Szarża pod Krojantami wspomnienia uczestnika.

[Badylarz]

Witam
Brutus, ta lista nie musi zawierac wszystkich poległych, tak samo nie wszyscy polegli mogli się znaleźc na cmentarzu w Chojnicach. Przyjmijmy, że jednak poległo ok. 20 ułanów (bo trzeba by było doliczyc tych, którzy zmarli później z ran). Ciała płk Masztalerza nie znaleziono bądź nie zidentyfikowano, co tym bardziej czyni sprawę tajemniczą.

Polsmol, masz rację. Tyle, że chodzi raczej o zdjęcia dla celów propagandowych, jeżeli przywieziono dziennikarzy niemieckich i włoskich.
Ten Indro Montanelli raczej takim zwykłym paparazzim nie był - to był znany dziennikarz przed, w trakcie i po wojnie. Do 1943 był redaktorem naczelnym Corriere della Serra".
np. http://cronologia.leonardo.it/storia/biografie/montanel.htm

Niestety, nie znam włoskiego. Trzeba by poszukac w archiwum włoskich gazet z tego okresu, jakie były relacje. Bo np. jakiś włoski korespondent opisał (był naocznym świadkiem) szarżę pod Wólką Węglową.
Pozdrowienia

Badylarz

[Badylarz]

http://en.wikipedia.org/wiki/Indro_Montanelli

In August 1939 Germany declared war on Poland and invaded it. Montanelli was sent to report from the front in a Mercedes accompanied by German state functionaries. In the vicinity to the city of Graudenz the car was stopped by a convoy of German tanks. On one of these stood Hitler himself, but a few feet from Montanelli. When Hitler was told that the only person in casual clothes was Italian, he jumped out of the tank and eyeing Montanelli like a madman, began a ten minute hysterical speech followed by military salute and exit. Apart from this episode - which Montanelli was forbidden to report - there had been little to report because the invasion of Poland was completed so rapidly that it was over within weeks. It was allegedly him who reported about the Skirmish of Krojanty and created a myth form it."

[Badylarz]

A na tym forum przytoczona korespondencja Montenellego z 13 wrzesnia (raczej dotyczy bitwy nad Bzurą):
http://forum.axishistory.com/viewtopic.php?f=55&t=47997&start=0
W oryginale brzmi tak, niestety nie podejmuję się tego przetłumaczyc:

«Corriere della sera», 13 settembre 1939, "Cavalli contro autoblindo di Indro Montanelli

