wa1aw

Ostatnie zdjęcie Kolegi bodziu000000 jest doskonałe. Tak naprawdę pozwoliło mi ono spiąć historię w pewną hipotezę. Otóż najpierw do Warszawy przyjechał amerykański pociąg sanitarny nr 6703, który przywiózł pilotów 7 eskadry (w 2WŚ dywizjon 303). Pociąg ten miał wagony z charakterystycznymi przetłoczonymi burtami, innymi niż gładkie burty 80 wagonów sanitarnych oficjalnie przekazanych Polsce przez USA. Następnie pojawia się zdjęcie pociągu zakaźnego 34 oraz informacja o pociągu sanitarnym 73, który ma takie same burty (zdjęcie 1). Historia o tym pociągu została opisana przez Władysława Magowskiego w dzienniku pociągu sanitarnego Nr 73 (Acta Medicorum Polonorum 1, 115-126, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Medicorum_Polonorum/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s115-126.pdf ). Widnieją tam dwa istotne wpisy. Pierwszy, to początek relacji – „Pociąg wystawiony z pomocą Poznańskiego Czerwonego Krzyża i profesorów Uniwersytetu Poznańskiego liczy dwadzieścia dwa wagony i to: wagon obsługi kolejowej i składnica Czerwonego Krzyża, wagon składnica żywnościowa wojskowa i kancelaria, dwa wagony – mieszkania personelu, wagon magazyn przedmiotów i bielizny, wagon apteka i pokój opatrunkowy, cztery wagony dla ciężko chorych po dwanaście łóżek, wagon dla ciężko chorych z dziesięcioma łóżkami, wagon kuchnia, wagon wóz lekarski i komendancki, cztery wagony jadalnie, cztery wagony dla lekko chorych, wagon węglarka”. Dziennik kończy się wpisem z 15 września 1920 roku. Wagon węglarka widoczny na zdjęciu Kolegi bodziu000000 jest tuż za wagonem ogrzewczym (zdjęcie 2). Prawdopodobnie ten wagon pojawił się w składzie tuż po przejęciu pociągu przez wojsko. W publikacji Józefa Malinowskiego na temat P.S.73 widnieje informacja o tym, że przejęcie pociągu nastąpiło pod koniec września, natomiast już 28 września Senat Uniwersytetu udzielił załodze pociągu absolutorium. Typowy amerykański pociąg sanitarny miał 16 wagonów (wpis z 17 Sierpień 2019), czyli 16 + ogrzewczy + węglarka = 18. Do 22 brakuje 4. Do tych 4 zaliczam wagon obsługi kolejowej i składnica Czerwonego Krzyża, wagon składnica żywnościowa wojskowa i kancelaria i dwa wagony – mieszkania personelu. Drugi wpis – „25 sierpnia. Stoimy jako rezerwa pociągów sanitarnych na posterunku VI. Odbieram dwa listy mej kochanej narzeczonej i jeden list z domu”. Wygląd takich posterunków można zobaczyć na zdjęciu 3. Reasumując, moim zdaniem, pociąg zakaźny 34, pociąg sanitarny 73 i pociąg sanitarny USA nr 6703 to ten sam pociąg. Na zdjęciu 2 zakreśliłem wyraźnie widoczny początek nowego oznaczenia pociągu 73, nadanego i zestandaryzowanego tuż po przejęciu przez wojsko i jest to P.S.6?. Po kilku szczegółach sądzę, że jest to P.S.67. Logika nakazuje przypisać ten pociąg do DOK nr VI Lwów. Z tego samego DOK jest udokumentowany P.S.66, czyli DOK VI miał dwa pociągi.

