Regulamin Artylerii Polowej - ARMATA 75mm wz.1897 - część I. - Działoczyny"

[8total4]

Witam serdecznie.

Zamieszczam w tym temacie pełny skan książki p.t. Regulamin Artylerji Polowej - Armata 75 m/m wz.1897 r. - Część I. - Działoczyny" - Warszawa 1921 - Główna Księgarnia Wojskowa.

Książka pochodzi z kolekcji kol. 41pp (to Jemu dziękujcie :] ), który poprosil mnie o umieszczenie tutaj skanów w celu stricte edukacyjnym.
Stan książki niestety jest agonalny, w związku z tym zmuszony byłem użyć w tym celu aparatu cyfrowego, gdyż papier dosłownie kruszy się w rękach.

Zamieszczam plik .zip, w którym znajdują się fotografie stron wszystkich - z wyjątkiem strony 86. (musiałem ją przeoczyć z pośpiechu podczas fotografowania), którą na dniach uzupełnię (celowo zrobiłem ku temu lukę w numeracji między 84 a 86 zdjęciem - aby wstawic brakującą kartkę w szyk.)

Fotki są w wysokiej rozdzielczości, niestety nie wszystkie są idealne w związku ze stanem ksiązki oraz brakiem mozliwosci dokładnego otworzenia jej do zdjęć.
Plik waży 121.04 MB, ale myślę że Wszystkich Was ucieszy :)

Życzę miłej lektury i zapraszam do rozwijania wątku.

z góry przepraszam za wszystkie utrudnienia i niedogodności.

LINK DO PLIKU:
http://wyslijto.pl/plik/f520ws7ht0

pozdrawiam!

[8total4]

jeszcze jedno - wszystkie brakujące strony poza stroną nr.86 w numeracji wewnątrz-książkowej - były to strony puste - oddzielające rozdziały.

pozdrawiam i życzę jeszcze raz miłej lektury :)
Total.

[cieciwa]

Bardzo, bardzo dziękuję !!

[kopijnik2]

SPIS RZECZY
Strona
Przedmowa . 11
ROZDZIAŁ I.

Podstawowe zasady szkolenia 13
Określenia ogólne........15

ROZDZIAŁ II.

Szkoła kanoniera obsługi.
Czynności kanonierów.......18
Czynności wręczyciela 18
Otwieranie i zamykanie skrzyń nabojowych 18
Wyjmowanie nabojów ze skrzyń.....19
Strzelanie rozpryskowe ....... 20
Strzelanie uderzeniowe ....... 21
Czynności nastawniczego ...... 22
Strzelanie rozpryskowe — przygotowanie nastawnicy . 22
Posługiwanie się nastawnicą „wz. 1897 zwykły . . 23
Posługiwanie się nastawnicą „wz. 1897 zmieniony" . 26
Strzelanie uderzeniowe...... ,27
Czynności ładowniczego...... .29
Czynności zamkowego . . . . - . ,30
Zaczepianie i odczepianie hamulca pochodowego . 30
Przestawianie bezpiecznika......31
Otwieranie i zamykanie zamka ....31
Nastawianie celownika 33
Dawanie strzału.........34
Poziomnica pochyła . 35
Posługiwanie się stemplem 35

Czynności celowniczego...36
Obchodzenie się z przyrządami celowniczemi ...36
Celowanie ...40
Celowanie w kiernuku zapomocą przesuwania ogona...41
Celowanie w kierunku zapomocąprzesuwania łóża po osi 41
Ustalanie odchylenia .... 42
Celowanie w kierunku obrotami pokrętła kierunkowego 44
Nadawanie podniesienia poziomnicą ...44
Nadawanie podniesienia kwadrantem 44
Ustalanie podniesienia kwadrantem 45
Celowanie w kierunku i nadawanie podniesienia 46


ROZDZIAŁ III.
Szkoła działonu.
Skład działonu .... 46
Miejsca obsługi przy działonie zaprzodkowanym . . 47
Przygotowanie do boju ...... . 49
Przygotowanie do pochodu 50
Odprzodkowanie 51
Miejsca obsługi przy działach odprzodkowanych . . 53
Zaprzodkowanie . 54
Przetaczanie działonu 56
Usadowienie działa — strzelanie bez usadowienia . 57
Usadowienie działa . .58
Dźwiganie hamulca pochodowego 59
Strzelanie bez usadowienia 60
Strzelanie . 60
Strzelanie ze stanowiska ukrytego . 60
Strzelanie ze stanowiska odkrytego 65
Strzelanie do nieprzyjaciela nacierającego wręcz 65
Wstrzymanie ognia 66
Odbój 66
Odchylenie dozorcze . 67
Poszczególne odmiany ognia 68
Niesprawności, które często się zdarzają i sposoby zaradcze 69
Trudności przy wsadzaniu i wyjmowaniu naboju z komory 69
Niewypały 70
pęknięcie sznura kurkowego 70
Wadliwe działanie zapadki 70
Niezupełny powrót lufy do położenia powrotnego. 71
Zacięcie się celownika.72
Nastawnica 72
Różne 73
Dławik Schindlera...... 74
ROZDZIAŁ IV. Szkoła baterji.

Miejsce personelu po odprzodkowaniu
Czynności działonowego ,76
Przygotowanie ognia........7g
Wykonanie ognia ........go
Rodzaje ognia ........ 81
Strzelanie ze stanowiska odkrytego 83
Zmiana kierunku....... 83
Ogień zaporowy stały .84
Ogień zaporowy ruchomy ... .84
Ogień przeciwdziałający .84
Ogień odwetowy .84
Odchylenie dozorcze .85
Zastępowanie brakujących kanonierów 85
Uzupełnianie amunicji .86
-
ROZDZIAŁ V.

Komendy na odległość za pomocą znaków .87
Znaki umówione .91

[kopijnik2]

11
PRZEDMOWA.
Działalność bojowa artylerji wyraża się siłą ognia ta zaś zależna jest nietylko od jakości sprzętu, lecz przedewszystkiem od stopnia wyszkolenia obsługi i od stanu jej ducha.
Kanonier dobrze wyszkolony zna swe działo, lubi je i ma o niem należyte staranie. Gdy zobaczy jego działanie podczas strzelania, nabierze zaufania do jego wartości i będzie je odpowiednio cenił, wiedząc, że to działo będzie miało w boju rozstrzygające znaczenie. W razie więc potrzeby będzie go bronił do upadłego. Kanonier znający obsługę i działalność k. m., posiadający sprawność we władaniu karabinem, bagnetem i granatem ręcznym, czuje się pewnym w swej baterji nawet jeżeli ta zostaje wciągnięta w walkę wręcz, o ile zachowa zimną krew i nie zapomina o honorze^ żołnierza miłującego swą Ojczyznę.
Kanonier najczęściej strzela do celów, których nie widzi, więc ważności ich nie może należycie ocenić. Powinien on jednak mieć ciągle przed oczyma te trudności, które piechota napotyka przy zdobywaniu, zajmowaniu lub bronieniu terenu, powinien pamietać że od sprawności jego działania, od szybkości otwarty zostanie ogień, zależy nie tylko życie wielu towarzyszów broni, ale często i los całej bitwy
Dla kanoniera każdy cel jest jednakowo ważny, dlatego też przy każdem strzelaniu musi włożyć w swe czynności największy wysiłek, do jakiego jest zdolny i całą swą dobrą wolę.
Tylko odpowiednio wyszkolona i takim duchem
ożywiona obsługa pozwoli wydobyć ze sprzętu maximum
wydajności, bo wiedzieć będzie, że każda kropla potu
przelana przez artylerzystę zmniejszy ilość przelanej
krwi, zarówno piechoty jak i artylerji.

