Skocz do zawartości

Magiczne Biesy i Czady cz 2

huk 100

Przez huk 100
w Towarzyskie - Hyde Park

Rekomendowane odpowiedzi

  • Odpowiedzi 726
  • Created
  • Ostatniej odpowiedzi
huk 100

huk 100

Napisano
  • Autor
Napisano

Zbigniew Maj‎
Wczesne lata 50. XX w. Pionierskie czasy powojennej gospodarki leśnej w Bieszczadach. W niższych partiach gór nadleśnictwa wznowiły działalność zaraz po wojnie. W Bieszczadach Wysokich zaczęto je organizować dopiero kilka lat później. Dopiero w kwietniu 1953 roku dyrektor Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych wydał decyzję o zlustrowaniu terenów leśnych po lewej stronie Sanu, od Ustrzyk Górnych do Hulskiego. Tereny te, chociaż formalnie administrowane przez Lasy Państwowe, były wtedy zupełnie nie znane. Ruszyła wtedy w teren 3-osobowa komisja, której powierzono to zadanie. Okazało się że eksploatacja zasobów leśnych na tym terenie będzie niezwykle trudnym zadaniem. Powody były oczywiste, jeszcze przed podjęciem tych działań. Jednak już w terenie okazało się, że okolice, pozbawione są nie tylko mieszkańców wysiedlonych kilka lat temu, ale w praktyce także dróg. Dawne drogi główne były w opłakanym stanie, często porośnięte już młodnikiem olszynowym, w wielu miejscach pozbawione mostów. Nie istniały też drogi leśne. W terenie zachowały się ślady bojkowskich dróg gospodarczych, wiodących jednak nie na oddziały leśne, lecz na odległe pola i połoniny. Jednak rok później podjęto działania w tych niezwykle trudnych warunkach. Oczywiście podstawowym środkiem transportu były zaprzęgi konne. Jednak tam, gdzie było to możliwe, zaczęto stosować sprzęt zmechanizowany. Już na początku lat 50-tych pojawiły się w Bieszczadach samochody ciężarowe produkcji radzieckiej marki ZiS. Ciężarówki ZiS (Zawod Imieni Stalina) produkowano już w latach 30.XX w. ZiS 5 był używany przez Armię Czerwoną w czasie wojny. Po wojnie ciężarówki te sprowadzano do Polski. Używano ich także w Bieszczadach. Mój tato, który przyjechał tutaj w tamtym czasie (na początku lat 50-tych), nie tylko miał okazję poznać te samochody, ale również taką ciężarówkę prowadzić. Opowiadał, że egzemplarze sprowadzane w Bieszczady najczęściej nie były nowe, i były bardzo awaryjne. Utarło się takie żartobliwe powiedzenie wśród tych, którzy ten sprzęt poznali: ZiS piać, z góry jechać, pod górę pchać".
Samochody te musiały jednak sprostać wyzwaniu. Drogi i bezdroża bieszczadzkie były próbą sprawności nie tyle pojazdów, co kierowców. Spójrzmy na zdjęcie i wyobraźmy sobie jakie umiejętności i jaką odwagę musieli posiadać kierowcy decydując się na przejazdy przez wezbraną rzekę samochodem z pełnym ładunkiem. Gdy wyobrazimy sobie fakt, że kierowca tak naprawdę nie wie po jakim podłożu jedzie, zrozumiemy jak trudne było to zadanie.
Widoczny na zdjęciu samochód to nowszy model (chociaż ZiS 5 produkowano aż do w958 r.), najprawdopodobniej jest to ZiS 150.
Z biegiem czasu powstawały nowe mosty, początkowo drewniane. Drewniane mosty nad dużymi nawet rzekami, istnieją także i dzisiaj. Najbardziej znane turystom takie mosty znajdują się w Dwerniku i Zatwarnicy (na Sanie), oraz w Terce (na Solince).
Z biegiem czasu poczciwe ZiS-y zastąpione zostały przez lepsze, nowocześniejsze samochody produkcji Czechosłowackiej, marki Praga. Złote czasy leśnego transportu samochodowego nastały dopiero w latach 60-tych, po wybudowaniu obwodnicy bieszczadzkiej. Z biegiem lat wyparł on nawet, królujący wcześniej transport kolejkowy.