Lo spostamento dei Comandi verso il settore dove si sta svolgendo la battaglia più aspra della guerra tedesco-polacca è avvenuto rapidamente durante la notte. Una notte per modo di dire, perché una spalliera circolare di riflettori in agguato su tutti i punti dell'orizzonte ha reso la terra luminosa di una luminosità fosforescente nella quale si drizzavano vortici di polvere dorata sul risucchio di cortei e autocarri.
L'accerchiamento del quadrilatero Skiermiewitz-Sochaczew-Gabin-Kutno era completo stamane all'alba quando la quarta parete della trappola è calata come una ghigliottina da nord-ovest, sbarrando l'ultimo valico agli insaccati polacchi. La marcia notturna del secondo e del terzo Corpo, discesi durante il giorno a cavallo della Vistola fra Wloclawek e Plock, ha avuto qualcosa di favoloso lungo i canali di luce scavati nelle tenebre dai riflettori.
Sulla testa delle colonne avanzanti nugoli di aereoplani disegnavano volute bizzarre come branchi di stormi in un rauco coro diffuso e monotono di motori. Appiattiti sulla terra come degli scarafaggi i carri armati e le autoblindo si inseguivano a carosello a poco a poco aprendosi sul più vasto fronte, e fra gli spazi dilatantisi facevano capolino distanziate le barriere delle fanterie motorizzate protagoniste di questa guerra di pianura e di largo raggio.
Il terreno sul quale l'avanzata si svolgeva era sabbioso e sfatto, un padule momentaneamente in secca per via della buona stagione che si attarda contro la speranza dei polacchi alle soglie dell'autunno. La battaglia che vi è in corso fin dall'altro ieri vi ha scavato stimmate profonde e dolorose. Finalmente qui la guerra si mostra in tutte le sue smorfie crudeli, cessa di essere un gioco da tavolino, si avviva di cose morte, si colora di sangue. Sulle strade i cavalli morti contrassegnano l'itinerario senza senso delle cavallerie polacche lanciate dalla disperazione contro la muraglia dei reparti corazzati tedeschi per aprirvisi un varco.
Quattro cariche vi sono state ieri, quattro cariche sostenute dal fuoco delle residue artiglierie divisionali, imbottigliate nel quadrilatero: quattro furiose cariche a testa bassa e lancia in resta come in un torneo di mille anni fa, accolte da un impassibile fuoco incrociato di mitragliatrici tedesche perfettamente postate. Più che di uomini è stata una strage di cavalli: i Comandi germanici cavallerescamente avevano ordinato ai mitraglieri di sparare in basso per evitare una inutile strage di coraggiosi soldati. Cavalli contro autoblindo: è il leit-motiv di questa guerra. Disarcionati e sfiniti i cavalieri avversari penosamente si risollevavano dal caos sanguinolento dei quadrupedi sventrati e cercavano scampo fra i cespugli e le dunette della terra spugnosa.
Il fuoco avversario non incrudeliva torturando la loro fuga senza speranza. Languiva, taceva. E i polacchi disfatti si riassorbivano fra le retrostanti fanterie, più ad accrescerne la confusione che a rinsaldarne le file. Anche l'artiglieria e i bombardamenti aerei erano in sordina. Il loro gioco era fatto, insistere sarebbe stata una inutile barbarie. Le batterie avversarie ormai tacevano. Era su di esse che le granate tedesche si abbatterono con un fuoco di massa preciso e implacabile, doppiato dai bombardieri aerei.
Verso sera l'artiglieria polacca smise di reagire, come fosse tutta saltata per aria o a corto di munizioni. Allora anche quella tedesca cessò. Non cessò invece il pattugliamento dell'aviazione, che ha continuato tutta la notte a sgrondare il suo rauco ronzio a mo' di ammonimento, a significare che stessero buoni, i polacchi, che non facessero bizze, e non tentassero sortite notturne sotto pena che un uragano di fuoco si rovesciasse sulle loro teste. Ed i polacchi hanno obbedito.
Del resto ogni sorpresa era resa assurda dalla guardia montata dalla cortina dei potentissimi riflettori sino a una residua zona di ombra, laggiù, concessa alle accerchiate forze polacche che vi si aggrumavano senza possibilità di scampo.
Poi all'alba è cominciato il movimento concentrico degli assedianti, il solito carosello delle motorizzate avvolgentesi a spirale sempre più stretta intorno all'avversario. Eppure questo avversario trova ancora la forza di reagire, vende cara la pelle.
Durante la notte, con accorti e cauti spostamenti, ha disposto le sue forze a scacchiera; i disarcionati cavalieri hanno recuperato e attruppato i cavalli fortunosamente sfuggiti alla strage del giorno innanzi e vaganti nella notte per la steppa. Le fanterie hanno improvvisato ripari e occultamenti, formato quadrati di resistenza, drizzato effimere barricate di ciottoli e di sterpaglie: le artiglierie chissà come hanno ripreso fiato e all'alba sono state loro a dare la sveglia e il segnale di battaglia a quelle avversarie.
È stato l'inizio della tempesta: a masse compatte gli aerei tedeschi hanno inondato il cielo del quadrilatero diluviandovi sopra un uragano di fuoco sotto il quale la terra ribolliva paurosamente. E di nuovo si sono viste pazze cariche di cavalleria avventarsi contro il fuoco di sbarramento tedesco e frangersi sulla linea di questo fuoco, le ondate dei quadrupedi ricadere e decomporsi caoticamente in grovigli sanguinolenti che facevano pensare alla fossa di Waterloo alle corride e alle tonnare. Poi dissolvendosi i sipari di polvere e di terriccio vulcanizzati dai bombardamenti, cavalli senza cavalieri, e cavalieri senza cavallo, si vedevano vagare nell'arida landa tra le basse macchie.
Tutte le forze polacche di questo settore sono riunite in un immenso quadrato ad ovest di Varsavia dalla cui periferia tuona il cannone tedesco. Dentro la città dei franchi tiratori insidiano i presidi germanici con una guerriglia, minuta e caparbia, postati sui tetti, nascosti dietro le finestre, acquattati nelle cantine. Ogni tanto qualche cannonata investe la capitale che cela un agguato ad ogni angolo di strada. Per i polacchi non ci sono speranze. Ma il loro obiettivo non è né la vittoria né la fuga. È solo la morte con l'arma al piede. E questo obiettivo raggiungerlo ad ogni costo.
"

[Brutus]

