Przekazanie sztandaru 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich do Muzeum Wojska Polskiego

[bodziu000000]

https://dzieje.pl/aktualnosci/szef-mon-umilowanie-ojczyzny-poswiecenie-patriotyzm-i-sluzba-wciaz-zywe-w-wp

"Prezydent: sztandar 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich wreszcie znajdzie swe miejsce

Dzisiaj, w Polsce prawdziwie wolnej, niepodległej i suwerennej, sztandar 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich wreszcie znajdzie należne miejsce – powiedział prezydent Andrzej Duda, który wziął udział w ceremonii przekazania sztandaru Muzeum Wojska Polskiego.

"W uroczystości przekazania sztandaru, ukrytego od 1939 r., wzięli w piątek w Warszawie udział szef KPRM Michał Dworczyk, minister obrony Mariusz Błaszczak i żołnierze 9. Warmińskiego Pułku Rozpoznawczego, który dziedziczy tradycje 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Lilia Luboniewicz z Fundacji Wolność i Demokracja i p.o. dyrektor Muzeum Wojska Polskiego Paweł Żurkowski podpisali dokumenty o przekazaniu sztandaru do muzeum.

"Wydobyty został z ukrycia dopiero po 80 latach i dzisiaj, w Polsce prawdziwie wolnej, niepodległej i suwerennej, wreszcie znajdzie swoje miejsce tam, gdzie powinien być - w Muzeum Wojska Polskiego, gdzie każdy żołnierz pielęgnującego i niosącego w sobie dzisiaj te tradycje 9. Warmińskiego Pułku Rozpoznawczego będzie mógł ten historyczny sztandar zobaczyć" – powiedział Duda.

Prezydent podkreślał symboliczną wartość takich znaków i ich wpływ na morale; wyraził przekonanie, że "z takich właśnie sztandarów zawsze płynie ta moc, która jest elementem przekazania tradycji, w sensie woli walki i siły bojowej, na kolejne pokolenia żołnierzy".

Andrzej Duda mówił, że sztandar w dziejach polskiego oręża zawsze był czymś niezwykle cennym, a "przede wszystkim ważnym strategicznie i bojowo dla żołnierzy". "Gromadził żołnierzy, gromadził rycerzy wokół, zbierał, pokazywał miejsce, gdzie znajduje się centrum oddziału i jego rola była nie do przecenienia" - powiedział prezydent.

Przedstawił historię sztandaru, podkreślając zasługi i bohaterstwo żołnierzy tej jednostki. Andrzej Duda dodał, że "w czasach komunistycznych próbowano ten sztandar odnaleźć, ale nikt z żołnierzy, nikt z tych, którzy byli świadkami jego ukrycia nie ujawnił władzom komunistycznym, gdzie sztandar się znajduje".

Satysfakcję, że prezydent patronuje przekazaniu sztandaru, oraz że w uroczystości uczestniczą żołnierze jednostki dziedziczącej tradycje 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich, wyraził szef MON.

"Żołnierze 4. Pułku wyróżnili się męstwem zarówno w wojnie z bolszewikami, w wojnie o ukształtowanie granic II Rzeczypospolitej, jak i później w wojnie obronnej 1939 roku. To nie przypadek, że wśród żołnierzy 4. Pułku znalazł się dzisiejszy patron 9. Pułku, a więc jest ta łączność związana z wykonywaniem służby wojskowej przez żołnierzy II RP i żołnierzy dzisiejszego Wojska Polskiego" - powiedział Błaszczak. Jak mówił, "umiłowanie ojczyzny, poświęcenie, patriotyzm i służba, to są te drogowskazy, które zostały wyznaczone przez żołnierzy z dwudziestolecia międzywojennego i które wciąż w Wojsku Polskim obowiązują" - powiedział szef resortu obrony.

"Sto lat temu społeczeństwo ziemi lidzkiej ufundowało ten sztandar, w roku 1939 został on utracony i do niedana miejsce jego ukrycia było nieznane" – powiedziała Luboniewicz. "Fundacja Wolność i Demokracja przekazuje ten sztandar w darze Muzeum Wojska Polskiego; Muzeum, które zostało powołane, aby upamiętnić historię polskiego oręża" – dodała.

Żurkowski podkreślił, że "sztandar historycznej jednostki Wojska Polskiego, zasłużonej w walkach o polską niepodległość, trafił wreszcie do Muzeum Wojska Polskiego dzięki staraniom Fundacji". Przypomniał, że MWP jest miejsce, gdzie powinny się znajdować sztandary już nieistniejących jednostek.

Jak powiedział kustosz zbioru weksyliów MWP Jarosław Pych, kwadratowy sztandar o boku 65 cm jest mocno zniszczony, ubytki tkaniny i haftów są znaczne. Działania konserwatorskie zostaną określone po badaniach mikrobiologicznych, którym są poddawane próbki sztandaru.

Sztandar został ufundowany przez mieszkańców Ejszyszek i społeczeństwo ziemi mińskiej w 1920 r., w czasie działań wojennych. Wręczył go pułkowi w 1922 r. w Wilnie marszałek Józef Piłsudski. 27 września 1939 r. podczas walk w rejonie Medyki, wobec sytuacji strategicznej i przy braku amunicji dowódca 4. pułku ppłk Ludomir Wysocki podjął decyzję o kapitulacji. Sztandarowy pułku chor. Michał Jabłoński zakopał sztandar. Poszukiwania podjęte w latach 1971-1973 przez MWP zakończyły się niepowodzeniem, do niedawna sztandar pozostawał ukryty.

