Virtuti-Militari - Odznaka pulkowa carskiego pulku

[Gebhardt]

Zapewne znawcow tematu to nie zdziwi, ale znalazlem taka odznake w materialach z plytka marszy pulkowych Carskiej Gwardii (przed 1917)(zabijcie ale przyznaje sie, lubie rosyjska muzyke wojskowa, coz moge na to poradzic?!!). Jak widac chyba raczej nieznacznie zrekonstruowany owczesny polski krzyz VM z polskim orlem. O tyle mnie to zdziwilo ze a) nazwa pulku nie wskazuje na zadne polskie konotacje i b) inne pulki ktore maja 'regionalny' rodowod (np Litewski, Wolynski czy 2 Finlandzkie) maja na odznakach pulkowych dominujacego carskiego orla z herbem narodowym danego 'regionu', jezeli wogole, to na piersiach orla.

Jezeli ktos moze wyjasnic historie tego pulku to bylbym wdzieczny.

[Gebhardt]

Ehh, ze nie mozna poprawic wlasnych postow!

I, oczywiscie, wylasnic dlaczego pulk ma polonistyczna odznake pulkowa!

[krzychuna5]

Użycie przez Rosjan polskiego odznaczenia (medalu) miało na celu zmniejszenia jego rangi. procedura stosowana po zrywach niepodległościowych.
pozdrawiam. krzysiek.

[Badylarz]

Witam
Nie jestem fachowcem od odznaczeń, ale z tego co pamiętam, to w skład gwardii (pieszej) wchodziły pułki Preobrażeński, Siemionowski i Izmajłowski. Tak było chyba w czasach Austerlitz. Potem, chyba w okresie powstania listopadowego w składzie
Gwardii były jeszcze pułki Litewski i Wołyński, a potem chyba jeszcze inne.
Mam pytanie: jeżeli rzeczywiście Rosjanie nadawali order Virtuti Militari pułkom rosyjskim (niekoniecznie Gwardii) zgodnie z sugestią krzychuny, to było to w okresie pokościuszkowskim, czy polistopadowym ??
No bo chyba nie po powstaniu styczniowym

[sqh]

Artykuł monograficzny (rzecz jasna, ilustrowany) VM w roli rosyjskich odznak pułkowych" opublikował M. Cabanowski w Marsie", nr 2/1994. Przede wszystkim, jak już napisał Krzychuna, VM miał zostać zdeprecjonowany. Z drugiej zaś strony, w ten sposób były odznaczane pułki, biorące udział w tłumieniu polskich powstań. Według ustaleń M. Cabanowskiego, odznaki nawiązujące do VM otrzymało w sumie 11 rosyjskich oddziałów.

Jeśli zaś chodzi o rosyjską gwardię, to w Warszawie - ponoć trzecim co do wielkości mieście Imperium! - stacjonowało całkiem sporo jednostek tej formacji. Od czasów Kongresu Wiedeńskiego miała tu garnizon, początkowo polsko-rosyjska, potem już tylko rosyjska, brygada kawalerii. Na przełomie XIX/XX wieku nosiła ona nazwę: Samodzielna Brygada Kawalerii Gwardii i w jej skład wchodziły pułki lejbgwardyjskie: ułanów i grodzieński huzarów oraz 3. bateria artylerii konnej gwardii. Najpóźniej po Powstaniu Styczniowym do Warszawy sprowadzono zaś 3. DP Gwardii w składzie pułków piechoty lejbgwardii: keksholmskiego, litewskiego, sankt-petersburskiego, wołyńskiego, oraz 3. Brygadę Artylerii Gwardii. Wszystkie te jednostki stacjonowały w warszawskich koszarach do 1914 roku i stąd wyruszyły na wojnę. Spośród nich, pułki wołyński piechoty i grodzieński huzarów miały odznaki wzorowane na VM. O pułku wołyńskim dyskutowaliśmy już tutaj:

http://www.odkrywca.pl/pokaz_watek.php?id=243947#244117

Wspomniane natomiast przez Badylarza, najstarsze chyba pułki rosyjskiej lejbgwardii w przeddzień I w. św. tworzyły, wraz z pułkiem jegierskim, 1. DP Gwardii i stacjonowały w samej stolicy i najbliższych jej okolicach, m. in. w Carskim Siole.