W drugi dzień świąt, do tematu postanowiłem dorzucić zdjęcia listu napisanego przez Marszałka Piłsudskiego do pułkownika H. L. Gilchrist-a, który był szefem amerykańskich sił ekspedycyjnych do walki z tyfusem w Polsce. Oprócz szeregu różnych darów od Amerykanów, właśnie Gilchrist przekazał Polakom 5 składów (80 wagonów) amerykańskich pociągów sanitarnych. Nie dotarłem jeszcze do materiałów wyjaśniających, jakim sposobem trafiły do Polski pozostałe angielskiej budowy wagony z „pociągów kontynentalnych” armii USA.

Szanowne Koleżanki i szanowni Koledzy z forum Odkrywcy, dziękując za aktywność pragnę złożyć Wam życzenia Wesołych Świąt Wielkanocnych. Bądźcie szczęśliwi i przede wszystkim zdrowi. Wasza pasja, chęć poznania, głód wiedzy i radość odkrywania budzą mój szacunek i jestem przekonany, że szacunek każdego światłego człowieka. Zabrzmiało pompatycznie, ale zostało powiedziane szczerze. Historia wymaga cierpliwości i wytrwałości (Baisa – szukaj, czekaj, kiedyś znajdziesz). W niemieckich zasobach, z greckiego eikonographia, znalazłem zdjęcie P.S.66 (jako LZ669) w Poznaniu w 1941 roku. Na zdjęciu widnieje wagon zidentyfikowany jako Mhx 876. Opis zdjęcia (tłumaczenie): II Wojna Światowa: Ranni żołnierze są ładowani do pociągu szpitalnego na dworcu w Poznaniu - kwiecień 1941 r.

Zacznę od podziękowań dla Kolegi bodziu00000, który zamieścił doskonałej jakości zdjęcia pociągów sanitarnych. Tymczasem, na stronie FORUM DER WEHRMACHT (https://www.forum-der-wehrmacht.de/index.php?thread/54597-lazarettz%C3%BCge-gemischte-lazarettz%C3%BCge-behelfsm%C3%A4%C3%9Fige-lazarettz%C3%BCge-leichtkrankenz%C3%BCge/&pageNo=3) znalazłem wzmiankę na temat pociągu P.S.66, czyli Lz669. Niestety nie znam niemieckiego, więc skorzystałem z translatora. Wpis z 15 sierpnia 2018: Pociąg szpitalny 669 Sformowano pod koniec 1939 roku jako pociąg wojskowy 669 przez III okręg wojskowy. Pociąg szpitalny 669 składał się z polskiego zestawu wagonów. 07.01.1944 Inspekcja lekarska armii. Numer stanowiska polowego: 37430 Obszary działania: 01.06.1940 załadowany 120 pacjentami w Arlon, czas ładowania 2,5 godziny. 18.03.1942 Doktor wojskowy A.O.K. 17 wizyt Zug w Dnieperpetrovsk (tutaj o nazwie Italian Laz.Zug!) 6 lipca 1942 r. Kurs nr 794193 do miejsca uzupełnienia Ge.Gouv., 375 leżących rannych odwieziono, codzienny raport AOK 6. 19 stycznia 1943 r. Z rezerwowego szpitala wojskowego II Jablona-Leglonowo do rezerwy szpitalnej Haldensleben 21 stycznia 1943 r. (Informacje WASt) 26 marca 1943 r. Dojazd pociągiem szpitalnym 669 do szpitala rezerwowego Kreuzburg. Personel wojskowy: Dział zastępstwa medycznego 3 Funkcjonariusze / pracownicy: Starszy oficer medyczny Dr. Król 1940 Sierżant Lehmann 1940 Sierżant Helmut Kriegel 11/20 do 15 grudnia 1940 r