Badylarz - wiadomo, że nie musi być pełna, każdy kto logicznie myśli o tym wie. Tak samo lista Volksbundu nie jest i nigdy nie będzie pełna i nie należy się na nią powoływać jako koronny argument w sprawie. Zresztą Volksbund nie zajmował się w czasie II wojny św. pochówkami żołnierzy niemieckich o czym możemy przeczytać na ich stronie :

Od roku 1933 działalność Związku została ujednolicona z ideologią narodowosocjalistycznego rządu. Budowę cmentarzy dla żołnierzy poległych w czasie II wojny św. przejęło Biuro Wehrmachtu ds. Opieki nad Grobami.
Dopiero w roku 1946 Związek mógł wznowić swoją działalność humanitarną. W krótkim czasie udało się zbudować w Niemczech ponad 400 cmentarzy wojennych. W roku 1954 Rząd Federalny zlecił Związkowi odnalezienie, zabezpieczenie i pielęgnację grobów żołnierzy niemieckich poza granicami kraju."

[Brutus]

A oto prosta metoda w jaki sposób można ukryć wojenne straty.
Poległych odsyła się do rodzinnych miejscowości skąd pochodzili i tam chowa na wielu lokalnych cmentarzach. Nie ma cmentarza wojennego w pobliżu miejsca bitwy, to i nie ma dowodów na poniesione straty. W kartach zgonu wpisuje się inne miejsce niż rzeczywiste. Tym sposobem nikt nigdy nie dojdzie prawdy. Chyba, że przypadkiem wypłynie rozkaz nakazujący taką operację. Ale to raczej niemożliwe taka operacja musiała mieć klauzulę ściśle tajne i być może bezpośrednio po jej przeprowadzeniu akta były niszczone.
Sami Niemcy gubią się na temat poniesionych strat w całej Kampanii Wrześniowej i podają różne liczby. Raz jest to troszkę ponad 10.000, raz ok. 16.000 ale liczby padają różne. Zadziwiające, że ta niemiecka precyzja, dokładna do bólu we wszystkim, do dziś nie potrafi jednoznacznie ustalić swoich strat poniesionych w Kampanii Wrześniowej.

[steell]

nasuwa mi się jeden pomysł, mamy wytypowane jednostki niemieckie które mogły brać udział w bitwie i ponieść straty, oczywiście mogły ale nie musiały. można by prześledzić ich szlak bojowy oraz straty jakie ponosiły, na tej podstawie mozna wytypować potencjalne ofiary które mogły zostać przypisane innym potyczkom. Stoimy przed szansą wyjaśnienia rozbieżności w interpretacji bitwy przez strony w niej uczestniczące, nie dajmy się jednak ponieść fantazji a raczej szukajmy źródeł które potwierdzą lub zaprzeczą relacji którejś ze stron.

[B.Grabowski]

Według moich badań.

Około godz. 14.00, dowódca zgrupowania „Chojnice” płk. Majewski podejmuje decyzję o opuszczeniu bronionych pozycji, przejściu w rejon m. Rytel i oparciu się o linię rzeki Brdy. Rozpoczęto ewakuację taborów i kwatermistrzostwa za rzekę.
W bardzo trudnych warunkach wycofuje się piechota, która ścigana przez oddziały zmotoryzowane nieprzyjaciela, zmuszona jest pozostawić rannych nie mogących iść o własnych siłach w Chojnicach i Krojantach.1
W tym samym czasie sił niemieckie opanowują dworzec kolejowy w Chojnicach, oraz przecinają szosę Chojnice- Czersk, trwale przerywając to połączenie.2
1. S. Krasucki, op. cit., s. 79.
2.J. S. Tym, Kawaleria w operacji i w walce,s.527.


Około godz. 17.00 do sztabu płk Mastalerza mieszczącego się w Sternowie, przybył oficer operacyjny G.O. „Czersk” por. Grzegorz Cydzik z rozkazem gen. Grzmota-Skotnickiego, prawdopodobnie następującej treści: „ Pułk przed zmierzchem wykona całością natarcie na Niemców, po czym pozostawi jeden szwadron w styczności z Niemcami, resztę pułku wycofać za Brdę, gdzie są umocnienia.”3 Do rozkazu generał dołączył odręczne pismo napisane w formie koleżeńskiej według relacji Włodzimierza Sokulskiego, brzmiące w sposób następujący: „[...] ...Pomnij naszej przeszłości legionowej, za wszelką cenę ...Powstrzymaj ruch Niemców, czem prędzej przechodząc do akcji zaczepnej...[...]”4 .
W dalszej treści rozkazu generał, informował płk Mastalerza, o przydzieleniu do jego dyspozycji 8 szwadronu kolarzy Pomorskiej Brygady kawalerii pod dowództwem por. Tadeusza Rawskiego i kompanii T.K pod dowództwem mjr. Franciszka Szystkowskiego.
Ogólna treść rozkazu przekazana pułkownikowi, dawała mu możliwość inicjatywy i swobody jego wykonania.