[grba]

Rosjanie z Virtuti Militari uczynili Polską Odznakę Zaszczytną za Zasługi Wojenne" (знак воинской доблести). Oznaka formą i podziałem na klasy naśladowała krzyż Virtuti Militari nadawany przez władze powstańcze.
Podobno Rosjanie odznaczyli nią ok. 100 000 dowódców, oficerów, podoficerów i żołnierzy за подавление восстания в Польше". Nadawanie jej zakończono" w roku 1834. Wyobraźcie sobie popowstaniową Warszawę z dużym rosyjskim garnizonem, którego oficerowie i żołnierze na lewej piersi noszą Virtuti Militari na rosyjskiej wstążce...

[grba]

Virtuti Militari nie wszedł do rosyjskiego systemu odznaczeń, ale jego znak był nadal obecny.
Na foto żołnierska jubileuszowa odznaka pułkowa z okazji 100-lecia Wołyńskiego Pułku Lejb-Gwardii (Wołyń czyli ziemie zabrane").

[grba]

To odznaka Pułku Litewskiego Lejb-Gwardii (koniec XIX w.)

[grba]

Na koniec pułkowa odznaka Pułku Groźnieńskiego Lejb-Gwardii. Groźnieński czyli z czeczeńskiego Groznego na Kaukazie. Po powstaniu wielu żołnierzy powstańczych wcielonych do armii rosyjskiej biło się za Rosję na Kaukazie. Niejeden oficer powstańczy służąc od prostego żołnierza, swoim męstwem i zaangażowaniem w walce odzyskiwał oficerskie szliwy. Taka ironia losu.

[Badylarz]

No właśnie...
Sqh, czy możesz podać ile tych pułków Gwardii w końcu było ? Namnożyło się ich strasznie dużo...
A tak a propos, to chyba przed powstaniem listopadowym niektóre jednostki Królestwa Kongresowego wchodziły też w skład Gwardii ?

[Gebhardt]

Dzieki wam wszystkim, to sprawe wyjasnia. Jestem neofita w tej dziedzinie wiec prosze o potwqierdzenie lub zaprzeczenie nastepujacych wnioskow: a) byly rozne kategorie 'gwardii' tzn Lejb-gwardia i chyba Gwardia? W sklad Lejb-gwardii wchodzily w okresie 1705-1917 nastepujace pulki piechoty: Preobrazenski, Siemieniowski, Izmailowski, Yegierski, Moskiewski, Grenadierski, Pawlowski, Finladzki, Litewski, Kegsgolmski (Cesarza Austrii), Sankt-Petersburgski (Krola Frederyka-Wilhelma III), Wolynski, 4 pulki strzelcow: 1y (Cara), 2gi, 3ci (Finlandzki), 4ty (Carskiej Rodziny) oraz baonu saperow i oddzialu Intendentury Gwardii. Czy jakies inne? I z zapisu sqh wnioskuje ze byly tez Lejbgwardyskie pulki kawalerii. Czy byla artyleria Lejb gwardii?

[Gebhardt]

I chyba odznaki pulkowe czasami sie zmienialy w tym okresie? Oto inna wersja odznaki pulku Wolynskiego. Rowniez zauwazylem odmienna wersje odznaki pulku Litewskiego.

[Badylarz]

Gebhardt, to nie tak, gwardia i lejb-gwardia z tego co wiem to to samo. Problem polega w tym, że lejb-gwardia to dokładnie gwardia przyboczna. Podobnie było w Imperium Brytyjskim, gdzie występowały pułki tzw. Life-Guard lub Housecold. A już we Francji przednapoleońskiej, to tych gwardii przybocznych było od groma.
Jeżeli już rozróżniać, to do lejbgwardii można zaliczyć te najstarsze, założone jeszcze przez Piotra I - chyba Siemionowski i Przeobrażenski.
Sorry, piszę z pamięci, nie interesuję się specjalnie tym okresem, ale chyba tak było. O ewntualne poprawki proszę forumowiczów.
Pozdrowienia
Badylarz

