Polskie pociągi szpitalne i sanitarne

[wa1aw]

Zdjęcie 6 - wagon sanitarny (chyba jadalnia).

[wa1aw]

Uzupełniając wpis 2015-09-03 15:59:46 o występowaniu w składzie pociągu sanitarnego 16 wagonów, wskazuję jako 16-ty wagon towarowy typu Kd, Km lub inny, który w składzie z wagonami Mhx pełnił rolę siłowni oraz wagonu technicznego. Wspólnie z Kolegą JoncaA doszliśmy do tego wniosku jaki to był typ wagonu oglądając wnętrze wagonu siłowni z całą pewnością będącego w składzie P.S.66.
Wagon na zamieszczonym zdjęciu ilustruje jak mógł wyglądać i w jaki sposób był znakowany wagon techniczny w składzie pociągu sanitarnego. Oczywiście prezentowany wagon sanitarny z pociągu P.S.61 miał inne przeznaczenie. Na wagonie widnieje napis: anni i ciężko chorzy". Schemat jego malowania jest potwierdzeniem informacji z wpisu 2015-09-01 17:07:52, że: Podstawowy schemat malowania zawsze stawiał jako pierwszy numer pociągu".

[wa1aw]

Przepraszam, wkradł się błąd. Na wagonie widnieje napis: anni i chorzy siedzący". To wyjaśnia występowanie okien w tym typowym towarowym wagonie.

[wa1aw]

Dzięki Panu Krzysztofowi, naszemu Koledze z forum odkrywcy uzyskałem prywatnym kanałem informację uzupełniającą opis tego oto zdjęcia. Brzmi ona następująco:
Tak się złożyło, że przeglądałem akta zgromadzone w CAW-e, które nie tylko obejmowały pociągi pancerne, ale także inne konstrukcje zbudowane w tamtym czasie. W wojskowym Kierownictwie Budowy Pociągów Pancernych (KBPP) we Lwowie zbudowano pociąg kąpielowy o nazwie "Pełtew(rzeka w rejonie Lwowa). Gotową jednostkę przekazano 20 lutego 1919 roku władzom wojskowym. Na zamieszczonym zdjęciu na forum "Odkrywcy widać tą nazwę. I podał Pan błędną informację że jest to wagon li tylko kąpielowy!".
W imieniu zainteresowanych dziękuję bardzo za informację Panie Krzysztofie.

P.S. Będę wdzięczny za takie właśnie merytoryczne podejście do opracowywania zagadnień związanych z tematem Polskie pociągi szpitalne i sanitarne".

[wa1aw]

RATUJMY OSTATNIEGO ŻOŁNIERZA IIRP NA TORACH.

Szanowni Koledzy!
Przestudiowałem kilka tropów, które mogłyby przyczynić się do rozwiązania zagadki historycznej dotyczącej losów angielskich wagonów sanitarnych w służbie WP.
Jak już wspominałem, prawdopodobnie do czasów współczesnych nie dotrwał żaden wagon z polskich pociągów pancernych. Dlatego cenną inicjatywą byłoby wyjaśnienie nieznanego losu angielskiego wagonu w skansenie w Kościerzynie. Możliwe, że jest (lub był) to ostatni wagon, który był na służbie Wojska Polskiego IIRP. Jeśli ta hipoteza okaże się prawdziwą, to należałoby odszukać i uratować ostatniego żołnierza II RP na torach". Byłby to jedyny wojskowy zabytek kolejowy z okresu do 1939 roku.
Wszystkie obecne muzealne pociągi pancerne dostały się w polskie ręce po zakończeniu IIWŚ.
Zdjęcie zamieszczone w tym poście jest zdjęciem zamieszczonym na Forum dyskusyjnym WMTMK Olsztyn i prezentuje taki wagon produkcji brytyjskiej. Kolega SP42-056 opublikował to zdjęcie 2012-01-06, 20:58. Napisał, że ten wagon (według mnie prawdopodobnie Mhx) gdzieś zniknął.
W najbliższych postach dość obszernie opiszę wyniki moich historycznych poszukiwań. Omówię w nich trop pociągu PS66 na froncie zachodnim (Francja), trop pociągu (chyba) PS32 na froncie wschodnim (Rosja) oraz omówię bliźniacze amerykańskie pociągi sanitarne we Francji.
W ostatnich miesiącach zgromadziłem bogaty materiał ikonograficzny, który pozwoli mi omówić wiele hipotez dotyczących losów polskich pociągów sanitarnych sformowanych na bazie angielskich wagonów oznaczonych na PKP jako Mhx.
Jeśli pomożecie mi ustalić co z hipotez, które wam zaprezentuje jest prawdziwe i jeśli uda nam się dowieść, że wagon z Kościerzyny jest wagonem Mhx, to w ten sposób zidentyfikujemy ostatniego żołnierza IIRP" na torach. Mamy różne woskowe zabytki z IIWŚ, ale nie mamy żadnego zabytku kolejowego, który wspomagał nasze wojsko w 1939 roku.
PROSZĘ WAS WSZYSTKICH O POMOC W USTALANIU HISTORYCZNEJ PRAWDY.