3.K. Szczepański, Szlak bojowy 18 Pułku Ułanów Pomorskich we wrześniu 1939r, Chojnice 1984,s.38.
4.W. Sokulski, Historia 18 Pułku Ułanów Pomorskich,, maszynopis, Detroit 1975. Kopia w posiadaniu autora. s. 98.

Oddział konny manewrowy, w sile I szw. , II szw. i po 1-nym plutonie z III i IV pod ogólnym dowództwem zastępcy dowódcy pułku mjr. Stanisława Maleckiego przez Kruszkę, Krojanty i Pawłowo wyjdzie na tyły nacierających Niemców i ich zaatakuje. 5
Następnie, wycofa się na m. Granowo i dalej na linię umocnień piechoty do rejonu Rytla, jako odwód O.W. „Chojnice”. Słuchający rozkazu por. Cydzik, szukając potwierdzenia treści jego wykonania, zwrócił się do pułkownika z zapytaniem, czy ten zamierza obejść w szyku konnym skrzydło nieprzyjaciela i w rejonie lasu na północ od szosy wykonać w szyku pieszym uderzenie na boki i tyły.

5.S. Malecki, 18 Pułk Ułanów Pomorskich w wojnie 1939 roku, Polish Institute and Sikorski Museum Londyn, nr arch. B.I.28/G/5, s.5.

Pułkownik Mastalerz skwitował tą wypowiedz tymi słowami: [...] Nie pan mnie będzie uczył, młody człowieku, jak się wykonuje niewykonalne rozkazy [...]”6. Uderzenie oddziału manewrowego, miało być zgrane w czasie, z akcją zaczepną przydzielonych rozkazem oddziałów w kierunku szosy Chojnickiej, z jednoczesnym związaniem Niemców ogniem z zajmowanych pozycji obronnych.

6.S. Grabowki, Na straży Pomorza 1919-1939, Warszawa 1995,s.142.

[B.Grabowski]

Przebieg szarży podaję bez przypisów, w razie co służę bibliografią.

Do wykonania rozkazu przystąpiono natychmiast, nie czekając na przydzielone wsparcie. Trasa wyznaczonego marszu wiodła z dala od uczęszczanych dróg, przez połacie wysokopiennego lasu o rzadkim poszyciu. Marsz ubezpieczał pluton szpicy z IV szwadronu pod dowództwem ppor. Uranowicza.
Skoordynowanie działań grupy ognia i ruchu w wyznaczonym czasie było bardzo trudne, z uwagi na nie rozpoznanie terenu oraz sił nieprzyjaciela.
W każdej chwili, oddział manewrowy mógł się liczyć z tym, że natknie się na Niemców i w sposób przez nich narzucony będzie musiał przyjąć walkę, tracąc istotny element zaskoczenia. Po godz. 17.00 przybył jako wsparcie mjr Szystkowski ze swoim szwadronem TK, ale z braku powodzenia ataku od czoła wzdłuż drogi Rytel- Chojnice, dołączył jako wsparcie do III szwadronu, zajmując pozycję pomiędzy Sternowem, a drogą Chojnice-Czersk.

W tym samym czasie, niemiecki II i III batalion 76 pułku piechoty otrzymał rozkaz zaatakowania leżącej na północ miejscowości Krojanty. Między tymi batalionami wytworzyła się prawie kilometrowa luka. Pierwsze czołowe pododdziały II batalionu, zbliżały się drogą Nowa Cerkiew-Krojanty do przejazdu kolejowego, nie spodziewając się tego, co za chwilę miało się wydarzyć.
Dywizjon manewrowy maszerował czujnie kłusem przez lasy, zagajniki i polany, prawdopodobnie przez nikogo nie zauważony. Z uwagi na szybkość działania i element zaskoczenia, oba szwadrony tj. I szwadron pod dowództwem rtm. Eugeniusza Świeściaka i II szwadron pod dowództwem rtm. Jana Ładosia maszerowały jeden za drugim, w niewielkiej od siebie odległości. Przed nimi szła szpica w sile plutonu ppor. Kazimierza Uranowicza.
Grupa manewrowa , przeszła obszar o długości 10 km, zataczając łuk by wyjść na tyły wroga w okolice Pawłowa, jak planowano.