[Gebhardt]

Nie upieram sie bo zrodelko moje jest nad wyraz skromne ale za to autentycznie rosysjskie:) ale wszytkie oddzialy ktore wymienilem nosza tytul Lejb-Gwardyjski Pulk/Baon (poza oddzialem intendentury ktory nosi tytul po prostu Intendetura Gwardii). Z tego wnioskowalem ze byla jakas inna Gwardia poza Lejb-Gwardia bo inaczej nazywalby sie (chyba:)) Intendentura Lejb-Gwardii. Ale zapewne za duzo wczytuje w to......

Co do terminu Lejb-Gardia to zgoda ze pochodzi (chyba z niemieckiego) z okreslenia odpowiadajacego angielskiemu 'life guard' (czyli straznicy zycia monarchy). Trzeba zaznaczyc ze o ile pamiec nie myli to Life Guard jest tytul tylko jednego pulku brytyjskiego ktory jest czescia Household Cavalry - termin zbiorowy na pulki kawalerii asystujace krolowi/krolowej. Sama nazwa pieknie wskazuje o co chodzi: kawaleria - domownicy (monarchy). Polski odpowiednik to chyba prastara piastowska druzyna.

W niemieckim znaczeniu (i rosyjskim chyba takze) wydaje mi sie ze tytul stal sie honorowym i tak jak Badylarz wskazuje tylko nieliczne pulki faktycznie pelnily role autentycznej lejb-gwardii.

[sqh]

Mi się jednak wydaje, że gwardia i lejbgwardia to nie do końca to samo, gdyż według oficjalnej rosyjskiej nomenklatury, na jedne oddziały stosowano jedną, na drugie - drugą nazwę. Ale różnica była chyba tylko nazewnicza, ewentualnie upamiętniała także inny rodowód - ot, coś jak nasi międzywojenni szwoleżerowie, ułani i strzelcy konni. Jednak za wyrocznię w tej sprawie bynajmniej się nie uważam - rzecz jest mi nieobca z uwagi jedynie na to, że zajmuję się m. in. historią garnizonu warszawskiego i 3. DP Gwardii raz po raz mi się w książkach czy artykułach przewija :-)

W przeddzień wybuchu I w. św. wszystkie rosyjskie oddziały gwardii i lejbgwardii tworzyły formalnie Korpus Gwardyjski, w składzie:

Piechota:

* 1 гвардейская пехотная дивизия *
Лейб-гвардии Преображенский полк
Лейб-гвардии Семеновский полк
Лейб-гвардии Измайловский полк
Лейб-гвардии Егерский полк

* 2 гвардейская пехотная дивизия *
Лейб-гвардии Московский полк
Лейб-гвардии Гренадерский полк
Лейб-гвардии Павловский полк
Лейб-гвардии Финляндский полк

* 3 гвардейская пехотная дивизия (Warszawa) *
Лейб-гвардии Литовский полк
Лейб-гвардии Кексгольмский полк
Лейб-гвардии Санкт-Петербургский полк
Лейб-гвардии Волынский полк

* Гвардейская стрелковая дивизия *
Лейб-гвардии Стрелковый полк
Лейб-гвардии 1 стрелковый Его Величества батальон
Лейб-гвардии 2 стрелковый батальон
Лейб-гвардии 4 стрелковый Императорской Фамилии батальон

Рота дворцовых гренадер

Kawaleria:

* 1 гвардейская кавалерийская дивизия *
Кавалергардский полк
Лейб-гвардии Конный полк
Лейб-гвардии Кирасирский Его Величества полк
Лейб-гвардии Кирасирский Ее Величества полк
Лейб-гвардии Казачий полк
Лейб-гвардии Атаманский полк
Лейб-гвардии Сводно-Казачий полк

* 2 гвардейская кавалерийская дивизия *
Лейб-гвардии Драгунский полк
Лейб-гвардии Конно-гренадерский полк
Лейб-гвардии Уланский Ее Величества полк
Лейб-гвардии Гусарский полк