Dla kanoniera każdy cel jest jednakowo ważny, dlatego też przy każdem strzelaniu musi włożyć w swe czynności największy wysiłek, do jakiego jest zdolny i całą swą dobrą wolę.
Tylko odpowiednio wyszkolona i takim duchem
ożywiona obsługa pozwoli wydobyć ze sprzętu maximum
wydajności, bo wiedzieć będzie, że każda kropla potu
przelana przez artylerzystę zmniejszy ilość przelanej
krwi, zarówno piechoty jak i artylerji.

[kopijnik2]

ROZDZIAŁ I. PODSTAWOWE ZASADY SZKOLENIA
1. Niniejszy regulamin jest obowiązujmy dla wszystkich oddziałów uzbrojonych w 75 mm. armatę Wz. 1897 r.
Regulamin dzieli się na następujące części:
I. Działoczyny.
II. Opis sprzętu i amunicji. U trzy manie sprzętu
III. Baterja zaprzężona.
IV. Służba w polu.
V. Instrukcja strzelania.

2. Regulamin ułożony jest w porządku, w jakim powinno odbywać się szkolenie i służy instruktorowi za podręcznik.
Podstawą szkolenia jest wyszkolenie pojedynczego kanoniera, pojęte w następujący sposób:
a) Wyszkolenie indywidualne kanonierów obsługi, które trwa tak długo, dopóki nie zapoznają się om k gruntownie z czynnościami i nie wykonywają ich bez zastanowienia się.
Jedynie takim sposobem osiąga się dokładność
i szybkość wykonania.
b) Zgranie czynności kanonierów w działonie i wykonywanie czynności, wymagających współudziału całej obsługi działonu, jako to: usadawianie działa, odprzodkowanie i zaprzodkowanie.
Czynności odprzodkowania, zaprzodkowania, jako też wsiadania na przodek są umieszczone odprzodkowanego działonu w tym celu, aby uniezales wyćwiczenie obsługi od wyćwiczenia jezdny< i możliwości otrzymania w danej chwili zaprzęgów.


VV ten sposób szkoli się obsługę w sprawnem wykonywaniu tych czynności, tak, aby w następstwie móc z łatwością zgrać ją z czynnościami jezdnych.
c) Zgranie działonów w baterji i wykonywanie czynności, wymagających współudziału dwóch lub więcej działonów, jako to tworzenie snopa, powiększanie rozwinięcia i t. d.
Szkoła baterji daje też możność gruntownego wyszkolenia podoficerów.
Ostateczne zgranie całego zespołu baterji ma miejsce podczas ćwiczeń baterji zaprzężonej w polu.
3. Jednocześnie z działoczynami rozpoczyna się naukę o sprzęcie, zapoznając z nim kanonierów stopniowo. Przed wytłumaczeniem każdej czynności, instruktor wskazuje części, pozostające w związku z wykonywaniem całej czynności i tłumaczy ich przaznaczenie. Zabrania się bezwzględnie wymagania od kanonierów mechanicznego uczenia się tekstu na pamięć.
Wszelkie tłumaczenie kanonierom na rysunkach lub przekrojach jest zbyteczne.
Zbyteczne jest opisywanie wewnętrznego urządzenia tych mechanizmów, których rozbieranie w oddziałach jest wzbronione, gdyż w praktyce kanonier nie będzie nigdy miał z niemi do czynienia.
Bardziej szczegółowych wiadomości o sprzęcie nabierają kanonierzy podczas nauki czyszczenia i utrzymywania sprzętu.
Nauka o amunicji polega na tem, aby kanonier rozpoznawał pociski i zapalniki z kształtów, umiał klasyfikować naboje według ciężaru i rodzaju pocisku jako też partji prochu.
Zwrócić baczna uwagę na dokładne rozróżnianie nabojów o ładunku całkowitym i zmniejszonym.

Pozatem wszyscy kanonierzy powinni umieć czyścić amunicję i znać warunki nieodzowne do należytego jej przechowania. Nauka o wewnętrznym mechanizmie zapalników jest zupełnie zbyteczna.
Więcej szczegółów o sprzęcie i amunicji daje się na kursach kandydatów na bombardjerów-celowniczych 'i kaprali.
Określenia ogólne.
4. Ustalonych, poniżej podanych terminów wojskowych należy używać bezwzględnie.
Określeniami poniższemi należy się posługiwać nietylko w służbie i korespondencji, ale i w mowie potocznej.
Ustalone określenia są jedną z cech porządku wojskowego i wytwarzają jednolitość pojęć.
Szykiem zwie się każde celowe ustawienie oddziału lub oddziałów.
Szyk jest zwarty, gdy oddział lub część oddziału składa się z szeregów lub rzędów, przyczem odstępy l odległości między częściami oddziałów nie przekraczają odległości i odstępu pełnego rozwinięcia.
Szyk jest luźny, gdy odstępy i odległości między poszczególnymi żołnierzami konnymi lub pieszymi, zaprzęgami i t. d. zostają zwiększone ponad oddalenie pełnego rozwinięcia, względnie, gdy podane oddalenia mogą ze względów taktycznych ulegać zmianom.
Szyki można określać również według ich przeznaczenia, np. szyk marszowy, szyk zbiórki, szyk jowy i t. d«
Rozwinięty szyk jest to szyk zwarty, którego szerokość jest większa od głębokości.