Podaje moje ustalenia na podstawie przeprowadzonych badań.

Dziennik oficera niemieckiego, nie potwierdza relacji polskiej odnośnie transporterów opancerzonych, gdyż 76 pułk piechoty zmotoryzowanej, na stanie takowych nie posiadał. Chyba, że w rejonie szarży pojawiła by się zamiast nich, 3 kompania samochodów opancerzonych rozpoznania z serii SdKfz, która w planach miała być przydzielona jako wsparcie z 20 dywizji.
Z badań przeprowadzonych przez Juliusza S. Tyma i informacji uzyskanych przez Zygfryda Szycha, miłośnika historii, który poświecił przebiegowi szarży kilka lat życia, nic nie wskazuje na ich obecność w trakcie jej przeprowadzenia.
Jednakże wspomina o nich, w swojej relacji mjr. Szystkowski dowódca kompanii TK, który widział pojazdy tego typu w godzinach popołudniowych w trakcie wypadu w Nowej Cerkwii.
Analiza szarży pod Krojantami w relacjach obu stron, drastycznie się od siebie różni. Według świadków 18 pułk ułanów Pomorskich szarżował, na biwakujący na polanie batalion niemiecki, w sile 800-900 ludzi.
Jeżeli by tak było to dogodna sytuacja, plus odpowiednia odległość dająca zaskoczenie, nadała by sens jej wykonania. Lecz jeśli zaszarżowany II batalion 76. pułku piechoty, jak czytamy w dzienniku sierż. Mantheya, był przygotowany do natarcia na Krojanty, czyli czujny i mogący w każdej chwili otworzyć ogień, o zaskoczeniu mówić nie możemy.
Interesujący opis znajdujemy u ppor. J. Nowaka: „ [...]grupa manewrowa pod dowództwem płk Mastalerza napotyka pod Krojantami piechotę niemiecką w sile batalionu, będącą w chwilowym postoju, lub też dokonującą jakiegoś przegrupowania, ubezpieczoną, jak się okazało, zamaskowanymi transporterami [...]”. W relacji tej, uwagę zwraca opis mówiący o batalionie, który „dokonuje jakiegoś przegrupowania”.
Sprawą sporną, jest również fakt czy oddziały niemieckie zajęły już wieś Krojanty, czy tylko przygotowywały się do jej opanowania. Z informacji uzyskanych przez Z. Szycha, wynika że wieś nie była jeszcze opanowana, a czoło batalionu niemieckiego, dopiero się przygotowywało do jej zajęcia, wysyłając do wsi jako zwiad motocyklistów.
Następne wątpliwości budzą straty spowodowane, po obu stronach w wyniku uderzenia ułanów. W relacji niemieckiej M. Mantheya czytamy, że w wyniku ostrzału piechoty, zginął po stronie polskiej major i dwóch rotmistrzów, a po stronie niemieckiej zostało rannych 9 żołnierzy i 2 oficerów. Tymczasem rtm. J. Ładoś relacjonuje: „[...] Liczę, że około dwóch Niemców, każda szabla miała na rozkładzie . Nie było ułana, którego szabla nie byłaby zbroczona krwią nieprzyjaciela[...]”. Opis ten stanowi fakt jak daleko odbiegają od siebie relacje obu stron.
Śmierć oficerów pocztu i samego dowódcy, miała być spowodowana ostrzałem broni maszynowej znajdującej się na lewo od szarżujących.
Nie znane są, do końca, straty polskie poniesione w trakcie szarży, prócz poległych w niej oficerów. W relacji mjr S. Maleckiego, czytamy, że „[...]Za zasłoną terenową długo trębacze grali sygnał apelu bojowego...stanęła tylko połowa stanu ułanów...[...]”.
Jedno, co jest pewne, to ,że w trakcie szarży, z oficerów zginął, pułkownik Mastalerz, rtm. Świeściak i ppor. Mlicki.