Źródło zdjęcia: Tadeusz Janota Bzowski, Król Bieszczadów"

huk 100

huk 100

Napisano
  • Autor
Napisano

I Wojna Światowa , zwana Wielką Wojną była jednym z najkrwawszych konfliktów w dziejach ludzkości. Na wszystkich frontach tej okrutnej wojny zginęły miliony żołnierzy . Ogień walk ogarnął całą Europę. Ogromne straty wśród walczących wojsk spowodowane były użyciem nowoczesnych środków niszczących ( karabiny maszynowe ,artyleria szybkostrzelna i wielkokalibrowa ,granaty ,gazy bojowe ) . Dodatkowo ogromna determinacja walczących , złe dowodzenie i błędna strategia wojenna przyczyniły się do niespotykanych w
innych wojnach strat wśród żołnierzy. Ogrom krwawych zmagań nie ominął także Podkarpacia a szczególnie terenów dzisiejszych Bieszczadów. Przełom roku 1914 i 1915 okazał się najbardziej krwawym i wyniszczającym okresem dla tych terenów w ostatnim tysiącleciu. Zniszczeniu uległo tysiące domów ,kościoły , cerkwie i zabytki . Wiele osad zostało całkowicie zniszczonych i wyludnionych. Tereny , które należały do jednych z najgęściej zaludnionych w Europie, a zarazem do najbiedniejszych zostały dotknięte ogromnymi zniszczeniami .

Dlaczego właśnie Wielka Wojna tak okrutnie potraktowała ten rejon Karpat , którego
częścią są Bieszczady ?
W większości dotychczasowych konfliktów a , także w czasie II Wojny Światowej działania wojenne były skierowane z zachodu na wschód lub odwrotnie. W tej wojnie było inaczej. Wojska rosyjskie atakowały z północnego-wschodu na południe i południowy-zachód a Karpaty były naturalnym wałem obronnym chroniącym Cesarstwo Austro-Węgierskie od Rosji . Przełamanie obrony w Karpatach a szczególnie zdobycie górskich przełęczy było jednym z celów rosyjskiego dowództwa w wojnie z Austro-Węgrami. Opanowanie przełęczy otworzyłoby drogę dwustutysięcznej kawalerii rosyjskiej drogę w kierunki Równiny Węgierskiej o otworzyłoby drogę na Budapeszt . W rejonie Bieszczadów celami natarcia Rosjan były przełęcze : Dukielska , Beskid Radoszycki , Łupkowska , Beskid Wołosacki , Użocka. Dodatkowo przez przełęcze Użocką i Łupkowską biegły linie kolejowe z Galicji na południe – w owym czasie jedyny pewny środek transportu . Jesienią 1914 roku na froncie Rosyjsko - Austriackim zgromadzono ogromne siły . Po stronie Rosji 70 dywizji piechoty i 23 dywizje kawalerii zaś po stronie A-W 34 dywizje piechoty i 13 dywizje kawalerii . Dawało to w sumie ponad 2ml. żołnierzy z obu stron.Listopadowa ofensywa rosyjska zwana „ Walcem Parowym” miała na celu zdobycie w kolejności Lwowa –Przemyśla – Krakowa. Jednak tylko Lwów udało się zdobyć – Przemyśl oblegano do marca 1915 roku zaś pod Krakowem Rosjanie doznali klęski zarówno w walkach o sam Kraków jak i w bitwie pod Limanową. Częścią swoich sił Rosjanie wkroczyli w Karpaty - jednak po zdobyciu przełęczy nie potrafili tego wykorzystać i zostali zmuszeni do częściowego odwrotu , mimo słabej i niezorganizowanej obrony austriackiej.
W styczniu 1915 roku front na terenie Bieszczadów ustabilizował się na linii ;
Komańcza – Chryszczata – Wołosań – Łopiennik- Dwernik Kamień – Ustrzyki Górne – przeł. Użocka



W połowie stycznia 1915 roku góry Karpaty stały się areną wielkiej ofensywy – tym razem wojska Austro-Węgierskie ruszyły z przełęczy Łupkowskiej , Użockiej i Wareckiej w kierunku oblężonego Przemyśla. Na tak małym obszarze 25 dywizji A-W rozpoczęło boje z 22 dywizjami Rosyjskimi. Warunki pogodowe i kontrofensywa Rosyjska zniweczyła jednak plan odbicia twierdzy Przemyskiej. Zima 1915 roku była długa i śniezna , obfitująca w niespodziewane odwilże w ciągu dnia i siarczyste ,dochodzące do -30stC w nocy. Ogromne problemy w przemarszach artylerii i taborów wynikały nie tylko z warunków pogodowych ale także z braku odpowiednich dróg pomiędzy górami. Działa rozbierano na części i żołnierze przenosili je na własnych barkach brodząc po pas w błocie lub śniegu. Próbowano układać także drogi z beli drewnianych – jednak nie zdawało to egzaminu . Dlatego na linii frontu brakowało zaopatrzenia . Zarówno w żywność jak i w amunicję oraz środki opatrunkowe. Żołnierze całymi dniami nie dostawali ciepłych posiłków . Na obszarze objętym walkami obowiązywał zakaz palenia ognisk. Wśród żołnierzy zamarznięcia w okopach , choroby i głód zbierały równie wielki żniwo śmierci co kule, bagnety czy artyleria nieprzyjaciela. Szczególnie tragiczny był los rannych . którzy z braku sanitariuszy i opieki medycznej dogorywali w prowizorycznych lazaretach.. Zamarzające zamki w karabinach powodowały ,że większość walk odbywało się „na bagnety” .