4. Pułk Ułanów Zaniemeńskich został sformowany w 1918 r., uczestniczył w walkach polsko-ukraińskich w 1919 r. i polsko–radzieckich w 1920 r. Rozbił wtedy trzy pułki piechoty Armii Czerwonej, brał udział w sierpniowej kontrofensywie bitwy warszawskiej. Pułk, który jako pierwszy przekroczył Niemen w walkach o wschodnie granice Polski, nosili miano "zaniemeńskich" nieformalnie od 1921 r., a oficjalnie od 1927 r. W pułku służył jako dowódca szwadronu por. Zygmunt Szyndzielarz, znany później pod pseudonimem Łupaszka, który jest patronem 9. Warmińskiego Pułku Rozpoznawczego."

[Woodhaven]

[Woodhaven]

Sztandar 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich w zbiorach MWP 29 listopada w Pałacu Prezydenckim odbyła się ceremonia przekazania sztandaru 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego. W uroczystości uczestniczył Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Zwierzchnik Sił Zbrojnych Andrzej Duda oraz szef MON Mariusz Błaszczak. Odnaleziony sztandar jest mocno zniszczony, z dużymi ubytkami tkaniny i haftów. Wymaga gruntownej konserwacji. Próbki tkaniny wysłane zostały do badania mikrobiologicznego, które oceni rzeczywisty stan zachowania i wytyczy drogę działań konserwatorskich. Historia sztandaru: Sztandar ufundowany przez mieszkańców miejscowości Ejszyszki ziemi lidzkiej i społeczeństwo ziemi mińskiej w 1920 r. w czasie działań wojennych, wręczony pułkowi dopiero 19 kwietnia 1922 r. w Wilnie przez Marszałka Józefa Piłsudskiego. Sztandar wykonany według wzoru opracowanego w 1919 r. dla sztandarów Wojska Polskiego. Wyróżniająca nazwa „Pułk 4 Ułanów Zaniemeńskich” nadana została w 1921 r. (Dziennik Rozkazów tajnych MSWojsk. Nr 71, poz. 84 z 1921 r.) Był to jedyny pułk ułański w II RP o tak brzmiącej nazwie, nawiązującej do dziewiętnastowiecznej tradycji. Wojenne dzieje sztandaru wiążą się z losami niedobitków 4 pułku ułanów i 13 pułku ułanów, którzy weszli w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Władysława Andersa. 26 września 1939 r. w rejonie Medyki znalazły się dwa lub trzy szwadrony tej grupy ze sztandarami obu pułków. Brak amunicji i beznadziejna sytuacja strategiczna w jakiej znalazły się oddziały rankiem 27 września skłoniły dowódcę 4 pułku ułanów ppłk Ludomira Wysockiego do podjęcia decyzji o kapitulacji. O zmierzchu oba sztandary zakopano. Sztandar 4 pułku ułanów zakopał jego sztandarowy, chor. Michał Jabłoński w asyście ppor. Stanisława Załęskiego z 4 pułku ułanów i rtm. Kazimierza Nawrockiego z 13 pułku ułanów. Według rozbieżnych informacji oba znaki zakopano w jednym dole lub osobno w dołach położonych obok siebie. Na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku (lata 1971-1973) Muzeum Wojska Polskiego przeprowadziło akcje poszukiwania świadków ukrycia sztandaru i próbę rekonstrukcji tych wydarzeń, uwieńczoną wyprawą poszukiwawczą w okolice Medyki. Analiza topograficzna i praca z wykrywaczem nie dały wówczas pozytywnego rezultatu. Sztandar pozostawał w ukryciu aż do chwili obecnej. Opis sztandaru (rekonstrukcja pierwotnego wyglądu): Sztandar kwadratowy (65x65 cm), trzy boki płata obszyte frędzlą złotą, bok czołowy z tuleją skórzaną do mocowania płata na drzewcu. Na obu stronach płata motyw czerwonego krzyża kawalerskiego na złotym tle. Centralne , koliste pole krzyża obwiedzione złotym wieńcem laurowym. Podobne, mniejsze wieńce w narożnikach płata. W wieńcu centralnym na jednej stronie wizerunek orła z herbu państwowego z 1919 r., na drugiej stronie dewiza „HONOR i OJCZYZNA” W wieńcach narożnych na obu stronach nr pułku „4”. Na stronie odwrotnej płata wzdłuż boku swobodnego napis „EJSZYSZKI ZIEMI LIDZKIEJ CZWARTEMU PUŁKOWI UŁANÓW 1919. KRESY” Wszystkie emblematy i napisy haftowane. Sztandar zawieszony był na drzewcu dwudzielnym, z okuciami i przybity za pomocą gwoździ fundacyjnych. Drzewce zwieńczone było głowicą srebrną w kształcie orła siedzącego na cokole skrzynkowym z nr pułku „4”na ściance licowej. *Pułk posiadał jeszcze dwa wcześniejsze historyczne sztandary – jeden ofiarowany dla pierwszego szwadronu przez Panie Pogotowia Wojennego Ziemi Kujawskiej we Włocławku 24 stycznia 1919 r. i drugi sztandar ofiarowany pod koniec 1919 r. przez Koło Polek w Wilnie dla dywizjonu 4 pułku ułanów , który brał udział w wyzwalaniu miasta w kwietniu tegoż roku. Oba sztandary przechowywane były później w muzeum pułkowym i zaginęły w 1939 r. Fot. A. Uriasz, Ł. Gałecki / MWP