[B.Grabowski]

C.D.
Istotą sprawą, na jaką zwrócił uwagę autora, w trakcie podjętej próby analizy szarży Zygfryd Szych w swojej korespondencji, jest przeprowadzenie rozpoznania przez szperaczy z plutonu ppor. Uranowicza.
Twierdzi on, że rozpoznanie szpicy, która zbliżyła się do fałdy terenowej oznaczonej na mapie jako punkt 161, nie było do końca właściwe. Niedokładne rozpoznanie, miało polegać na tym, że szpica, prawdopodobnie składająca się z dwóch szperaczy, zobaczyła siły niemieckie znajdujące się za i na szosie. Nie zauważyła natomiast wysuniętej grupy podchodzących pod wzgórze 161 piechurów niemieckich.
Wskazuje, przy tym, że szarża 18 pułku ułanów, zaskoczyła właśnie ten wysunięty, a niewidoczny dla rozpoznania oddział, co wskazywałoby na straty jakie ponieśli Niemcy, opisane w dzienniku sierż. Maxa Mantheya.
Straty te, choć do końca nie ustalone, nie były spowodowane zapewne tylko od cięcia szablą, lecz także od broni osobistej, z której mogli strzelać niektórzy polscy oficerowie i podoficerowie. Według Z. Szycha do strat w postaci zabitych czy rannych po swojej stronie, mogli przyczynić się sami Niemcy, którzy widząc pędzących ku nim ułanów, otwierając ogień z drogi Nowa Cerkiew- Krojanty mogli razić, ów swój oddział podchodzący pod wzgórze.
Można, się doszukać, w relacjach ułanów na temat przebiegu szarży, wzmianki o kulach, które przelatywały w początkowej jej fazie nad głowami jeźdźców . Być może, było to chwilowe planowane działanie piechoty niemieckiej, by nie ostrzelać swoich żołnierzy. Po szybkim dojściu do wysuniętego oddziału nieprzyjaciela, szarżujących ułanów pierwszego szwadronu, mogło dojść do jego rozbicia, bądź rozproszenia i dopiero wtedy, mógł być prowadzony pewniejszy, i zarazem celniejszy ogień w kierunku kawalerii.
Z załączonego do listu, przekroju terenu w miejscu szarży z dnia 30.XII. 2008, i obliczeń autora, grupa wysuniętego oddziału niemieckiego, znajdowała się przy stawie pod wzgórzem 161, w odległości ok. 130 metrów od niego. Zauważona mogła być przez szpicę, w zależności od rozpoznania pieszego ok. 30 m, konnego (bardziej prawdopodobne) 20 m. za punktem 161 w kierunku szosy.
Z wizji lokalnej miejsca szarży, oraz ustaleń przeprowadzonych przez autora w dniu 20.05.2009r., wynika, że teren na, którym została ona wykonana nie zmienił się od tamtego czasu. Z ręcznych pomiarów dokonanych w tym dniu, ustalono, że odległość od wzniesienia 161 do drogi Nowa Cerkiew- Krojanty gdzie mogły znajdować się niemieckie kompanie 5, 7 i 6 z 76 pp. zmot. wynosi ok. 258 metrów.
Natomiast z punktu 161 do liziery lasu pod Krojantami, skąd wyszły szwadrony odległość ta wynosi 490 metrów.
Oznaczało by to, że szarża rozpoczęła się z odległości ok. 750m i była wykonana prawdopodobnie z tzw. marszu, a zaskoczyła Niemców z odległości 250-300 metrów.
Ilości metrów rozpoczęcia szarży, mogła się by zmniejszyć po warunkiem, że ułani nie byli by zauważeni, oraz mieli by czas się rozwinąć się na polanie, skracając długość o ok. 25 m., przyjętą przez autora jako długość szyku szwadronu. Nie wiadomo do końca, czy szwadrony atakowały w jednym, czy w dwóch rzutach, o takim fakcie wspomina np. rtm. Jan Ładoś.
Nie mniej jednak, z tak dużej odległości, mowy o zaskoczeniu być nie mogło, biorąc pod uwagę, że wróg był przygotowany do odparcia ataku. Relacje mówią między innymi, że prowadzący szarżę I szwadronu rtm. Świeściak zginął od strzału w twarz, po przejechaniu ok. 50 metrów.
We wspomnienia niektórych świadków, czytamy , że ogień do szwadronów został otwarty już przy wyjściu z lasu, np. w relacji adiutanta pułku rtm. Wacława Godlewskiego.
Zapewne sama decyzja o wykonaniu szarży, była zbyt pochopna, lecz nie można jej było uniknąć i w tym momencie była, chyba jedynym możliwym rozwiązaniem. Należało jak najszybciej zminimalizować straty własne, gdyż walka spieszonych szwadronów nie miała by sensu.
Stosunek sił, po odjęciu koniowodnych, sekcji ręcznych karabinów maszynowych i in., przedstawiał by się tak, iż dywizjon w sile kompanii, walczył by przeciwko całemu batalionowi niemieckiej piechoty.
Należy dodać, że poważnym mankamentem w tej sytuacji, był również brak koordynacji działań grupy manewrowej z grupą ognia rtm. Z. Ertmana, spowodowany brakiem odpowiedniej łączności, która zawodziła w trakcie całej kampanii wrześniowej. Co za tym idzie, nie było mowy o jakimkolwiek współdziałaniu obu grup, w określonym czasie i przestrzeni .
Podsumowując, szarża pod Krojantami w wykonaniu 18 Pułku Ułanów Pomorskich, nie doprowadziła do rozbicia sił atakowanego przeciwnika, ani tym bardziej do jego dezorganizacji. Pozostawiła jednak po sobie efekt, który spowodował, że doszło do wyhamowania działań zaszarżowanego batalionu na jego odcinku operacyjnym.
Wynika z tego, że szarża osiągnęła raczej wymiar psychologiczny, jaki można zaobserwować, u żołnierza w pierwszym dniu wojny. Tym samym rozkaz wydany płk. Mastalerzowi przez gen. Grzmota-Skotnickiego, należy uznać za wykonany, ale bardziej na korzyść grupy ognia rtm. Z. Ertmana oraz otrzymanego wsparcia TK i kolarzy, a nie grupy manewrowej.
Podsumowując, całodzienne walki opóźniające 18 Pułku Ułanów w dniu 1 września 1939r., należy stwierdzić, ze pułk bronił się dzielnie i ofiarnie, mimo znacznej przewagi liczebnej i technicznej strony Niemieckiej.
Nie zmienia to faktu, że aby poznać dokładniej charakter i skutki przebiegu, tej jednej z ostatnich szarż kawalerii polskiej, należy jeszcze raz, bardziej wnikliwe skonfrontować i przeanalizować, źródła polskie, a w szczególności niemieckie