Na zapleczu frontu rekwirowano chłopom zasoby drewna . Nierzadkie były przypadki rozbierania chałup aby pozyskać materiał do budowy drogi czy fortyfikacji obronnych. Rekwirowano także żywność , paszę , bydło owce i świnie. Nawet rozbierano słomiane strzechy i cięto na pasze dla koni.
W czasie pierwszych miesięcy 1915 roku ucierpiało wiele osad i wiosek . Zniszczono prawie doszczętnie Lutowiska i Baligród . Spłonęły cerkwie w Bystrem , Krywem ,Terce , Beniowej , Wetlinie. Zniszczono kościoły w Hoczwi , Uhercach , Lutowiskach . Spaleniu uległ także zamek w Lesku.
Warunki pogodowe , brak zaopatrzenia oraz postawa dowódców nie zwracających uwagi na życie tysięcy żołnierzy powodował ogromną determinację wśród walczących. Dochodziło do wielu krwawych potyczek. W pobliżu wsi Werlas Austriacy wybili do „ nogi” 250-cio osobowy oddział kawalerii rosyjskiej. Na stokach Otrytu w obrębie Lutowisk rozegrałą się jedna z bardziej zaciętych potyczek tej kampanii. Piechota austriacka walcząc w 30stopniowym mrozie zatrzymała i rozbiła doborowe jednostki kawalerii kozackiej.
Walki styczniowo-lutowe mimo ,że nie przyniosły oczekiwanych korzyści w postaci odblokowania oblężonego Przemyśla to jednak zakończyły się połowicznym sukcesem wojska Austro-Węgierskich. Udaremniono kolejną próbę przedarcia się wojsk Rosyjskich przez wał Karpat a obronę w Bieszczadach umocniono na linii ; Komańcza , Baligród , Wołkowyja , Otryt, Kiczera Sokolicka . Austriacy odbili także zajętą końcem 1914 roku przeł. Użocką. Sukcesy te okupili jednak ogromnymi stratami . 3 Armia gen. Boroevica walcząca na odcinku Łupkowsko-Użockim straciła ogółem 90tyś. żołnierzy.
Początkiem marca 1915 roku wojsko Austro-Węgierskie podjęło kolejną ,heroiczną próbę odblokowania Przemyśla. W rejonie Bieszczadów 50tyś żołnierzy wyruszyło z przeł. Łupkowskiej w kierunku Baligrodu aby następnie uderzyć na Sanok i Birczę. Jednak odwilż w dzień a mrozy w nocy uniemożliwiły posuwanie się artylerii i taborów i ofensywa utknęła pod Baligrodem.