[wa1aw]

Ponieważ posiadam zdjęcia z niemieckiego albumu pokazującego część szlaku wojennego polskiego pociągu sanitarnego PS66, który po przejęciu przez Niemców został oznaczony jako LZ669, to zacznę historię opowiadać od tego co działo się na froncie zachodnim. Tam trafił pociąg PS66 z niemiecką załogą. Najpierw, jako materiał porównawczy, zaprezentuję zdjęcia i informacje o bliźniaczo podobnych do polskich, amerykańskich pociągach sanitarnych.
Na marginesie wspomnę, że prawdopodobnie zarówno w trakcie IWŚ jak i IIWŚ jedyne wagony angielskiej produkcji jakie trafiły do Europu zostały sprowadzone przez wojsko USA. Armia Stanów Zjednoczonych po zakończeniu IWŚ swój tabor kolejowy przekazała do demobilu. Rząd USA 80 tych wagonów przekazał w darze dla IIRP. Wagony te zostały przerobione i doposażone przez Polaków, a następnie skierowane do służby w Wojsku Polskim jako tabor sanitarny PKP będący w dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych (o tym pisałem już wcześniej).
Ponieważ historia lubi się powtarzać, to zaraz po oficjalnym przystąpieniu USA do IIWŚ, które nastąpiło po 7 grudnia 1941, przystąpiono do formowania nowych amerykańskich składów sanitarnych. Będę to sukcesywnie opisywał, ponieważ jest to ważny trop.
Załącznikiem jest zdjęcie z magazynu LIFE, które przedstawia taki pociąg sanitarny.
Opis: London, United Kingdom, 1943, Photographer George Rodger, LIFE magazine.

[wa1aw]

RATUJMY OSTATNIEGO ŻOŁNIERZA IIRP NA TORACH.

Zamieszczając kolorowe zdjęcie wagonu z Kościerzyny istotnym jest aby porównać wszystkie cechy i szczegóły techniczne sfotografowanych wagonów produkcji angielskiej. Jeśli porównacie bieżące zdjęcie wagonu z amerykańskiego pociągu z wcześniej zamieszczonymi wagonami z polskich pociągów, to zauważycie, że są to wagony tej samej serii. Kolejny okres na kolei brytyjskiej zaczął się po 1947 roku. Wagony nowszej serii oznaczone na brytyjskich kolejach jako MK1 zostały skierowane do eksploatacji około 1950 roku.
Jednak widoczny wagon amerykański różni się od polskich przetłoczeniami blach na poszyciu (na burtach). Polskie wagony Mhx były starsze i miały gładkie burty. Ponieważ jednak były to wagony tej samej serii", czyli z tego samego okresu na kolejach, to okna miały takie same. Wagon z Kościerzyny ma inne okna. Spróbujemy to rozszyfrować później.
Patrząc na to zdjęcie zwróćcie uwagę na szczegóły oraz na sposób znakowania i numeracji wagonów amerykańskich. Będzie to bardzo pomocne w ich odróżnianiu od polskich i identyfikacji na zdjęciach obrazujących tabor sanitarny na froncie zachodnim. Pozwoli nam to ustalić co stało się z amerykańskimi wagonami w rękach Niemców, a co stało się z polskimi wagonami także zdobytymi przez Niemców.