[Badylarz]

Witam
Poproszono mnie o padanie jeszcze raz linku do forum dws, gdzie była dyskusja o szarży: http://www.dws.org.pl/viewtopic.php?f=94&t=124240&start=50

Z moich przemyśleń wynika, że istotną sprawą jest znalezienie informacji o jednostkach niemieckich, które mogły się znaleźć w rejonie walk. Wiadomo o II/76 pp, że miał zająć Krojanty, prawdopodobnie I/76pp walczył wtedy z grupą rtm. Ertmana. (tyle mniej więcej zrozumiałem z opracowania Tyma). Nie wiadomo, co działo się wtedy z III batalionem, poza tym, że szarża trafiła w lukę między II i III batalionem. Chciałem zwrócić uwagę, że 2 DP (zmot.) uszykowana była w dwa zgrupowania: wzmocniony 90pp atakował Chojnice, 76pp atakował pozycje 18 puł na południe od Chojnic, 69 pp był w odwodzie. Po wycofaniu się 18 puł 76 pp uderzył na północny wschód, a następnie na północ okrążając Chojnice, w których nadal bronił się 1 bs. W międzyczasie wszedł do walki I batalion 76pp oraz III/69pp, które kontynuowały natarcie na pozycje 18 puł. Teraz pytanie zasadnicze: gdzie znajdował się III/76pp, skoro II/76 został skierowany na Krojanty ?

Badylarz

[awol]

Ciekawe ilu uczestników bitwy żyje do dziś.

http://www.czasswiecia.pl/czas_swiecia/1,88348,7089137,Bil_sie_pod_Krojantami.html

[bandolero]

Z tego co wiem, pan Galas nie brał udziału w samej szarży, co prawda nie rozmawiałem z nim jeszcze, ale mój brat owszem, a także znajomy leśniczy (na zdjęciu drugi z prawej :). Przy najbliższej okazji postaram się przeprowadzić wywiad z panem Galasem, na razie to niemożliwe, bo Krąplewice zasypane śniegiem :) Pan Wacław wydaje się być wiarygodnym świadkiem, nie ma tendencji do koloryzowania i przypisywania sobie czynów heroicznych. Może uda mi się wyciągnąć z jego opowieści jakieś interesujące szczegóły, które wniosą coś do niniejszej dyskusji. Pozdrav.

