Kamieniec Poszukiwania w naszej okolicy

[marcjew]

Ze starego słownika (z przełomu XIX i XX wieku) na długie zimowe wieczory:)

Kamieńczyk-osada, przedtem mko, nad Bugiem z lewego brzegu przy ujściu doń Liwca,pow.węgrowski, gm. i par. Kamieńczyk.
Odl.od Warszawy 51 w.,od Węgrowa 39 w., od st.poczt.
i st.dr.żel.warsz.petersb. w Łochowie 11w.Leży w punkcie zetknięcia się trzech powiatów:ostrowskiego,węgrowskiego
i radzymińskiego i trzech gubernij, do których one należą.Posiada kościół par. drewiany, szkołę początkową,urząd gminny.W 1827r. liczono tu 90 dm.i 367 mk.; w 1861r.było 98 dm. i 886 mk.(w tej liczbie 95 żydów);obecnie jest tu 127 dm., i 1137 mk.,do których należy 2465 mr. ziemi.Osada cała zbudowana z drzewa i zamieszkana przez ludność rolniczą.

W chwili przemiany na osadę należał K.do dóbr Jadów hr.Zamojskiego.Starożytne to miasto nazywało się przedtem Kamieniec Mazowiecki i należało zdawna do książąt mazowieckich, z których książę Bolesław przywilejem z r. 1452 obdarzył go prawem niemieckiem, ustanowił 3 jarmarki i targi tygodniowe,pozwolił mieszkańcom bez opłaty cła i myta jeździć po krajach rządom swoim podległych,ustanowił wagę,postrzygalnię i łaźnię,przeznaczając z nich dochód na potrzeby miasta,pod warunkiem jednakże co do tej ostatniej,iż sam i jego rodzina raz w tygodniu może bezpłatnie kąpieli używać.Był tedy w tem mieście dwór książecy, następnie królewski,który lustracya z r.1564 znalazła jeszcze w dobrym stanieochędożnie zbudowanym", w którym sądzono wtedy roki ziemskie i grodzkie;K.bowiem był stolicą starostwa niegrodowego.Przdetem zaś służył na pomieszczenie dworu panujących monarchów w zcasie odbywania łowów w tutejszych puszczach i lasach,w których,według podania, dużo grubego zwierza się znajdowało ,a żyjący w 1860r.starzy ludzie spotykali w nich jeszcze niedźwiedzi.
Siedliska bobrów istniejące tutaj w znacznej ilości,także w niedawnych czasach wyniszczone zostały.

Sama osada niegdyś była przemysłowa i ludna;przed rokiem 1597 miała trzy kościoły,a przeszło 300 domów, po większej części murowanych,młynów wodnych 8,piwowarów 20,kotlarzy,ślusarzy,kowali,mieczników,zdunów,siodlarzy,tkaczy,tokarzy i stelmachów około 80,rzeźników 13 itd.Do pomyślności tego stanu przyczyniały się wielce rozmaite nadania,jakiemi obdarzali K. królowie polscy.
Przechowały się dotąd przywileje:Zygmunt III,wydany 25 kwietnia 1597 roku;Jana Kazimierza 19 maja 1668r.:Jan III, 28 maja 1677 r.i drugi pod datą 29 maja r.1685;August II,24 kwietnia 1765r.,w których zatwierdzone były wszystkie poprzednie nadania i nowe udzielone.Z czasem atoli w skutek rozmaitych klęsk,pożaru,wojny i morowego powietrza,przywiedzione zostało do zupełnego upadku.

Tak w r.1612, nietylko 1/3 część domów mieszkalnych ,ale nadto przywileje i dokumenta,jakie były w orginałach,spaliły się; powtórny pożar w r.1615 wszystkie zabudowania pochłonął,a z całego miasta tylko 8 domów pozostało, i znowu ogień w r.1647 na nowo odbudowany K.zniszczył,a morowa zaraza w r.1647 grasująca,znaczną część ludności zabrała.
Dodajmy do tego, że za czasów wojny szwedzkiej,nieprzyjaciele,idąc do Warszawy,często tędy przechodzili,nie oszczędzając bynajmniej miasta,co wszystko sprawiło, iż doszło do takiej ruiny ,że podług podania zostały po niem tylko popioły i kilku zaledwie ludzi.Dźwignęło się wprawdzie potem,ale już nigdy do dawnego stanu nie wróciło.
Kościół i par.erekcyi niewiadomej;r.1840.Bolesław ks.mazowiecki odnowił erekcya.Osada Szumin na terytoryum K.należała niegdyś do probostwa.
Tutejsze starostwo grodowe,za czasów Jana Kazimierza były w dożywotniem posiadaniu królowy Maryi Ludwiki,która sprowadzonym przez siebie wizytkom do Warszawy,na mocy uchwały sejmowej roku 1654,prawa swoje do dóbr Kamieńca Mazowieckiego przekazała i klasztor niemi uposażyła;odtąd K.należał do tych zakonnic i był ich własnością aż do czasów pruskich;wtedy zaś zabrany na rzecz skarbu do dóbr rządowych wcielony został.
Starostwo to mieściło się wdztwie mazowieckiem, w ziemi nurskiej i liwskiej.Powstało z dawniejszego starostwa nurskiego przez wydzielenie Kamieńczyka (ob.)albo Kamieńca mazowieckiego i wsi następujących:Skaszew,Nadpole,Gwizdały,Nowinki,Sitno,Brzoza,Możyszczyn,Płatkownica,Wielki Kąt,Zawiszyn,Stara Wola i Bale.Dochodu czyniło za Jana Kazimierza złp.22000.

Gminna K. graniczy z gminami Łochów,Stoczek i Sadowne.Liczy 2774 mk. rozl. 16860 mr., sąd gminny okr.I w Sadownem o 20 w.; od Węgrowa odl.29 i pól w., od Siedlec 72w.
W składa gm. wchodzą;Brzózka,Burakowskie, Czaplowizna,Gajówka,Gwizdały,Jerzyska,Kamieńczyk os.,Koszelanka,Łojki,Łosiewice,Nadpole,Ruffa,Szynkarzyzna,Szumin i Wywłoka.