[wa1aw]

To oraz wcześniej zamieszczone zdjęcie z magazynu LIFE pochodzą z tego samego zasobu zdjęciowego prezentującego ten sam amerykański pociąg sanitarny w Londynie w 1943 roku.
Jako ciekawostkę podam informację, że parowóz tego co na zdjęciu typu został w Polsce odrestaurowany przez miłośników kolejnictwa i pomalowany w bardzo podobny sposób jaki widnieje na zdjęciach z amerykańskimi pociągami sanitarnymi. Ale ten odrestaurowany polski parowóz nie służył w WP i dlatego nie jest tak ważny jak wagony Mhx.
Następne zdjęcia prezentujące dalszy ciąg tego samego reportażu będzie przedstawiał głównie wnętrze tego pociągu, zresztą niemalże identyczne z wnętrzem polskich wagonów. Pozwala to przypuszczać, że polska przeróbka mogła stać się wzorcem dla Amerykanów.
Będę również publikował informacje o przebiegu służby i ilostanie amerykańskich sanitariuszy".

[wa1aw]

Zamieszczane materiały pochodzą z niemieckiego forum kolejowego drehscheibe".
Z pozyskanego z tej strony przedruku dokumentu wynika, że w trakcie inwazji do Dover trafiły pociągi o numerach od 11 do 45. Wykazy tych pociągów zawierają również czterocyfrowe numery wagonów.
Przykładowy opis składu:
Train 11 US overseas ambulance train

No. How Fitted Owner Shipped at Southampton Available For Return
1101 Brake, infectious and boiler LMS 05 Dec 44 Yes
1102 Staff car “ “
1103 Kitchen & sick offices “ “
1104 Ward car “ “
1105 “ “ “
1106 “ “ “
1107 Pharmacy car “ “
1108 Ward car “ “
1109 “ “ “
1110 “ “ “
1111 Sitting car “ “
1112 Kitchen & mess car “ “
1113 Staff car “ “ Yes
1114 Boiler & stores car “ “

[wa1aw]

Czterocyfrowe numery wagonów posłużą do identyfikacji numeru pociągu sanitarnego który został przejęty lub zbombardowany przez Niemców.
Zwróćcie uwagę na literę C tuż nad głową cywila. Jak przyjrzycie się oznaczeniom polskich pociągów sanitarnych (na wcześniej opublikowanych zdjęciach), to są one dokładnie takie same i znajdują się dokładnie w tym samym miejscu co na naszych wagonach Mhx. Tymi literami oznaczano kolejność (stronę) zestawiania wagonów (czyli A, B, C,). Kolejność zestawiania miała znaczenie ze względu na specjalistyczne wyposażenie wnętrz wagonów. Po prostu wagony musiały uzupełniać się nawzajem swoim wyposażeniem.
Prawdopodobnie ten sposób oznaczania wagonów przez Amerykanów, Polacy przejęli stosując go na wagonach Mhx. Jak widzicie wagony mają angielski rodowód, ale i przede wszystkim amerykańską myśl techniczną.

[wa1aw]

Te dobrej jakości zdjęcia amerykańskich sanitariuszy" pozwolą nam dostrzec wiele szczegółów bliźniaczych polskich sanitariuszy".

[wa1aw]

Apteka wagonowa.

[wa1aw]

Jak porównacie wnętrze Amerykanina" z Polakiem" (takie zdjęcie wnętrza wagonu Mhx również widnieje w tym temacie), to wówczas można zobaczyć takie same trzypiętrowe łóżka dla chorych. Wagony w niemieckich pociągach miały tylko dwupiętrowe łóżka.
Powstaje pytanie:
Czy w związku z potwierdzoną informacją, że Polacy wyposażali te wagony po IWŚ, to czy oznacza to, że ten sposób wyposażania amerykańskich sanitariuszy" został przejęty w IIWŚ przez Amerykanów od Polaków, czy było odwrotnie i to Polacy jedynie doposażali amerykańskie wagony?
Warto te wszystkie szczegóły zweryfikować.