Obecność w naszym temacie aktywnej Koleżanki Baisa cieszy mnie jak małe dziecko, ponieważ wnosi nowe wątki. Na przykład ten: „Mnie interesują dwa PS-y, jak tu już wcześniej pisałam. PS 63 z września 1939 i 4/11, z wojny polsko- bolszewickiej. W obu komendantem był kpt. lek. Tymrakiewicz, …”. Dlatego wstawiam zdjęcie właśnie P.S.N. 63 (pociąg sanitarny normalnotorowy) zrobione w 1939. Zdjęcie to było już publikowane w tym temacie. Moja wersja jest korektą jakościową wcześniejszego obrazu. Drugie zdjęcie jest zdjęciem pozyskanym ze szklanego negatywu, który jest przechowywany w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych. Zdjęcie polskiego wagonu pociągu sanitarnego Amerykańskiego Czerwonego Krzyża zostało zrobione 10 sierpnia 1920 roku, czyli w pierwszym okresie służby kpt. lek. Tymrakiewicza. Ponieważ ten okres charakteryzuje się małą ilością etatowych pociągów sanitarnych, to wierzę, że z każdym kolejnym zdjęciem i kolejną informacją kiedyś uda nam się ustalić więcej szczegółów wątku Koleżanki Baisa. Zdjęcie posiada następujący opis: „Szef polskiej pomocy humanitarnej ARC, pułkownik George D. Whiteside (najwyższy człowiek w grupie). Pułkownik jest nowym szefem amerykańskiego Czerwonego Krzyża w Wielkiej Brytanii, pochodzącym z polskiego okręgu wyborczego stanu Wisconsin". Naszej Koleżance proponuję by zechciała zwrócić uwagę na twarze polskiego personelu ze zdjęć PS-ów z tego okresu. Może to przyśpieszy wnioskowanie i połączy różne wątki jej tematu? Ja takim sposobem identyfikuje wagony i tworzę zestawienia całych składów pociągów sanitarnych.

Kolega Baisa wkleił wręcz rewelacyjny w swojej treści artykuł, dzięki któremu z dużym prawdopodobieństwem ustaliłem, że pociąg sanitarny numer 2 (wg numeracji z 1920) jest prawdopodobnie amerykańskim pociągiem sanitarnym o numerze 6703, który przywiózł amerykańskich pilotów 7 eskadry oraz pułkownika Gilchrista do Warszawy! Wkrótce opublikuję zdjęcia i wycinki prasowe będące dowodem na tę hipotezę. Dziękuję bardzo Koledze Baisa z wkład do tego tematu. Wyrażam także wdzięczność Kolegom bodziu000000 i formoza58, którzy jak zwykle niezawodnie dostarczają kolejny ciekawy materiał. Kompletuję go w posegregowanych folderach z konkretną numeracją składów. W miarę moich możliwości postaram się te wszystkie, Kolegów perełki obrobić i zamieścić wyniki analiz w kolejnych wpisach. Póki, co, zamieszczam zdjęcie wagonu z niezidentyfikowanego polskiego składu sanitarnego, które to zdjęcie zostało zrobione w 1941 roku na stacji Krosno.

Ponownie dziękuję szanownym Panom formoza58 i bjar_1 za wkład do tematu. Na marginesie Waszych, Panowie wpisów, zamieszczam grafiki z analizy składów pociągów sanitarnych sformowanych z wagonów Mhx. Otóż pierwsza grafika prezentuje tabelę z zestawieniem zamieszczonym w 2015 roku, które prezentuje zarówno prezentację numeracji składów, jak i numery wagonów zidentyfikowanych ze zdjęć w tamtym czasie. W dniu dzisiejszym ta identyfikacja jest znacznie bardziej zaawansowana. Co z niej wynika? Oczywiście wiele wniosków. Jednym z nich jest analiza zdjęć P.S.84, z której wynika, że ten skład 84 teoretycznie powinien być sformowany z 16-tu wagonów o numerach od 832 do 847 (załącznikiem jest tabela). Jednak w praktyce, na zdjęciu z początku składu (zrobionym w 1939 roku) widać, że skład, co prawda, kończy się wagonem (potwierdzenie jest na innym zdjęciu) o numerze 847, lecz zaczyna się 17-tym wagonem o numerze Mhx ..5?. Widać to na właśnie na tym, załączonym do tego wpisu zdjęciu. Wykonując tego typu analizy wszystkich sfotografowanych składów P.S.-ów, odkryłem wiele ciekawostek, o których napiszę w nadchodzącym czasie. Jedno jest pewne, im więcej, naszym wspólnym wysiłkiem zebranego materiału, tym więcej możliwości zbliżenia się do obiektywnej, także naszej Polskiej, prawdy historycznej. Dlatego ponownie wszystkim Kolegom z naszego forum dziękuję za aktywność i proszę o możliwie maksymalną ilość każdego rodzaju publikowanego materiału na temat naszych, Polskich P.S.-ów.

