Wysadzony, odbudowany

[ms]

Pomnik w Zyndranowej


Wysadzony, odbudowany"


Pomnik żołnierzy armii radzieckiej i czechosłowackiej poległych w walkach o Przełęcz Dukielską jesienią 1944 r., wysadzony przez wojsko w latach 70. XX w., został we wtorek odsłonięty w Muzeum Kultury Łemkowskiej i Pamięci Wojennej w Zyndranowej k. Dukli. Zabiegał o to przez wiele lat Teodor Gocz, twórca i opiekun skansenu.

Budowa pierwszego pomnika zakończyła się - staraniem lokalnej społeczności, rady muzeum i koła Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - w 1976 r. Kamienny obelisk ozdobiono łuskami pocisków, wykopanymi z ziemi hełmami i fragmentami gąsienic czołgowych, a zwieńczono pięcioramienną gwiazdą z łusek pocisków moździerzowych. Do oficjalnego odsłonięcia pomnika nie doszło, bo ówczesny Urząd Wojewódzki w Krośnie uznał, że wybudowano go bez zezwolenia i wmurowano rzekomo niewypały. Wysadzili go saperzy 1 grudnia 1976 r.

Rzekome niewypały były tylko pretekstem: podnoszono, że pomnik ma upamiętniać Ukraińską Powstańczą Armię, a władzom nie podobało się, że jego fundatorami byli Łemkowie.

Dopiero kilka lat temu wojskowi z Dębicy i Rzeszowa oficjalnie przeprosili Gocza za wysadzenie pomnika. Postanowiono go odbudować. Ostatnio żołnierze 14. brygady obrony terytorialnej z Przemyśla pomagali przy wykonaniu fundamentów. Dopomógł też samorząd gminy Dukla oraz kamieniołom w Lipowicy. - W pomnik wmurowano zachowane fragmenty starego, m.in. gąsienice i hełmy, ale nie będzie już gwiazdy - mówi Teodor Gocz.

Napis w jęz. jęz. polskim, ukraińskim i słowackim na granitowej tablicy głosi: Wieczna pamięć poległym bohaterom w Karpatach - 1944-45". Druga data wzbudziła początkowo zastrzeżenia Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. - Jest ona jednak uzasadniona, bo walki na południe od przełęczy toczyły się jeszcze w 1945 r. - podkreśla Barbara Żwirecka z UG w Dukli. (SUB)


http://dzis.dziennik.krakow.pl/?2004/10.11/Podkarpacie/c3/c3.html