* Отдельная гвардейская кавалерийская бригада (Warszawa) *
Лейб-гвардии Гродненский гусарский полк
Лейб-гвардии Уланский Его Величества полк

Собственный Его императорского Величества конвой

Гвардейский запасной кавалерийский полк

Гвардейский полевой жандармский эскадрон

Artyleria:

Лейб-гвардии 1 артиллерийская бригада
Лейб-гвардии 2 артиллерийская бригада
Лейб-гвардии 3 артиллерийская бригада

Гвардейский стрелковый артиллерийский дивизион

Гвардейский мортирный дивизион

Гвардейская Конно-артиллерийская бригада

Гвардейская запасная пешая батарея

1 гвардейский артиллерийский парк
2 гвардейский артиллерийский парк
3 гвардейский артиллерийский парк

Wojska inżynieryjne:

Лейб-гвардии Саперный батальон

- powyższe zestawienie zaczerpnąłem ze strony http://www.genstab.ru/rus1914a.htm

Badylarz --> tak, w okresie Królestwa Polskiego w Warszawie i okolicach stacjonował mieszany, polsko-rosyjski Rezerwowy Korpus Gwardii. I tak na przykład wspomniana brygada kawalerii - o ile mnie pamięć nie myli - składała się z polskiego pułku strzelców konnych i baterii artylerii konnej i rosyjskich pułków: ułanów, huzarów i kirasjerów. Po szczegóły odsyłam do monografii plk. Gembarzewskiego Wojsko Polskie 1815-30", gdzie wszystkie OdeB opisane są w tę, nazad i z powrotem.

Grba --> odznaka, którą pokazujesz to nie pułk Groźnieński (takowego w gwardii nie było), ale Grodzieński, z Koszar Łazienkowskich w Warszawie, gdzie stacjonował praktycznie przez okrągły wiek (1815-1915). Tę sama odznakę pokazuje M. Cabanowski w swoim artykule z Marsa".

[Wilniuk]

sqh ten korpus to sie nazywał Korpus Rezerwowy Gwardii i Grenadierów. Dowódcą był gen. Wincenty hr. Krasiński. W skład korpusu wchodziły 4 pułki jazdy i 6 pułków piechoty. Korpus dzielił sie na dwie dywizje. Dywizja Jazdy dowodzona przez gen. Zygmunta Kurnatowskiego w składzie trzech pułków gwardii rosyjskiej: ułani im. cesarzewicza, kirasjerzy podolscy i huzarzy grodzieńscy oraz jednego pułku polskiego - pułku strzelców konnych gwardii. Dywizją piechoty dowodził gen. Franciszek Żymirski. Składała sie ona z pułku grenadierów gwardii polskiej, dwóch pułków gwardii rosyjskiej; wołyńskiego i litewskiego oraz z trzech pułków gwardii litewskiej: żmudzkiego, łuckiego i nieświeskiego. Ponadto w skład Korpusu wchodził polski baon saperów, pięć baterii artylerii - dwie polskie i trzy rosyjskie oraz polskie półbaterie rakietników - pieszych i konnych. W noc listopadową 1830 polskie jednostki Korpusu walczyły po stronie rosyjskiej. Gdy później na Wierzbnie nastąpiło pożeganie wojsk polskich które wróciły do Warszawy i rosyjskich, które pod dowództwem Wlk. Ks. Konstantego wycofały sie w głąb Cesarstwa to w trakcie tej ceremonii oficerowie Korpusu obiecali sobie, że nigdy nie skierują broni przeciw sobie. Znany jest przypadek potyczki pod Raciążem gdy rosyjska baterial artylerii gwardii ostrzeliwała nasz 4 pułk strzelców koonych a na stojący obok 5 pułk strzelców konych (dawny pułk gwardii) nie spadł ani jeden pocisk.

[grba]

Czekałem na zanegowanie tego co napisałem o pułku groźnieńskim. Tu napisane jest tak:
Полковой знак лейб-гвардии Грозненского полка, основу которого составило изображение знака Виртути милитари"

http://www.bratishka.ru/archnumb.php?statnum=2005_4_10

Грозненского a nie Гродненского...