Zaolzie Jaworzyna 1938 r.

[Roch]

uż przed Nowym rokiem na rynek księgarski trafiła kolejna publikacja wydana nakładem Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Książka zatytułowana „Od Zaolzia po Jaworzynę. Rewindykacje graniczne jesienią 1938 r. to drugie gruntowanie poprawione i poszerzone wydanie tej ważnej dla regionu publikacji naukowej.

Praca pod redakcją Roberta Kowalskiego, prezesa oddziału PTH w Nowym Targu, uzupełniona została o nowe ustalenia badawcze, a także poszerzona o trzy zupełnie nowe teksty. Ponadto w książce zamieszczono szereg nowych, nie publikowanych dotychczas archiwalnych fotografii. Jedna z nich znajduje się na okładce książki.

Łącznie w tomie znalazło się 12 tekstów polskich, czeskich i słowackich historyków, którzy podjęli się opisania złożonej sytuacji społeczno-politycznej na południowych rubieżach ówczesnej II Rzeczypospolitej. Praca ukazała się w kolejną, 75. rocznicę wydarzeń, jakie rozgrywały się na Zaolziu, na Orawie, Tatrach i w Pieninach. Opisuje aspekty wojskowe, dyplomatyczne i społeczne wydarzeń, które były preludium do największego konfliktu zbrojnego, czyli II wojny światowej.

W recenzji wydawniczej dr hab. Edmund Juśko prof. KUL, napisał:

Elementem niezwykłe cennym w przypadku recenzowanej publikacji jest jej baza źródłowa, którą stanowią bogate materiały archiwalne, wspomnienia i relacje uczestników opisywanych wydarzeń, publikowane, bądź pochodzące z kolekcji prywatnych. W wielu przypadkach zostały one po raz pierwszy wykorzystane jako źródła do rekonstrukcji przebiegu wydarzeń „jesieni 1938 roku". Powoduje to, że posiada ona dużą wartość merytoryczną, bowiem jej tematyka, jak dotychczas, nie została wyczerpana zarówno w Polsce jak i na Słowacji. Stanowi więc bardzo istotny wkład do polskiej historiografii, ale zapewne zostanie również dostrzeżona przez historyków słowackich.(...) Będzie to zatem cenny materiał w bibliotekach uniwersyteckich, nie tylko dla badaczy tej problematyki, ale również studentów historii (politologii); w szkolnych zaś dla nauczycieli historii, czy wiedzy o społeczeństwie, pełniąc przy tym, jak zauważył Redaktor we wstępie do pracy – określoną misję edukacyjną. Winny zainteresować się nim także władze samorządowe, budujące wzajemne lokalne relacje polsko-słowackie. Będzie także cennym nabytkiem dla osób, które zechcą poszerzać wiedzę na temat wydarzeń i osób, miejsc, czy instytucji mniej lub bardziej znanych, a związanych z historią Polski i Słowacji. Nie obca winna być także publikacja wszystkim zainteresowanym tematyką „polskiego września 1939 roku i historią II wojny światowej.

Warto zatem sięgnąć po tę publikację i zapoznać się ostatnimi ustaleniami badawczymi historyków na temat wydarzeń na pograniczu polsko-czesko-słowackim, ukazanych na szerokim międzynarodowym tle.

* * *

Od Zaolzia po Jaworzynę. Rewindykacje graniczne jesienią 1938 r.

pod redakcją
Robert Kowalskiego

Wydanie II poprawione i poszerzone
Nowy Targ 2013

ARTYKUŁY I ROZPRAWY
•Krzysztof Nowak, Zaolzie w wielkiej i małej polityce (1920-1938)
•Marek Piotr Deszczyński, „Akcja Zaolziańska" 1938 r. – co pozostało do wyjaśnienia?.
•Pavol Matula, Władza Kościelna w przyłączonych do Polski Kysucach w 1938 roku
•Jerzy M. Roszkowski, Kształtowanie się południowej granicy Polski na odcinku słowackim 1918-1938
•Mečislav Borak, Starcie zbrojne Polskiego i Czechosłowackiego wojska pod Czacą 25 listopada 1938 roku
•Robert Kowalski, Działania Grupy Operacyjnej „PODHALE na Spiszu, Orawie i w Pieninach jesienią 1938 roku

BIOGRAMY
•Jerzy Kirszak, Major Stefan Rago (1896-1938)
•Robert Kowalski, Plutonowy Henryk Oleksowicz (1913-1939)

DOKUMENTY I MATERIAŁY
•Janusz Ryt, Sprawozdanie z działalności policji Województwa Śląskiego przy zajmowaniu Śląska za Olzą
•Robert Kowalski, Raport z prac oddziału II sztabu Samodzielnej Grupy Operacyjnej „ŚLĄSK"
•Janusz Ryt, Obraz Ostatnich lat pracy ekspozytury w relacji kpt. Wojciecha Lipińskiego
•Marek Gotkiewicz, Refleksje dr. Mariana Gotkiewicza, członka komisji delimitacyjnej, nad przebiegiem jej prac