Stanęli tam przed szykującymi się także do natarcie w kierunku przeł. Łupkowskiej Rosjanami. Doszło do najkrwawszej chyba bitwy w czasie I Wojny Światowej w Bieszczadach. W przeciągu kilku dni pod samym tylko Baligrodem straciło życie wg różnych źródeł kilka-kilkanaście tysięcy żołnierzy z obu stron. Walcząc po pas w błocie w ciągu dnia zaś w nocy zamarzając w „ lodowym pancerzu” żołnierze ginęli bez żadnej nadziei . W nocy 10 marca nad walczącymi rozpętał się potężna burza śnieżna , która kosztowała podobno życie kilku tysięcy żołnierzy.
W takich warunkach ofensywa austriacka załamała się pod Baligrodem a wojska rosyjskie przystąpiły do kontrnatarcia i zdobyły przeł. Łupkowską.
Końcem marca skapitulowała także twierdza Przemyska i Rosjanie odblokowali linie kolejowe w tym rejonie Karpat a także przerzucając wojska oblegające do tej pory Przemyśl zyskały ogromną przewagę liczebną.
Linia frontu przebiegała teraz przez : Wola Michowa , Wołosań , Łopiennik , połoniny –Wetlińską i Caryńską , Szeroki Wierch , Kiczerą Sokolicka .
Wojska rosyjskie ruszyły teraz do zdecydowanego natarcia .Zdobyli Cisnę i uderzyli w kierunku przełęczy Użockiej i Beskidu Wołosackiego. Zdobyli Ustrzyki Górne i Wołowate zaś wojska austriackie wycofały się ze szczytów połonin w kierunku przeł. Użockiej. Rosjanie przebijając się przez 3 metrowe zaspy śnieżne brnęły doliną Wołosatki na Rozsypaniec a następnie poprzez Połoninę Bukowską na przeł. Użocką. Dopiero desperacko broniony przez Austriaków Opołonek zatrzymał Rosyjskie natarcie. Jednak Rosjanie zajęli Bukowiec, Heniową i Sianki. Wojska rosyjskie nie zdołały także opanować przeł. Beskid Wołosacki – ich natarcie zatrzymało się na stokach silnie bronionej góry Menczył .
Walki w Bieszczadach stopniowo wygasły w połowie kwietnia 1915 roku.
Armia rosyjska opanowała całą wschodnią Galicję . Okupiła to jednak ogromnymi stratami .W tym rejonie walk w całej kampanii zimowej straciła ok.1mln.200tyś żołnierzy a mimo to nie przełamała linii Karpat. Również armia austro-węgierska mimo utrzymania linii obrony nie mogła uznać się za zwycięską. Walki na przełomie 1914/15 kosztowały ją stratę 800tyś żołnierzy i tylko dzięki pomocy swojego niemieckiego sojusznika nie musieli opuszczać ostatnich pozycji obronnych .
Na terenie wschodniej Galicji a więc także na terenie Bieszczadów rozpoczęła się rosyjska okupacja. Wprowadzono rosyjską policję i urzędy. Zaczęły się prześladowania – w szczególności ludności żydowskiej .Żydom konfiskowano majątek a ich samych niejednokrotnie wywożono na Sybir. Np. w Przemyślu wywieziono na wschód całą ludność żydowską. Na terenie dzisiejszych Bieszczadów realizowano politykę rusyfikacji w dowódcy wojskowi mieli nieograniczoną władzę na swoim terenie co doprowadzało do nadużyć i rabunków.
Przełomem walk w Karpatach była majowa Bitwa Gorlicka. 2 maja w rejonie Gorlic ruszyła ogromna ofensywa austriacko – niemiecka. Na odcinku 50km zgromadzono ponad 200 tyś żołnierzy i 1000 dział . Po stronie rosyjskiej było tylko 100 tyś żołnierzy i ok. 200 dział. Po kilkudniowych zaciętych walkach obrona rosyjska została przełamana. Porażka zmusiła Rosjan do gwałtownego odwrotu z obrębu Galicji . Zdobyte za ogromną cenę tereny oddawano prawie bez walki. 9 maja wojska austriackie zajęły Baligród i Lutowiska. 10 maja Sanok. Rosjanie wycofując się stosowali taktykę „spalonej ziemi” . Niszczyli wszystko co mogli. Fabryki , tory kolejowe, nawierzchnie dróg bitych i mosty. Palili i niszczyli zabudowania.
W wyniku walk 1914 -1915 roku nasz rejon Karpat poniósł ogromne straty. Zniszczeniu uległo ok. 64tyś budynków . Wśród ludności szalała ospa ,cholera i tyfus. Wsie i miasteczka zostały na przednówku ogołocone z żywności i paszy dla zwierząt .Zniszczono ogromne połacie lasu. Tylko w powiecie leskim „zniknęło” ok.4tyś hektarów lasu.
Ziemia zryta okopami i zaśmiecona niewybuchami nie nadawała się do uprawy.
Dla terenów dzisiejszych Bieszczadów Wielka Wojna była ogromną ludzką tragedią , która pochłonęła setki tysięcy ofiar. Wiele z pośród nich nie doczekało się swojego miejsca na cmentarzu a szczątki zabitych żołnierzy poniewierają zapomniane się po Bieszczadzkich lasach .Chodząc po lesie i oglądając widoki rozciągające się z połonin wiedzmy , że wśród tych drzew i gór ginęli ludzie rzuceni w odmęty niezrozumiałej dla większości z nich wojny.
http://www.grupabieszczady.pl

Temat został przeniesiony do archiwum

Ten temat przebywa obecnie w archiwum. Dodawanie nowych odpowiedzi zostało zablokowane.

Przejdź do listy tematów
×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

  I accept