Kolumna jest to zwarty szyk, którego głębokość fest równa lub większa od szerokości. Front oznacza:
a) kierunek, w którym żołnierze oddziału stoją zwróceni twarzami;
b) przestrzeń wszerz, zajętą przez jakiś oddział. Linją frontu nazywamy linję prostopadłą do prostej, łączącej kierunkowego z punktem kierunku. Flanka jest to bok szyku.
S k r zy d ł o jest to boczna część szyku; oznacza się jako prawe lub lewe według strony.
Czoło jest to najbardziej naprzód wysunięta część szyku.
Tył jest to najbardziej wgłąb wysunięta część szyku.
Przy zwrotach wtył skrzydła i flanki zmieniają swoje nazwy, czoło rzędu lub kolumny zamienia się na tył i odwrotnie.
Szerokość szyku jest to oddalenie flank szyku.
Głębokość szyku jest to oddalenie od czoła do tylu.
Wysokość jest to położenie jednostki w stosunku do innej jednostki, znajdującej się na równoległej osi.
Szereg składa się z żołnierzy pieszych lub konnych, dział, koni, ustawionych jeden obok drugiego i wyrównanych.
Rzędem nazywamy ustawienie wgłąb w prostej, z zastosowaniem krycia ludzi, koni, dział i t. p, jednych za drugiemi.
Gdy ustawiamy obok siebie więcej rzędów, powstają dwójki, trójki i t. d., gdy ich jest więcej, powstaje kolumna dwójkowa, trójkowa i t. d.

Odstęp jest to oddalenie dwóch jednostek, st jących jedna obok drugiej, mierzone wzdłuż linji frontu (przy zaprzęgach od dyszla do dyszla, -przy działach od lufy do lufy).
Odległość jest to oddalenie dwóch jednostek ustawionych jedna za drugą, mierzone wzdłuż prostopadłej do linji frontu (np. od wylotu lufy działa pierwszego do czoła pierwszej pary koni, jadącego za nim jaszcza).
Równanie ma na celu stworzenie możliwie prostej linji frontu lub szeregu.
Krycie ma na celu stworzenie możliwie prostej Jinji rzędu.
Kierunkowym jest żołnierz, lub oddział, posuwający się po najkrótszej osi do oznaczonego celu, a nadający kierunek całości. Krok równa się 75 cm.

[41pp]

Cieszę się, że się spodobało, postaram się odszukać działoczyny przy haubicy 100mm, oraz armacie 105mm. tylko problem jest taki że swoje 10ton książek mam ozrzucone" w trzech punktach Wa-wa, Cze-wa, i wieś między Mszczonowem a Tarczynem, tak że, to potrwa!!
Pozdrawiam
GW

[kopijnik2]

do wyczyszczenia...
rozdziały II, III, IV...

[kopijnik2]

ROZDZIAŁ II. SZKOŁA KANONIERA OBSŁUGI
5. Określenia. Działo jest odprzodkowane, jeżeli lemiesz spoczywa na ziemi, a wylot jest obrócony w pole.
Jaszcz jest odprzodkowany, jeżeli podpórki bojowe spoczywają na ziemi, a ogon jest złożony od strony pola.
Działon jest odprzodkowany, jeżeli odstęp między działem i jaszczem wynosi 50 centymetrów, obu wozów znajdują się na tej samej wysoko* działo z prawej strony.
!) Szkolenie indywidualne kanonierów, przed rpzpo ciem szkoły działonu, której zadaniem jest zgra npści zespołu obsługi działonu,

18
Regulamin Artylerii polnw,<
Do ćwiczeń instruktor bierze jednocześnie , działo lub też samo działo allJo ^zcz tos do potrzeby. Przed rozpoczęciem nauki należy odczepić, odprzodkowac, zdjąć kaptury wylotowy i zamkowy otworzyć skrzynie nabojowe i t. d.
CZYNNOŚCI KANONIERÓW.
6. Obsługa działonu 75 m/m składa się z sześciu kanonierow działowych; zasadnicze ich czynności są następujące:
Wręczyciele (Nr. 5, Nr. 6) odkapturzają zapalniki; przy strzelaniu rozpryskowem wstawiają naboje do gniazd nastawnicy, przy strzelaniu uderzeniowem podają naboje nastawniczemu, wkręcają zapalniki w oka granatów.
Nastawniczy (Nr. 4) odtyka zapalniki o podwójnem działaniu *) lub też rozdaje wręczycielom zapalniki uderzeniowe, podaje naboje ładowniczemu.
Ładowniczy (Nr. 2) nabija działo.
Zamkowy (7Vr. J.) nadaje celownik, otwiera i zamyka zamek, daje ognia.
Celowniczy (Nr. 1) nadaje kąty położenia i odchylenia, celuje i ustala odchylenie.
CZYNNOŚCI WRĘCZYCIELA. Otwieranie i zamykanie skrzyń nabojowych.
7. Jaszcz jest odprzodkowany, skrzynie nabojowe zamknięte. Instruktor pokazuje kanonierom, w ja sposób otwierać kłódki, jak zakładać do pierścieni rękojeści rygla, te z nich, które są od wiek skrzyń nabojowych, jak otwierać wieka i wreszcie, jaK zamy kac je i napowrót zakładać kłódki. *) Rozpryskowe uderzeniowe.

[kopijnik2]

19
___5;z- !• Działoczyny.
Aby otworzyć skrzynię nabojową należy: Otworzyć rygiel, przekręcając ku sobie jego rękojeść, przyczem drugą ręką przytrzymywać rękojeść dźwigni od klamki, która odepchnięta przez wieko, opierające się o tył nabojów, odskakuje i może ranić w twarz. Następnie otworzyć klamkę, przekręcając dźwignię jej ku sobie i utrzymując ją w tem położeniu, otworzyć wieko; potem przekręcić dźwignię do położenia pierwotnego. Aby zamknąć skrzynię, należy przekręcić dźwignię klamki ku sobie i utrzymując ja. w tem położeniu, zamknąć wieko; następnie zamknąć klamkę, upewniając się, że jej ząb istotnie zahaczył wieko; zamknąć rygiel. W razie oporu przy otwieraniu/ lub zamykaniu rygla, należy dociskać kolanem wieko.
Wyjmowanie nabojów ze skrzyń.
8. Jaszcz jest odprzodkowany, nastawnica opuszczona, skrzynie nabojowe otwarte. *);
Wręczyciele klękają na lewe kolano z obu stron nastawnicy, twarzą do jaszcza.
W jaszczu Q ładunku mieszanym, brać naboje, zaczynając od rzędów, najbardziej oddalonych od szuflad, w każdym zaś rzędzie od zewnętrznej strony.
W jaszczu o ładunku jednolitym, brać naboje, zaczynając od najwyższego rzędu; po opróżnieniu go, brać z najniższego, zaczynając zawsze od zewnętrznej -strony rzędu. 2)
1) Do ćwiczeń rozkładać na ziemi worki, aby uchronić spodnie od zbrukania.
2) Wskazane sposoby opróżniania jaszcza
stałe utrzymanie środka ciężkości jaszcza zaprzodkowa możliwie blisko osi.

