP, dowodził plutonem pieszym żandarmerii w 28 DP, zginął 25.09.1939r.
Awanse w WP: 12.1914r. – ppor., V.1915r. – por. … 3.05.1922r. ppłk ze starsz. 1.06.1919r., 1.12.1924r. płk. ze starsz. 15.08.1924r., gen. brygady 19.03.1938r.
Odznaczony m.in.: Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V kl., Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski III kl., 4 x Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

[waldek2008]

CZUMA Walerian, generał brygady WP, trzeci (ostatni) komendant Straży Granicznej.
*24.12.1890r. w Niepołomicach, +7.04.1962r. w Penley.
Studiował w Wiedniu, tam wstąpił do Drużyn Strzeleckich. W I wojnie światowej w II Brygadzie Legionów Polskich, ostatnio w stopniu majora, dostał się do niewoli i został zesłany na Syberię. W XI.1917r. zaczął organizować Dywizję Strzelców Polskich (5 DSP, Dywizja Syberyjska), która walczyła z wojskami bolszewickimi.
W składzie dywizji walczyło kilka monitorów na rzece Ob, co uczyniło Czumę organizatorem pierwszej od czasu rozbiorów floty wojennej.
Dostał się do niewoli bolszewickiej i przebywał w więzieniach Krasnojarska i Omska, a od 6.11.1920r. w moskiewskim wiezieniu na Butyrkach. 17.01.1922r. zwolniony w wyniku wymiany na wziętych do niewoli bolszewickich komisarzy. Po powrocie do Polski zajmował różne stanowiska dowódcze, działał aktywnie w organizacjach społecznych, m.in. Straży Mogił Polskich Bohaterów, która zainicjowała budowę Cmentarza Obrońców Lwowa.
Od 1.03.1939r. do wybuchu II wojny światowej pełnił obowiązki trzeciego, i zarazem ostatniego, komendanta głównego Straży Granicznej.
3.09.1039r. otrzymał nominację na dowódcę obrony Warszawy. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej (Oflag VIIA Murnau). Wyzwolony przez wojska amerykańskie, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Pochowany na cmentarzu w Wrexham, 2.07.2004r. prochy przeniesiono na Cmentarz Powązkowski w Warszawie.
Odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim OW VM III kl., Krzyżem Złotym OW VM IV kl, Krzyżem Srebrnym OW VM V kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami, 4 x Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim OOP IV kl., Złotym Krzyżem Zasługi, francuską Legią Honorową i belgijskim Krzyżem Leopolda.

[leszek01]

Myślę, że ciekawa fotka - Placówka Straży Granicznej Chorzele. Ebay

[radett]

Tu masz Chorzele pod naszym zarządem a nie obcym,

[waldek2008]

I jeszcze grupa NN funkcjonariuszy SG (strażnicy i przodownicy) w mundurach do 1933 r. na peronie dworca kolejowego.

[waldek2008]

Interesująca fotografia przedstawiajaca funkcjonariusza SG w kompletnym umundurowaniu (noszone do zmiany od 11.11.1933 r. - Dz.U.RP nr 76). Jest to szeregowy (korpus szeregowych) Straży Granicznej: czapka garnizonowa wz.30 (już twarda), na czapce nad otokiem orzeł (wzór wprowadzony w 1928, wzorowany na orle państwowym wz.27, na tarczy w kształcie półkolistej wstęgi), na patkach kołnierza metalowe korpusówki SG (1928-33), na naramienniku lewym metalowa cyfra II" (ozn. Pomorski Inspektorat Okręgowy SG), nad prawą kieszenią kurtki mundurowej numer 1974". Zdjęcie wykonane nad brzegiem Bałtyku w rejonie podległym organizacyjnie Inspektoratowi Granicznemu Nr 5 (Gdynia), prawdopodobnie w obszarze działania Komisariatu Miruszyno (widoczny klif).

[waldek2008]

Równie interesująca fotografia przedstawiająca grupę funkcjonariuszy SG (mundury do 1933r.). Dwaj funkcjonariusze od lewej i dwaj od prawej w mundurach wyjściowych, czwarty od prawej przodownik, u niektórych funkcjonariuszy osłonięte patki rękawów z oznaczeniami stopni służbowych (awanse ?).

[waldek2008]

Grupa funkcjonariuszy Straży Celnej. Na odwrocie adnotacje: Pamiątka drugiego święta Zielonych Światek. dnia 6. czerwca 1927 r. [podpis nieczytelny] Placówka Straży Celnej w Pruskach" i Ku wspomnieniu zasyła Franek". Na patkach kołnierzy widoczne numery instalacyjne: funkcjonariusz z prawej (z dzieckiem) 2511", obok takze 2511", z lewej 308?" i obok 3084"

[AnKon45]

wymienieni funkcjonariusze Straży Celnej to: 2511" st. strażnik celny Maksymiljan Jasik oraz 3084" strażnik celny Józef Ziętawa, obaj w obsadzie placówki Chorap (być może zmieniona nazwa m. Pruski - to jeszcze do sprawdzenia)podległej Komisariatowi SC Działdowo, a ten Inspektoratowi Działdowo znajdującego się w gestii Dyrekcji Ceł w Poznaniu - stan wg organizacji Straży celnej z 1927 r. (początek roku); umundurowanie wg przepisu z grudnia 1926 r. - barwa munduru zielona, drugi siedzący od lewej st. strażnik, na rękawie powyżej łokcia naszyta oznaka stopnia - kąt z sukna ciemnozielonego (wg przepisu) kątem do góry; oczywiście czapki rogatywki (tak przewidywał w/w przepis);

[waldek2008]

Piękna fotografia, którą zauważyłem na aukcji Allegro 325003908 przedstawiająca grupę oficerów: pięciu NN funkcjonariuszy SG w mundurach do 1933 r., w tym trzech w czapkach nowego typu (twardych). Na patkach rękawów u trzech funkcjonariuszy SG widoczne oznaki stopnia podkomisarza. Trzeci od lewej to major WP z odznaczeniami VM i KW, niewykluczone z przydziałem do SG. Na odwrocie fotografii opis: 19.XI.1928r. Ciechanów.

[waldek2008]

Straż Celna