[wa1aw]

Na tym obrazku widoczne jest zestawienie dwóch dotąd nie publikowanych zdjęć. Zdjęcie przedstawiające nasz pociąg pochodzi prawdopodobnie z przełomu 1942/43. W tym samym czasie do Europy (1943 rok) zaczęły już trafiać sanitarki USA. Oznacza to, że prawdopodobne jednocześnie na froncie zachodnim (także we Francji) operował pociąg PS66 przejęty przez Niemców i bliźniacze pociągi amerykańskie.
Zestawienie szczegółów wnętrz pozwala na porównanie konstrukcji wagonów oraz detali technicznych i konstrukcyjnych. Zdjęcie polskiego wagonu ma zaznaczone strzałką boczne wejście do wagonu, którym wnoszono rannych. Doskonale widać takie wejście zarówno na zdjęciach polskich, amerykańskich oraz niemieckich.
Jeśli zastanowicie się nad wykazem wagonów w pociągu USA nr 11 (wpis 2015-09-27 22:17:06), oraz nad opisem składu sanitarnego, który zatrzymał się w Cieszynie (wpis 2015-09-03 15:59:46), to wówczas dojdziecie do wniosku, że składy te miału różne wagony, dobierane w ściśle określonej kolejności (pisałem już o tym).
Proszę kolegów o wyciąganie kolejnych wniosków i dzielenie się nimi ze mną oraz na tym forum.

[wa1aw]

RATUJMY OSTATNIEGO ŻOŁNIERZA IIRP NA TORACH.

Znowu wrócę do wyjaśnienia dlaczego zajmuję się szczegółami technicznymi.
Po pierwsze, w trakcie omawiania zdjęć z okresu wojny będzie nam łatwiej identyfikować polskie sanitarki.
Po drugie, w dalszym ciągu dobrze by było rozwikłać zagadkę wagonu z Kościerzyny (czy jest on ostatnim żołnierzem IIRP na torach?).
Ponownie przyjrzyjcie się wagonom USA. Są identyczne ale mają przetłoczenia blach na burtach. Wagony polskie miały gładkie poszycie burt (bez przetłoczeń). Wagony podobne do polskiego wagonu z Kościerzyny (zdjęcie powyżej) pojawiły się na kolejach brytyjskich dopiero w latach 50-tych. Były to wagony MK1 (zdjęcie poniżej). Obydwa wagony mają gładkie burty i duże okna, znacznie większe niż te w polskich i amerykańskich wagonach z okresu wojny.
Przypominam, że w latach 50-tych w Polsce panował głęboki stalinizm. Polska nie tylko zrezygnowała z planu Marshalla, ale prowadziła wobec zachodu" wrogą politykę. Prawie nic nie kupowaliśmy na zachodzie, a tym bardziej nowe i drogie wagony kolejowe. Polska nie miała na to dewiz.
W związku z powyższym prawdopodobnie wagon z Kościerzyny może być tym ostatnim żołnierzem IIRP na torach", tylko został poddany przeróbce dostosowującej go do ówczesnych technicznych standardów w ruchu pasażerskim. Jest to możliwe, ponieważ PKP w dalszym ciągu w latach 50-tych (a nawet później) miały ogromne problemy taborowe.
Jeśli ta hipoteza jest prawdziwa, to rzeczywiście mamy możliwość odratowania jedynego zachowanego do czasów współczesnych zabytku wojskowości IIRP na torach. Ten wagon ma cechy wagonów Mhx.
Dlatego jest mi potrzebna Wasza pomoc przy poszukiwaniu zdjęć, dokumentów, planów i innych materiałów.

[wa1aw]

RATUJMY OSTATNIEGO ŻOŁNIERZA IIRP NA TORACH.

Inne zdjęcie tego samego wagonu z Kościerzyny. Niestety nie odnotowałem autora tego zdjęcia (za co przepraszam).