20
Kiedy rozpoczyna się strzelanie, wręczyciel wyciąga nabój ze skrzyni na komendę, wskazującą rodzaj pocisku,
Na komendę: „Szrapnel! lub „Granat taki!" wyciągnąć nabój ze skrzyni, chwytając lewą ręką kryzę łuski, prawą zaś podtrzymywać za ostrołuk pocisku. Następnie umieścić nabój wpoprzek na obu udach ostrołukiem wprawo i trzymając go lewą ręka w połowie łuski, wytrzeć pocisk szmatą.
Strzelanie rozpryskowe.
9. Szrapnelem. Po wytarciu pocisku, odkaptu-
rzyć zapalnik, nadcinając nożem kapturek wzdłuż
i następnie zdzierając go ręką; poczem wziąć nabój
w obie ręce, tak jak przy wyciąganiu go ze skrzyni,
przekręcić zapalnikiem wdół, prostopadle do podstawy
nastawnicy; prawą ręką kierować, aby zapalnik i ostro-
łuk weszły do gniazda bez zderzenia, puścić lewą
rękę, prawą zaś ująć za kryzę łuski i obracać wolno
w stronę ruchu wskazówki zegara l), dopóki trzpień
zapalnika nie wejdzie do swego gniazda; puścić prawą
rękę.
Natychmiast po włożeniu naboju do gniazda ostro-łukowego, wyciągnąć ze skrzyni inny nabój, wytrzeć, odkapturzyć i być gotowym do włożenia natychmiast po wyjęciu poprzedniego przez nastawniczego.
W. Granatem. Po wytarciu pocisku, wsuną< palec prawej ręki w pierścień korka zamykającego pocisku i wyciągnąć korek. Ciągnąć w kierunku osi pocisku.
Obracając w przeciwną stronę moinaby zapalnik.

21
Działoczyny.
21
Każdy z wręczycieli otrzymuje od nastawniczego zapalnik piorunujący, zaopatrzony w podkładkę pilśniowa, i wkręca go w oko pocisku aż do oporu.
Jeżeli przy wkręcaniu zapalnika uczuwa się jakąkolwiek trudność, należy zwrócić go nastawniczemu i otrzymać wzamian inny O- Dalsze czynności wykonywać stosownie do przepisów pkt. 9.
Strzelanie uderzeniowe.
11. Szrapnelem. Po odkapturzeniu zapalnika podać nabój nastawniczemu, ostrołukiem pocisku wdół, wyjąć inny nabój odkapturzyć i być gotowym do podania go nastawniczemu.
12. Granatem. Postępować stosownie do przepisów pkt. 11 z tą różnicą, że przy strzelaniu z zapalnikami uderzeniowemi długiemi, zapalniki następnych nabojów odkapturzać jedynie po ponownej komendzie. Zapalniki
uderzeniowe krótkie nie są zakapturzone. Zapalniki uderzeniowe długie odkapturza się w następujący sposób:
a) Zapalnik R. Y. przecinając kapturek dookoła przy wierzchnim płasku 2).
b) Zapalnik I. A., l. A. L. i A. L. ciągnąc za koniec nagumowanej taśmy 2), wystający u spodu kapturka. Bezwględnie wzbronione jest dotykać się do odkapturzonej części zapalnika uderzeniowego długiego, a zwłaszcza do zwoju mosiężnej wstęgi.
13. Obaj wręczyciele stosują szybkość ruchów do szybkości ognia, tak aby nastawnic miał nigdy w rękach więcej niż jeden nabój. Pod
ł) Zapalniki te odsyłać do składów amunicyjnych 2) Wręczyciel może wkręcić i odkapturzyc ków na minutę.

[kopijnik2]

25
O ile strzela się granatem, po odetkaniu dać wręczy-cielowi zapalnik.
Wziąć nabój prawą ręką w połowie łuski, podnieść go, aby wyjąć z gniazda, lewą ręką wziąć za ostrołuk pocisku i być gotowym do podania go ładowniczemu.
16. Obie te czynności należy zawsze wykonywać fwe właściwym porządku: naprzód poprawiacz, następ-[nie odległość.
Jeżeli po pierwszej komendzie: Poprawiacz tyle; ^Nastawnica tyle, instruktor w następnej komendzie wymienia tylko nastawnicę, nie wskazując poprawiacza, nastawniczy pozostawia poprawiacz bez zmiany.
Nastawniczy powinien pamiętać o tem, żeby, przed wyjęciem pocisku z gniazda ostrołukowego, przekręcać zawsze dźwignię ku górze aż do oporu, co wyciąga nóż z zapalnika. Nie zachowując tego przepisu, można spowodować złamanie noża w zapalniku; sprężyna bowiem, która zwykle unosi lekko dźwignię, nie zawsze ma dosyć siły, aby nóż wyciągnąć.
Podczas ognia, nastawniczy odtyka na zmianę prawy i lewy nabój, aby użytkować amunicję z obu skrzyń.
17. Odetknąć parą nabojów. Na komendę: „Pociski „Granat zwykłyl" „Zapalnik sekundowyl „Zapalnik 24-sekundowyl „Poprawiaczl" „Poprawiacz 151, „Po!" np. „Po 41,
„Celowniki"
„4,5001.
**vi j* ł ^ »-/ v v »
stosować"1 się do przepisów pkt. 15 następnie kac prawą ręką stosowną ilość nabojów, podaj* stopniowo ładowniczemu i licząc głośno, jeden, trzy i t. d. Po odetkaniu i podaniu wskazanej zatrzymać się.