Niezależnie od wszelkich naszych rozważań, ostatnim (jednym z ośmiu zleconych do budowy) polskim wagonem sanitarnym był wagon opatrunkowo-apteczny typu 406C wcielony do służby w 1988 r (do tej daty byłem uczniem w Szkole Orląt w Dęblinie). Do 1993 r. stacjonował właśnie w Dęblinie, początkowo przy stacji kolejowej, a następnie został przeciągnięty do dęblińskiego fortu wojskowego, zwanego "Twierdzą". Widziałem go jak wracałem z przepustki do szkoły. Można na jego temat przeczytać tutaj: http://podroze.gazeta.pl/podroze/7,114158,20365563,ministerstwo-obrony-zlecilo-jego-produkcje-tuz-przed-upadkiem.html oraz tutaj: https://podroze.onet.pl/polska/wielkopolskie/wagon-opatrunkowo-apteczny-typu-406c-w-jarocinie/ndp50se. Pozostaje on jedynym zachowanym wagonem sanitarnym. Ma on też całkowicie polski rodowód. Czego mu brakuje? Historii! Do 2012 roku stacjonował przy W.P. Po tej dacie definitywnie zakończyła się historia polskich pociągów szpitalnych i sanitarnych. P.S. Chcę się podzielić osobistą refleksją. Moja rodzina ze strony matki wywodzi się z Gostynia (obok Leszna). Jako młodzieniec zapragnąłem latać w Dęblinie, co spowodowało moje zetknięcie z tym wagonem. Dopiero jako starzejący się człowiek zainteresowałem się historią polskich pociągów sanitarnych. Właśnie wówczas wagon ten trafił prawie do moich źródeł, czyli do Leszna (obok Gostynia). Życzę wszystkim Kolegom z Forum szczęśliwego Nowego Roku 2020.

5 Kwiecień 2016 - dodałem wpis na temat wagonu angielskiej budowy o numerze 0938, który w domniemaniu może być wagonem Mhx 838. Do dzisiejszego dnia nie udało mi się jednoznacznie ustalić, czy rzeczywiście nim jest. Nie posiadam informacji, co stało się z tym wagonem po roku 2013, kiedy był remontowany na bocznicy SKM w Gdyni przez członków PTMKŻ. Ustaliłem jedynie, że ten wagon mógł być zbudowany w okresie 1 Wojny Światowej, ponieważ (jeśli to jest numer wagonu) nosi niski numer produkcyjny, czyli 13 (patrz na zdjęcia). Uporządkowana, nowa numeracja wagonów spółki kolejowej L.M.S. powstała w 1932 roku (patrz na zdjęcie). Co oznacza, że nawet biorąc pod uwagę, że był on zbudowany przed 2 Wojną Światową, to z racji noszenia znaku kolei L.M.S. nie trafił on do Polski wcześniej niż po jej zakończeniu. Więc raczej nie mógł być jednym z wagonów z naszych P.S. - ów. Niewątpliwie jednak pozostaje wagonem konstrukcyjnie zgodnym z wagonami z naszych pociągów szpitalnych z okresu 1919-1939. P.S. proszę o komentarz.

Kolega formoza58 reaktywował pewien wątek w temacie "polskie pociągi szpitalne i sanitarne". " Tiepłuszka" Murmańczyków jest niczym innym, niż wagonem grzewczym (lub "parowym"). Wago o podobnym celu (realizacji zadania) widać na zadęciu zrobionym po 1939 roku, czyli na Ostbahn.