[wa1aw]

Wracając do wątku o wojennych losach amerykańskich pociągów szpitalnych, to odkryłem, że tylko niektóre były sformowane z angielskich wagonów. Tylko angielskie wagony w służbie USA (były również typowe amerykańskie), konstrukcyjnie były bliźniaczo podobne do polskich wagonów Mhx. Natomiast odrębną kwestią jest schemat wyposażania wagonów. Jak już wspominałem, polskie wagony posiadały pewien precyzyjnie przemyślany poziom wyposażenia. Dzięki niemu, zestawiane były w ściśle określonej kolejności (oznaczenia literowe (A, B, C,). Ponieważ nie odnalazłem w Polsce żadnych materiałów, które zawierałyby dokumentację techniczną (schematy, rysunki techniczne), wykazy ilostanu podarowanych wagonów i innych danych, to przyjąłem założenie, że to nasi inżynierowie byli twórcami tego, co nazywamy pociągami sanitarnymi z wagonami typu Mhx.
Dotarłem jednak do amerykańskich archiwów wojskowych i po wstępnym ich przejrzeniu doszedłem do wniosku, że jest dokładnie odwrotnie. WNIOSEK: polskie pociągi z wagonami Mhx są zbudowane i zorganizowane dokładnie według amerykańskich zasad i wzorców. Po prostu Polacy przejęli od Amerykanów nie tylko wagony angielskiej produkcji ale również zachowali i skorzystali z amerykańskiego systemu zabudowy wagonów i organizacji pociągów szpitalnych! Organizacja polskich załóg tych pociągów, prawdopodobnie również była wzorowana na amerykańskim systemie.

To, oraz brak polskich dokumentów, uzasadnia szczegółowe śledzenie i porównywanie amerykańskich materiałów. Znowu wspomnę, że zanim przedstawię losy wojenne PS66, to najpierw zapoznam Kolegów z materiałami i losami amerykańskich pociągów w Europie w czasie IIWŚ.

Zdjęcie, zamieszczone w tym wpisie, przedstawia smutny los amerykańskiego, bliźniaczego pociągu o numerze 11.

[wa1aw]

Kolejne zdjęcie przedstawiające los pociągu nr 11. Miejsce gdzieś we Francji. Zdjęcie pochodzi z albumu amerykańskiego żołnierza z 710 Kolejowego Batalionu Operacyjnego. Pociąg szpitalny nr 11 wchodził w skład 710 Kolejowego Batalionu Operacyjnego (710 Railway Operating Battalion) armii USA.

[wa1aw]

Trzecie zdjęcie zniszczonego pociągu nr 11.
Los tego pociągu nie jest wynikiem działań wojennych, tylko katastrofy lub dywersji kolejowej.
Wcześniej z niemieckich źródeł dowiedziałem się, że amerykańskich pociągów było 34 (od nr 11 od 45). Amerykańskie archiwa informują, że amerykańskich pociągów było 83. Tylko ich niewielka ilość posiadała w składzie angielskie wagony. Większość była sformowana na bzie amerykańskich wagonów.
W wykazie amerykańskim widnieje zapis, że pociąg nr 11 był:

HOSP TRAIN No. 11 – 31 May 44 England – ETO 4 Aug 44 Normandy – Northern France – Rhineland – Ardennes-Alsace (first improvised HOSP TRAIN, consisting of French freight cars fitted with litter brackets, ran between St. Lô and Cherbourg, 4 Aug 44)

W tym samym wykazie widnieje tylko jeden wpis o zbombardowaniu amerykańskiego pociągu szpitalnego:

HOSP TRAIN No. 23 – 14 Sep 43 England – 24 Mar 44 Scotland – ETO Sep 44 France -Central Europe (partly destroyed by German bombing, at the Gare St. Lazare, Paris, 26 Dec 44)


Wnioski: pociąg 11 uległ katastrofie, natomiast ocalałe wagony z pociągu 23 mogły się dostać w ręce Niemców. Odszukam i zamieszczę fotografię takiego anglika" w rękach Niemców. Natomiast dzięki wiedzy, że nie wszystkie (tylko mała ilość) amerykańskich pociągów miała angielskie wagony, będziemy mogli łatwiej namierzyć nasze, polskie i zarazem bliźniacze wagony na froncie zachodnim.