26
Regulamin Artylerji Polowej
Instruktor pilnie baczy, aby nastawniczy nigdy odtykał jednocześnie obu nabojów, przyzwyczaja k« nierów do zmiany odtykama pewnej liczby nab na odtykanie pojedynczych nabojów i odwrotnie, przerywania odtykania.
Kiedy liczba nabojów do odetkania jest zmieni należy komendę uprzedzić wskazówką: „Po
Posługiwanie się nastawnicą „Wz, 1897 zmieniony'11).
18. W gniazdach ostrołukowych nastawnicy umiesz-^ czone są pierścienie ustawne, używane wyłącznie odtykaniu zapalników granatów kształtu D. (stalom Wz. 1917 i stalosurówkowy Wz. 1918). Jeżeli wi komenda wymienia inny rodzaj pocisku, wyjąć pi< cienie i włożyć je do pokrywy nastawnicy. Pi zamknięciem pokrywy włożyć pierścienie do gni O ile odległość nastawia się czarną podzii kręgu, ruchoma wskazówka poprawiacza ma być ol cona w stronę obwodu kręgu, i nastawnicą posługi się zupełnie tak samo jak nastawnicą „Wz. 1897 z\\ kły (pkt. 15, 16, 17).
O ile odległość nastawia się czerwoną podział! kręgu, poprawiacz nastawia się tą samą rysą wskaźnij kową, jak w „Wz. 1897 zwykły", a przed komendą3 celownika podana jest komenda:
„Nastawnica podziałka czerwona tyle a tyle\\ np,j „Nastawnica podziałka czerwona 7500!" Na tę komendę obrócić ruchomą wskazówkę p< prawiacza, w stronę środka kręgu (o ile nie była
*) Nastawnice Wz. 1897 zmieniony posiadają obecnie bal przeciwlotnicze jako też niektóre oddziały artylerji polo
27
Cz. I. Działoczyny.
27
zwrócona poprzednio) i nastawić odpowiednią kreską podziałki czerwonej kręgu naprzeciw czerwonej rysy wskaźnikowej, znajdującej się na ruchomej wskazówce, poczerń postępować stosownie do przepisów pkt 15,16,17. Wskazówka ruchoma jest od spodu wyżłobiona, aby umożliwić jej przejście nad oporkiem kręgu.
Przy przekręcaniu nastawić krąg w taki sposób, -aby oporek nie przeszkadzał przekręcaniu wskazówki. Po strzelaniu przekręcić wskazówkę w stronę ob-fwodu kręgu.
Strzelanie uderzeniowe.
19. Na komendę: „Szrapnel — „Ogień ude-
rzeniowy!"
albo też:
„Szrapnel! „Ogień uderzeniowy\\" -„Po tyle! nastawniczy zamyka nastawnicę, bierze nabój od wrę-czyciela i podaje go ładowniczemu spodem łuski ku górze po komendzie, „Celownik tyle a tyle!" lub: „Kwadrant tyle a tyle!
Skoro rozpoczął się ogień uderzeniowy, przy zmianie odległości nie należy powtarzać komendy: „Ogień uderzeniowy"; nastawniczy podaje naboje ładowniczemu po komendzie celownika.
Na komendę: „Granat taki a taki! „Zapalnik tyło sekundowy!" „Ogień uderzeniowy i)
*) Przy strzelaniu granatami komenda ta podaje jedynie w razie strzelania zapalnikami rozpryskowemi.
28
28
Regulamin Artylerji Polowej
lub:
„Granat taki a taki!" „Zapalnik tylo sekundowy! „Ogień uderzeniowy!" „Po tyle!
albo:
„Granat taki a taki!' „Zapalnik taki!"
albo też: „Granat taki a taki!'
np,
„Granat zwykły!,, „Zapalnik bez zwłoki*
np.
„ Granat o ładi zmniejszonym! „Zapalnik bez zw\\ „Po 5!"
„Zapalnik taki! „Po tyle!"
nastawniczy zamyka pokrywę nastawnicy, wycia dełko z zapalnikami, kładzie je na pokrywę n nicy i otwiera.
Podaje wręczycielom po zapalniku. Nastepnre rze nabój z wkręconym zapalnikiem, podając wzan nowy zapalnik, nabój zaś oddaje ładowniczemu, wolno nastawniczemu mieć naraz w rękach więc jeden nabój.
Kiedy kończy się strzelać, lub też, gdy przeć! się do ognia szrapnelami, nastawniczy odkłada do:} dełka zapalniki, które zwracają mu wręczyciele, zai ka pudełko, wkłada je do szuflady i, stosownie komendy, otwiera lub też podnosi nastawnicę.
r) Przy strzelaniu granatami komenda ta podaje sj jedynie w razie strzelania zapalnikami rozpryskowemi.

[kopijnik2]