Na marginesie - wagon Mhx znaleziony na forum modelarstwo.info.

Szanowni Koledzy, niedawno na stronie trains-worldexpresses.com znalazłem zdjęcie wagonu Mhx. Zdjęcie jest opatrzone opisem "sowiecki parowóz SO18 i brytyjski wagon osobowy na wózkach, Nowosokolniki 1943". Po analizie tego zdjęcia może wynikać kilka faktów. Między innymi, są to: 1) widoczny wagon nosi, (choć prawie nieczytelne) oznaczenia charakterystyczne dla wagonów Mhx. 2) miejsce zrobienia zdjęcia sugeruje, że może to być P.S. 32 lub P.S. 93 z DOKP Wilno - obydwa pociągi praktycznie zniknęły z kart historii po 1939. Do 1941 była to strefa wpływów drugiego bandyty obok Hitlera, czyli Stalina. 3) zarówno na parowozie jak i na wagonie widoczne są zniszczenia (np. rozerwana budka maszynisty), sugerujące prawdopodobny nalot bombowy. Zniszczenia są wyjaśnieniem, dlaczego (póki, co) po 1943 nie znalazłem żadnych informacji o pociągach sanitarnych polskiego pochodzenia. Wyjaśnienie jest proste. Na zdjęciu widać, że pomiędzy sobą wagony sanitarne brytyjskiej budowy były łączone nietypowym typem sprzęgu, czyli na dwa haki. Ten sposób łączył cały 16-to wagonowy skład pociągu w ściśle określony sposób (ściśle określonej kolejności). Dopiero zewnętrzne haki składu pozwalały dołączyć parowóz ze standardowym sprzęgiem. Jeśli więc uległo zniszczeniu kilka wagonów lub nawet jeden, to w Europie kontynentalnej nie było, czym go zastąpić, więc skład demobilizowano w wyniku zniszczeń. Proszę o komentarz do tych tez. Niezależnie pragnę przyznać rację jednemu z Kolegów, Koleżanek? dokonujących w tym temacie wpisów (Basia), że dzięki Wam ten temat pomału staje się kopalnią wiedzy. Wypada, więc, żeby pomału zacząć wyciągać wnioski generalne.

Ta fotografia, za którą bardzo dziękuję formoza 58 pojawiła się w 2016 roku na ebay. Wtedy publikowana była w serii 3 fotografii, czyli patrz poniżej: (pisałem już o tym)

bodziu000000 - i wszyscy inni działający w tym temacie, jesteście wielcy! Jest to zdjęcie pociągu P.S.66 (przyszły Lz 669) najpewniej w 1939 w Przemyślu. Tego zdjęcia nie miałem. Pociąg ten miał wagony numerowane do 879, czyli jest to wagon z końca składu. Żołnierze w polskich mundurach świadczą o tym, że jest to zdjęcie z 1939. Czas wykonania zdjęcia to prawdopodobnie 10/11.1939 r.

Jestem bardzo wdzięczny Koledze formoza 58 za cenną aktywność - uprzejmie dziękuję. Temat prowadzony przez nas wspólnie, Szanownych Kolegów, jest niezwykle trudnym tematem. Dostępne materiały są wyjątkowo skąpe. Mieliśmy 100 rocznicę odzyskania niepodległości, czeka nas 100 rocznica Bitwy Warszawskiej. Pomiędzy tymi wydarzeniami do Polski trafiły pociągi sanitarne podarowane Polsce przez U.S.A., które to pociągi odegrały istotną, (choć jedynie wydaje się, że drugoplanową) rolę w historii naszej Ojczyzny. Taki, podarowany prze U.S.A. pociąg miał skład podobny do prezentowanego na załączonym schemacie.