[wa1aw]

Teraz wrócę do tezy, że Polacy po otrzymaniu do Amerykanów 80 angielskich wagonów sanitarnych po IWŚ, nic w nich nie zmienili (albo tylko niewiele).
W książce pod tytułem Destination Berlin" wyczytałem, że do Europy trafiło 900 amerykańskich parowozów i 20 000 wagonów. Po wojnie do USA w pewnej części wrócił tylko amerykański tabor oraz kilka egzemplarzy taboru zdobytego na III Rzeszy.
W okresie przygotowań do D-Day, według amerykańskich wytycznych pewna ilość pulmanowskich wagonów angielskiej konstrukcji została przebudowana na wagony sanitarne. To samo się działo w trakcie IWŚ. Zawsze wykonawcą tych przebudów był amerykański korpus wojsk transportowo kolejowych USA. Ponieważ eksploatacja wagonów europejskich w USA nie miała sensu, to wróciła pewna ilość tylko amerykańskich wagonów. W ten sposób Polska dostała swoje wagony sanitarne, oznaczone później na PKP jako Mhx.
Polacy jedynie w niewielkim stopniu doposażyli te wagony oraz tylko w niewielkim stopniu zmienili ich oznakowanie. Amerykańskie sanitarki w trakcie IWŚ miały trzycyfrową numerację wagonów, czyli do tysiąca. W trakcie IIWŚ Amerykanie nadawali numery powyżej tysiąca, czyli czterocyfrowe.
Zdjęcie wskazuje porównanie oznaczeń. Dzięki tej numeracji (Niemcy nie zawsze ją zamalowywali po zdobyciu wagonu), w trakcie przeglądania wojennych zdjęć, będziemy mogli zidentyfikować polskie wagony.

[wa1aw]

Każdy z amerykańskich pociągów szpitalnych miał (można to również wyczytać w informacjach wcześniej zamieszczonych przeze mnie). Obszar działania 710 Kolejowego Batalionu Operacyjnego (710 Railway Operating Battalion) jest pokazany na załączonym schemacie (mapie"). We wpisie 2015-09-29 11:18:13 również można wyczytać gdzie operowały te pociągi. Zbombardowany pociąg nr 23 oraz niektóre inne pociągi operowały również w Central Europe", czyli być może docierały do Polski.
Wiedza o obszarach działania tych pociągów także może być pomocna w trakcie identyfikacji czy dany wagon lub pociąg został przejęty przez Niemców. Na Ebay-u znalazłem zdjęcia amerykańskiego pociągu opisanego jako pociąg DRK (czyli niemiecki). Sądząc po zasięgach działania i innych danych, niemiecki opis tego zdjęcia prawdopodobnie jest mylny.
Niemcy też potrafią zamieszczać nieprawdziwe albo błędne informacje opisując zdjęcia z okresu wojny. Udowodniłem to pisząc o tym w pierwszym wpisie tego tematu.
Pamiętajcie jednak, że z braku kompletnych materiałów historycznych, niektóre przedstawione przeze mnie w tym temacie informacje są tylko tezami lub hipotezami historycznymi wymagającymi wyjaśnienia. Dlatego założyłem ten temat na forum odkrywcy, licząc na Waszą pomoc przy ich wyjaśnianiu.

[wa1aw]

We wcześniejszym wpisie wkradł się błąd:
Każdy z amerykańskich pociągów szpitalnych miał ściśle określony obszar działania (można to również wyczytać w informacjach wcześniej zamieszczonych przeze mnie).

[wa1aw]

We wpisie 2015-09-29 14:10:39 pisałem, że na Ebay-u znalazłem zdjęcia amerykańskiego pociągu opisanego jako pociąg DRK. Opis tego zdjęcia brzmi: Feldzug Zug Lok Eisenbahn des DRK Rotes Kreuz!
Pociąg na zdjęciu bez wątpienia jest amerykańskim pociągiem szpitalnym, jednak amerykańskie archiwa wojskowe nie wspominają o zdobyciu przez Niemców całego pociągu szpitalnego!
Zdjęcie jest słabej jakości, więc widniejące na nim szczegóły nie są pełne i mogą wprowadzać w błąd.

[wa1aw]

Wcześniejsze zdjęcie przedstawia taki sam pociąg, jak na zdjęciu, które wklejam tym razem.
Swoją drogą ciekawym jest, dlaczego Niemiec sprzedający tamto zdjęcie opisał, że jest to pociąg DRK a nie tak, jak to widnieje na opisie tego zdjęcia.

[Edmundo]

A może pociąg po zakończeniu działań wojennych został przekazany przez US Army Niemieckiemu Czerwonemu Krzyżowi stąd ten podpis ale to tylko moja daleko idąca hipoteza.