40
zawiasą pokrywki w lewo. Przy nastawianiu kątów po-łożenia celowniczy nie bierze pod uwagę zmiany p( ziomnicy (zwykłej) na poziomnicę pochyłą1)-
O ile poprzednio założona była poziomnica chyła to na komendę:
„Poziomnica zwykła\\
lub też natychmiast po skończeniu danego strzeh celowniczy wyjmuje poziomnicę pochyłą i zakł« zwykłą.
Celowanie.
44. Aby wycelować w kierunku, na komendę: „Krąg tyle, bęben ty lei"
„Punkt Celowania takil celowniczy naprowadza na punkt celowania przedłuż< nie pionowej linji świetlnej.
45. Za punkt celowania, gdy strzela się ze nowiska odkrytego 2), może być wybrany jeden z któw celu, gdy strzela się ze stanowiska zakrytego-kikolwiek punkt poza celem, położony zprzodu, zt lub też ztyłu działa. Może nim być jakikolwiek z , łających przedmiotów, jak naprzykład: tyka, lin ja
ików kurtki żołnierskiej, słup kątomierza—busoli, słup kątomierza sąsiedniego działa. Punkt ten wsl zany jest w pierwszej komendzie.
Wprowadzanie odpowiednich zmian w obliczeniu leży do czynności oticera, komenderującego ogniem.
2) Stanowiskiem działonu (baterji) nazywa się miejs na którem odprzodkowany działon (baterja) stoi dla strzel >tanowisko jest odkryte, gdy widać zeń cel; w przeciwnyn zie stanowisko jest ukryte.
41
Jeżeli koła, tarcza, «zyja lufy, lub też okalające przedmioty przeszkadzają w celowaniu, należy posługiwać się przedłużnicą, która wznosi przezierniko metr pięćdziesiąt ponad poziom ziemi i pozwala patrzącemu w przeziernik objąć cały widnokrąg. Przedłużnicę wyjąć należy natychmiast po wycelowaniu; nie należy jej zostawiać ani przy strzelaniu, ani przy usadawianiu. Celowanie w kierunku może być dokonane dwoma sposobami, albo przesuwaniem ogona, albo też przesuwaniem łoża po osi.
46. Celowanie w kierunku zapomocą przesuwania ogona.
Do czynności tej nieodzowna jest pomoc Wręczy-cieli. Stają oni z obu stron ogona, naprzeciw uchwytów, twarzami do siebie, obcasy złączone; drugi wręczyciel z lewej strony; chwytają obiema rękami za uchwyty ogonowe i razem unoszą lekko ogon.
Celowniczy, stojąc, ruchem prawej ręki, wyciągniętej ku tyłowi, wskazuje w którą stronę przesuwać ogon; gdy przedłużenie pionowej linji świetlnej przechodzi przez punkt celowania, celowniczy robi ręką ruch zgó-ry wdół; wręczyciele opuszczają ogon na ziemię.
Na gruncie spoistym i twardym jeden człowiek wystarcza do przesunięcia ogona. W tym celu staje on twarzą w pole, za zaczepą, którą chwyta obiema rękoma.
Celowanie w kierunku zapomocą przesuwania ia po osi. Celowniczy lewą ręką kręci za rękojeść po-tła kierunkowego w odpowiednią stronę, przesuwa-łoże po osi tak długo, dopóki przedłużenie świetlnej nie przejdzie przez punkt celowania, rodzaj celowania używany jest jedynie wtedy, kiedy punkt celowania znajduje się zprzodu działa.
42
Podczas strzelania, celowniczy celuje na no po każdej zmianie odchylenia.
48. Ustalanie odchylenia. Kiedy działo ustawione jest w kierunku, ustalanie odchylenia polega na nastawieniu przeziernika w taki sposób, aby pionowi linja świetlna przechodziła przez wybrany punkt usta lania, przyczem zmienił się poprzednie odchylenie, ale nie rusza się działa.
Aby ustalić odchylenie, należy wybrać punkt us lania i przekręcić o tyle krąg i bęben, żeby naprow dzić pionową linję świetlną na ten punkt.
l Skoro odchylenie jest ustalone, celowniczy celuj odtąd w punkt ustalania z odchyleniem ustalonem
Celowniczy wybiera punkt ustalania wedle żności dalej niż 50 metrów, zprzodu i lewej stron działa, lub też ztyłu z prawej strony, o ile ustalanie kierunku odbywa się zapomocą lusterka.
Punkt ten musi być nieruchomy, łatwy do roz| poznania i niełatwy do zniszczenia. Podczas boju, brak takiego puntu należy zastąpić tyką wbitą w ziemię l).
49. Celując i ustalając odchylenie zapomocą lusterka, należy pamiętać, że:
1° Przedmioty, znajdujące się z prawej (lewe/) strony płaszczyzny przezierania są widoczne w lusterku z lewej (prawej) strony.
Rozchylenie, widoczne w lusterku między świetlną, a punktem ustalania, jest dwa razy wiek: od rzeczywistego rozchylenia.
Dlatego też, aby przeprowadzić płaszczyznę zierania przez punkt ustalania, celowniczy postęp
J) Tyka jest to zwykła żerdź, przewozi się J4 na półwoziu jaszcza.
43
w taki sposób, jakby cbciał oddalić linję świetlna od odbicia w lusterku punktu ustalania; przyczem rozchylenie, widoczne w lusterku, zmniejsza się dwa razv
i • * * * « i i ~ u '"^ y
szybciej, niż zmiana kąta, którą nadaje się kątomierzowi.
Po ukończeniu ustalania [odchylenia, celowniczy wybiera zprzodu działa i możliwie jakńajbliżej płaszczyzny przezierania jakikolwiek przedmiot, lub nierówność terenu, który pozwoli mu orjentować się i szybko sprowadzać punkt ustalania na pole lusterka.
Jeżeli przy celowaniu jeden z wręczycieli zasłania punkt ustalania, to na uwagę celowniczego przechodzi do zaczepy, lub też do drugiego uchwytu.
Celowanie i ustalanie odchylenia zapomocą lusterka
aga dużej wprawy, należy więc starannie wyćwiczyć obsługę i często powtarzać te ćwiczenia.
Pod żadnym pozorem nie wolno uskuteczniać za pomocą lusterka pierwszego wycelowania podstawowego, t. j. do punktu celowania, ponieważ kąt, który powierzchnia lusterka tworzy z osią optyczną przeziernika, nie jest zupełnie jednakowy dla wszystkich dział.
50. Celowniczy może też mieć wskazany punkt ustalania, w takim wypadku ustala odchylenie, posługując się, o ile zachodzi tego potrzeba, przedhiżnicą.
51. Jeżeli kąt położenia punktu celowania lub punktu ustalania jest zbyt wielki, aby móc nastaw nań przedłużenie pionowej linji świetlnej, pasługiw się należy przeziernikiem pomocniczym, który
cać można dookoła poziomej osi, i dać mu tyr sobem wszelkie pochylenie w płaszczyźnie pi Kiedy po ukończeniu celowania, chce przeziernik pomocniczy do gniazda, należy przekręcania, palcem drugiej ręki przytrz krętkę osiową, aby sprężyna nie wciągnęła pr
44
do gniazda zbyt gwałtownie,, co spowodować uszkodzenie soczewki.
52. Celowanie w kierunku obrotami pokrętła kierunkowego. Kiedy działo jest wycelowane, na komendę: „W prawo (lub lewo) tyle obrotów^
celowniczy przekręca pokrętło kierunkowe żako*' menderowaną ilość razy.
Jeżeli później nastąpi komenda: „wyceluj!, celuj na nowo w swój punkt ustalania, obracając pokręf w przeciwnym' kierunku. Na komendę zaś ,,ustal cbylenie\\"> ustala jak w pkt. 48.
Nadawanie podniesienia poziomnicą.
53. Nadawanie podniesienia, gdy odległości ni stawia się celownikiem, wykonywa się poziomnicą i polega na tem, że, po nastawieniu kąta położenia, stosownie do przepisów pkt. 42, sprowadza się bańkę powietrzną między rysy wskaźnikowe. Aby nadać kąt położenia, lewą ręką otworzyć pokrywkę poziomnicy i jeżeli pokrętło podniesieniowe było zaryglowane, odry-głować je, naciskając zgóry nadół na występ i przekręcając go do ściany łoża. Następnie, chwycić prąwą ręką za pokrętło i obracać w należytą stronę, aby sprowadzić bańkę powietrzną między rysy wskaźników
Zakańczać ruch w taki sposób, aby wierzchnia część pokrętła obracała się od tyłu ku przodowi.
Podczas tej czynności, celowniczy pochyla naprzód, aby patrzeć na bańkę zgóry, a nie ztyłu.
Nadawanie podniesienia kwadrantem.
^54. Na komendę: „Kwadrant tyle stopni, tyle celowniczy otrzymuje od działonowego kwadi odpowiednio nastawiony, umieszcza go na płytkę

[kopijnik2]

45
0bsady, zawiasą w stronę wylotu lufy, obrotami po-fcrętła podniesieniowego sprowadza bańkę powietrzną między rysy wskaźnikowe. W razie potrzeby, zamkowy,, stosownie do wskazówek celowniczego, okręca w odpowiednią stronę korbę celownika. Poczem celowniczy zwraca kwadrant działonowemu.
Ustalanie podniesienia kwadrantem.
55. Na komendę: „Ustal podniesienie^'
celowniczy otrzymuje od działonowego kwadrant nastawiony na O stopni O minut, umieszcza go na płyt kach obsady zawiasą w stronę wylotu lufy i, przytrzymując lewą ręką za dolną część ramki, zwolna ząb po zębie podnosi linijkę, dopóki bańka powietrzna nie przesunie się w stronę łuku. Opuszcza linijkę o jeden ząb (bańka przesuwa się w stronę zawiasy), poczem zwolna przesuwa suwak, dopóki bańka nie będzie między wskaźnikami. Zakręca śrubkę suwaka, upewnia się, że bańka pozostała między wskaźnikami i oznajmia liczbę stopni i minut, na które kwadrant jest nastawiony. Poczem zwraca kwadrant działonowemu.
56. Wyjątkowo, przy strzelaniu do celu widocznego i jedynie przed pierwszym strzałem, można ustalać podniesienie przeziernikiem.
Na komendę: „Przeziernikieml"
obrotami pokrętła podniesieniowego naprowadzić poziomą linję świetlną przeziernika pod spód celu. Po dokonaniu tego, ustalić podniesienie, obracając skrzydlaty łeb śruby poziomnicy tak długo, aż bańka powietrzna ustali się między rysami wskaźnikowemu
46
Celowanie w kierunku i nadawanie podniesienia.
57 Kiedy kanonierzy wykonywają z należytą sprawnością czynności, wymienione w pkt. od 44 do 56, uczy się ich celować w kierunku i nadawać podniesienie kolejno i bez przerwy
Czynności te wykonywać należy w następującym
porządku:
l ° Nastawić lub zmienić odchylenie i kąt połozei
2° Nadać lufie pokrętłem podniesieniowem pi puszczalne podniesienie (z gruba), aby móc celowi w kierunku.
3° Wycelować w kierunku (pkt. 44 do 47' i w razie potrzeby usadowić (pkt. 75).
4° Nadać podniesienie (pkt. 53, 54 lub 56).
Natychmiast po skończeniu celowania, celowniczy podnosi prawą dłoń na wysokość kołnierza i donoś: nym głosem zawiadamia: „GotoweY1