Tymczasem, dla znawców tematu stawiam tezę, że nasze pociągi 16, 34 i US6703 to jest ten sam pociąg. Jego historia jest taka, że przywiózł on do Warszawy amerykańskich pilotów i potem (data nieznana), w ramach demobilizacji został przekazany Polakom. Ten wniosek potwierdza przypuszczenie, że zostało nam przekazane więcej składów niż wynika to ze statystyk pułkownika Gilchrista.

W nawiązaniu do wpisu z dnia 1 Marzec 2016 napisałem, że: Na grupowym zdjęciu poniżej pociągu sanitarnego, widoczni są ochotnicy amerykańscy w Warszawie (wrzesień 1919 r). Od lewej, pierwszy rząd: Shrewsbury, Noble, Crawford, Kelly; od lewej, tylny rząd: Clark, Fauntleroy, Cooper, Corsi. Tymczasem według źródła "https://theaviationist.com/2018/02/16/polish-air-forces-100th-anniversary-part-ii-kosciuszko-squadron-american-aviators-in-the-polish-soviet-war/" do Warszawy tym pociągiem przybyli: the group arrived in Warsaw travelling by train. It included: Lt. George M. Crawford, Lt. Kenneth Shrewsbury, Cpt. Edward Corsi, Lt. Edwin Noble, Cpt. Arthur Kelly and Carl Clark.

A teraz najważniejsze. Nasz temat zaczął się wpisem na temat pociągu sanitarnego numer 66. Na stronie Wirtualnego Muzeum Pielęgniarstwa Polskiego (http://www.wmpp.org.pl/pl/wzorce-osobowe/aleksandra-dąmbska.html) znalazłem informację, że pani Aleksandra Dąmbska w 1939 roku została zmobilizowana jako pielęgniarka w tm pociągu. Niezwykle ciekawe informacje na temat P.S.66 można przeczytać na prezentowanej stronie z artykułem pani Heleny Matogi. Dzięki tym informacjom wiemy już, że pociąg zanim został przejęty przez Niemców, został zbombardowany w Samborze. Artykuł wnosi także wiele innych, cennych informacji.

Zdjęcie z NAC, przedstawiające pociąg z wagonem angielskiej budowy było już prezentowane w tym temacie. Tym razem uzupełniam je o wpis pochodzący ze strony http://www.krajoznawcy.info.pl/druzba-32394 : Na marginesie trzeba przypomnieć, że po trzęsieniu ziemi w 1928 r., które miało epicentrum w miejscowości Czirpan (Чирпан) grzebiąc w gruzach wiele istnień ludzkich, z Polski pojechał do Bułgarii specjalny pociąg sanitarny, wyposażony nawet w aparaturę rentgenowską. Powstały dwa szpitale wojskowe. W Czirpan Polacy zbudowali w 1928 r. i wyposażyli szpital okręgowy, nazwany „Bratnia Polska”. Szpital istnieje do dzisiaj, choć tej nazwy już nie nosi.

Muszę przyznać, że swoim ostatnio opublikowanym materiałem Kolega formoza58 spowodował, iż dokonuję niniejszego wpisu trzymając czapkę w dłoniach. Materiał ten łączy w sobie kilka wątków. Odniosę się do nich w najbliższym czasie. Bezcennym uzupełnieniem dotychczas opublikowanych zdjęć, jest zdjęcie z warsztatów kolejowych na Pradze, gdzie zostało zbudowane pięć wagonów sanitarnych dla Amerykańskiego Czerwonego Krzyża. Zdjęcia z pociągiem Lech 1-szy" też są fantastyczne. Dziękuję.

Służba zdrowia w pociągach sanitarnych" - strona 5.

Służba zdrowia w pociągach sanitarnych" - strona 4.

Służba zdrowia w pociągach sanitarnych" - strona 3.

Służba zdrowia w pociągach sanitarnych" - strona 2.

P.S.32 w Cieszynie jako pociąg SGO Śląsk", na zdjęciu widoczny gen. dyw. Władysław Bortnowski. Cieszyn 1938.