[kopijnik2]

63
w razie potrzeby pomaga mu zamkowy, okręcając w odpowiednią stronę korbę celownika, poczerń zwraca kwa-drant działonowemu. Po nadaniu podniesienia, o ile najmniejszy celownik nie był dla danego kierunku określony, patrząc przez oczko i muszkę, sprawdza, że stała linja przezierania przechodzi ponad zasłoną. Gdy działo jest gotowe do strzału, podnosi rękę i zawiadamia „<Jofóiv!
Zamkowy w razie usadawiania pomaga celowniczemu opuścić kołyskę na oporę; razem z ładowniczym odczepia hamulec pochodowy; otwiera zamek i zamyka go po nabiciu, nastawia celownik.
•Ładowniczy, w razie usadawiania, razem z zamkowym odczepia hamulec pochodowy) otrzymuje od narsta-wniczego przygotowany do strzału nabój i nabija działo.
Nastawniczy. a) przy strzelaniu rozpryskowem-oile strzela się granatami, rozdaje wręczycielom zapalniki piorunujące o podwójnem działaniu, nastawia popra-wiacz i odległość, odtyka, wyjmuje naboje z gniazd ostrołukowych i podaje ładowniczemu.
b) przy strzelaniu uderzeniowem—o ile strzela się granatami, rozdaje wręczycielom zapalniki piorunujące uderzeniowe, otrzymuje od nich naboje gotowe do strzału i podaje ładowniczemu.
Wrączyciele. O ile zachodzi potrzeba, pomagają celowniczemu, przesuwając ogon łoża, w razie potrzeby usadawiają, wyjmują naboje ze skrzyń; przy strzelaniu granatami wyjmują korek z oka pocisku i wkręcają weń zapalnik piorunujący, otrzymany od nas wniczego, odkapturzają zapalniki zakapturzone, pi strzelaniu rozpryskowem wstawiają naboje do gniazc ostrołukowych, przy strzelaniu uderzeniowem podaj< ładowniczemu naboje gotowe do strzału.
64
Działonowy czuwa nad sprawnością i dokładnością działania całej' obsługi, notuje: odchylenia uste one, najniższy celownik i komendy; przy nadawaniu po niesienia zapomocą kwadranta, nastawia go stosownie do komendy i podaje celowniczemu, kieruje usadowieniem i dźwignięciem. O ile do strzelania w danym kierunku nie był określony najmniejszy celownik, dzia-łonowy upewnia się, że celowniczy sprawdził, iż stała linja przezierania przechodzi ponad szczytem zasłony.
85. Po podniesienu ręki przez celowniczego, nako-en4ę«działonowego: „Od dziata\\" obsługa usuwa si< oj>ół kroku nazewnątrz kół.
Na komendę „Pal\\n zamkowy daje ognia stosowi nie do przepisów pkt. 28.
Natychmiast po wystrzale, obsługa zajmuje mi sca bojowe, stosownie do przepisów szkoły kanonii (rys. 2, pkt. 58). Zamkowy otwiera zamek, celowni< sprawdza celowanie; o ile następna komenda zmiei odchylenie, celowniczy zmienia odpowiednio dane l tomierza i celuje ponownie.
Jeżeli następna komenda podaje tylko celami zamkowy nastawia nowy celownik i strzela się ponowi
Przy najszybszym nawet ogniu działonowy komendę „Pal\\ jedynie po zawiadomieniu celJI czego: „Gotów e\\"
'rży strzelaniu z usadowieniem celowniczy i siadają na swych siodełkach po pierwszym strza Przy strzelaniu bez usadowienia, kiedy działo j statecznie osadzone (po drugim lub trzecim sti
działonowy może kazać opuścić na ziemię hanm
Bodowy. Celowniczy i zamkowy siadają wó^
widełkach i strzelanie odbywa się w zwykłych runkach.

65
Strzelania ze stanowiska odkrytego.
87. Na komendę: „Cel taki a takil, „Krąg tyle, ibęben tylel", ,,Z usadowieniem (bez usadowienia) i t. d.
celuje się wprost do celu, podniesienie zaś nadaje się stosownie do przepisów pkt. 56. O ile cel jest w ruchu, strzelanie odbywa się bez usadowienia. Po każdym strzale działonowy ocenia, czy należy przesunąć ogon: w przesuwaniu, w razie potrzeby, pomaga mu pierwszy wręczyciel. Celowniczy kończy celowanie w kierunku pokrętłem mechanizmu kierunkowego i utrzymuj^ po-, ziomą linję przeziernika u stóp celu pokrętłem mechanizmu podniesień. Po każdej zmianie kierunku dokonanej przesunięciem ogona komenda „Pal\\" jest poprzedzona komendą „Od działa\\
88. Strzelanie do nieprzyjaciela nacierającego wręcz- Kiedy cel zbliży się lub zjawi się bliżej niż o 500 metrów, działonowy komenderuje:
„Ceł taki a takil", „Ogień dowolnyl
Na tę komendę, o ile działo było usadowione, obsługa dźwiga i zaczepia hamulec pochodowy, na-stawniczy kręci aż do oporu korbkę nastawnicy w stro-n'ę zmniejszania odległości i odtyka bez przerwy. Zamkowy kręci aż do oporu korbę celownika w stronę zmniejszania odległości. Działonowy ustawia na oko działo w kierunku, celowniczy zaś utrzymuje poziomą linję świetlną przeziernika u stóp celu.
Ognia daje się na komendę działonowego, która następuje niezwłocznie po oznajmieniu celowniczego „Gotowi". O ile działo nie jest osadzone komenda „Pali' jest poprzedzona komendą „Od działal

66
łlość nabojów do odetkania nie jest ograniczona, działonowy zatrzymuje ogień, kiedy okoliczności, które go spowodowały, zmieniły się.
W razie braku szrapnelów można strzelać granatami na uderzenie, należy jednak pozostawić przed działem pas bezpieczeństwa, dwustometrowej głębokości, aby odłamki stożka dennego nie raziły obsługi. Należy używać zapalników krótkich, gdyż kąt uderzenia jest zbyt mały, aby zapalniki długie działały.
Wstrzymanie ognia.
89. Na komendę ,,Stój\\(i ]) obsługa przerywa mentalnie wszystkie czynności.
Jeżeli działonowy chce podczas nauki sprawdi czy komendy były dokładnie spełniane, to komendi ruje: ,,Stój\\", „Za działem—zbiórkal.
Zamkowy otwiera zamek, obsługa staje o sz< metrów ztyłu działa, pozostawiając celownik, ką mierz, poziomnicę i nastawnicę w położeniu, w jakit zastała je komenda.
Odbój.
90. Na komendę: „Odbójl" działonowy upewnić że działo nie jest nabite 2). Zamkowy zamyka zanv przesuwa bezpiecznik na spust pochodowy, nasta celownik na odległość większą od 3,500, a mniej
Lub jedno przeciągle gwizdnięcie. 2) Działo może być nabite jedynie wskutek biec manewru. Nabój należy wypchnąć stemplem.

67
od 5,500. Celowniczy nastawia bęben kątomierza i poziomnicę na zero, zamyka pokrywkę poziomnicy, przetarłszy poprzednio palcem rurkę, aby usunąć ziarnka piasku, które mogą się znajdować na niej i spowodować jej pęknięcie, przesuwa łoże na środek osi, opuszcza kołyskę na oporę, poczerń zaryglowuje pokrętło podniesieniowe.
Wręczyciele wkładają do skrzyń nieodetknięte naboje, jako też te, z których wykręcili zapalniki ł zamykają wieka. Nastawniczy nastawia poprawiacz na podział-kę 20, kręci korbką w stronę zmniejszania ocU||^ości, dopóki nie zatrzaśnie się zatrzask, poczerń zamyk$ pokrywę i podnosi nastawnicę.
Kanonierzy dźwigają hamulec pochodowy i zaczepiają go, stosownie do przepisów pkt. 77. Ładowniczy i zamkowy podnoszą tarcze ruchome, poczerń wszyscy zajmują swe miejsca; wręczyciele i nastawniczy zostają za jaszczem.
W szkole działonu zaprzężonego po ruchu tym następuje ruch przodka, obsługa więc bierze karabiny swe po komendzie: ,,Odbój\\.
Odchylenie dozorcze.
91. Na komendę: „Zapisz odcfyyleniel' celowniczy kredą zapisuje na lewe j tarczy odchylenie.
które, w danej chwili, jest nastawione na kątomierzu.
Odchylenie to nazywa się odchyleniem dozorczem,
Przed zapisaniem nowego odchylenia dozorczegc celowniczy zawsze ściera odchylenie dozorcze, zapi sane poprzednio.

68
92. Na komendęi „Na dozórl"
celowniczy nastawia odchylenie dozorcze na kątomierzu i celuje w kierunku, bez usadowienia działa, hamulec pochodowy zaczepiony, łoże na środku osi', kat położenia O, celownik 3500.
Poszczególne odmiany ognia.
93. Na komendę: „Szrapnel (lub granat takil) i t. d. „Po tylei", „Celownik tyle, a tylei nastawniczy postępuje, stosownie do przepis
pkt. 17, 18 i 19. Zamkowy nastawia celownik skomenderowaną odległość; daje ognia odpowiedi ilość razy, na komendę działonowego.
O ile działo jest usadowione, lub osadzone, d/ łonowy, aby przyspieczyć ogień, może dodać komem „Na komendę celowniczego^. W takim razie, zamkowy daje ognia na ozi mienie celowniczego „Gotowel".
Rozpoczynać strzelanie na każdą nową komen< celownika.
94, Na komendę: „Szrapnel (granat takf)\\* i, t| „Po tyle, „Kośbal", „Celownik tylei postępuje się stosownie do przepisów pkt. 93 z tą różnił że, po pierwszym strzale, celowniczy przestaje cel wać w kierunku i daje pokrętłem kierunkowem obroty w lewo po każdym strzale, z wyjątkiem ostatniej
Po ponownej komendzie celownika, strzelanie poczynać na nowo, lecz tym razem kosić w pr Za trzecim razem, kosić znów w lewo i t. d. 95. Na komendę: „Szrapnel (granat taki „Po tylei", „Kośba podwójnal „Celownik tylei"

69
wykonywać strzelanie, według przepisów pkt. 94, lecz po każdym strzale dawać pokrętłem kierunkowem sześć obrotów zamiast trzech.
96. Na komendę: „Szrapnel (granat taki)\\ i t. d. „Ogień skokami wprzód (wtył)\\"
,,Celownik tylel (komenda czterech donośności, wzrastających stopniowo, każda o 100 metrów) postępować stosownie do przepisów pkt. 93, dając dwa strzały na każdy celownik.
97. Na komendę.- ,,Szrapnel {granat taki)!" i t. d. „Ogień skokami wprzód (wtył)\\'f ^ „Kośba (albo kośba podwój na}\\
,, Celownik taki\\" (komenda czterech donośności, wzrastających stopniowo każda o 100 metrów) postępować, stosownie do przepisów pkt. 94—96 dając trzy strzały na każdy celownik.
NIESPRAWNOŚCI, KTÓRE CZĘSTO SIĘ ZDARZAJĄ, I SPOSOBM ZARADCZE,
Trudności przy wsadzaniu i wyjmowaniu naboju
z komory.
Nie można naboju dopchać do oporu. Wypchnąć nabój stemplem.
Przy pierwszem wstrzymaniu ognia sprawdzić, czy niema zadr, czy szyjka łuski nie jest podgarnięta; w razie potrzeby spiłować i na nowo spróbować nabić; jeżeli mimo to nabój nie wchodzi, odłożyć go na stronę.
2° Wyrzutnik nie wyrzucił łuski. Sprawdzić, czy pięta wyrzutnika jest na swern miejscu i wypchnąć łuskę stemplem.
Jeżeli powtórzy się to po raz drugi, sprawdzić stan wyrzutnika i pięty; w razie potrzeby zmienić je.

[41pp]

86- strona się znalazła!!!
Zapraszam 30 lipca z wykrywkami" szczegóły u totala
Dach nad głową zapewniony, śpiwory wskazane", Woda jest, prądu tyle co z agregatu. I jeszcze jedno, po browar, trzeba wiosłować" 2Km w jedną stronę!!
Pozdrawiam
GW