[MarekA]

Myślę, że z mapą będzie łatwiej dyskutować. Niemcy z drogi Krojanty – Nowa Cerkiew kawalerzystów mogli zobaczyć dopiero, gdy ci dotarli do linii wyznaczonej przez wzgórza nr 161 i 155. Niemcy atakowali w kierunku Krojant, szarża wyszła więc dokładnie w ich bok. Raczej można wykluczyć, że byli już rozwinięci do ataku, tam jest po prostu za mało miejsca nawet na rozwiniecie kompanii, nie mówiąc o batalionie. Najbardziej prawdopodobne jest to, że atak nastąpił w chwili, gdy wysiadali z samochodów lub zatrzymali się na krótki postój. To drugie nie wyklucza pierwszego. Samochody musiały stać na drodze w kolumnie, żołnierze z pierwszych samochodów czekali na tych z końca kolumny. To co dla mnie jest niezrozumiałe to to, że nie wysłano żadnego patrolu czy choćby szpicy na wzniesienia. Mając ograniczony do zaledwie 300m horyzont po prawej stronie nie sprawdzenie co jest dalej to bardzo duży błąd.

[bandolero]

Kolega to chyba nigdy nie był na miejscu akcji? I relacji Mantheya też raczej Kolega nie czytał

[Badylarz]

Witam

Nadal twierdzę, że istotą sprawy jest stwierdzenie, gdzie znajdowały się jednostki niemieckie. Wiadomo, że o 14.25 jednostki 76pp zajęły wieś Racławki, po czym II batalion rozwinął natarcie w kierunku pólnocno-wschodnim na Pawłowo", po czym w trakcie tego ruchu batalion otrzymał zmiany kierunku dalszego natarcia na północny. Jako obiekt ataku wskazano miejscowośc Krojanty". Jeżeli było natarcie, to raczej nie podwieziono piechoty samochodami ciężarowymi, tylko maszerowała pieszo. Według Tyma, opierającego się na relacjach niemieckich, szarźa nastąpiła w momencie przekraczania linii kolejowej na czołowe pododziały batalionu.
Ale co innego jest ciekawego: o 17.20 artyleria niemiecka rozpoczęła wspieranie ataku I batalionu na Nową Cerkiew. W tym momencie II batalion maszerował (czy raczej nacierał) już w kierunku na Krojanty. Czyli raczej była to droga Pawłowo-Krojanty, a nie droga Nowa-Cerkiew - Krojanty. Gdzie był wówczas III batalion, skoro utworzyła się pomiędzy nimi kilometrowa luka ? Na prawo czy na lewo od II batalionu ? Na początku dnia III batalion działał na lewo od II batalionu i utrzymywał łączonośc z prawoskrzydłowym batalionem 90pp (prawdopodobnie III). Jeżeli przyjąc, że III batalion został wyklinowany" (nie było dla niego miejsca na polu walki), to mógł przejśc do odwodu pułku. To jest jedna z wersji, lecz jeżeli przyjąc, że Krojanty już zostały zajęte przez II batalion, to III batalion posuwając się jako odwód za nim (może właśnie w ciężarówkach drogą Nowa Cerkiew - Krojanty), to mógł dokona postoju i to właśnie na niego dokonano szarży. Zaznaczam, że jest to tylko hipoteza, której nie udowodnic, bez posiadania informacj co robił III batalion.

Badylarz

[Badylarz]

Jeszcze jedna sprawa. Opierając się na źródłach polskich, mowa jest o tym, że szarźa dostała ogień flankujący z lewej strony, od strony (rzekomych czy nie w tym momencie nieistotne) zamaskowanych samachodów pancernych. Ale przecież, jeżeli szarża miała kierunek z NE na SW, to po lewej stronie jest tor kolejowy, a nie droga. Kolejna zagadka ?

Badylarz
P.S. Kolega to chyba nigdy nie był na miejscu akcji? I relacji Mantheya też raczej Kolega nie czytał" - Bandolero, nie bądź taki zgryźliwy. Do relacji Mautheya trzeba podchodzic ostrożnie, jeżeli pisze: pod zdecydowanym dowództwem naszego dowódcy kompanii podjęliśmy pościg za kawalerią. Około 30 do 40 Polaków zostało zastrzelonych." Śmiech na sali. Raczej wiadomo, że po szarźy pod Krojantami nie było żadnego przeciwdziałania Niemców ( z wyjątkiem 4 szwadronu w Lotyniu, ale to na innym kierunku), a i 1bs i BON Czersk" udało się zebrac w Rytlu. Więc szef kompanii albo lekko zmyśla albo opisuje zwykły mord chociażby na rannych. Poza tym kim był podporucznik, który odebrał sobie życie ?

[MarekA]

bandolero – zamiast ironizować może wnieś coś konstruktywnego? Np. dlaczego Niemcy dali się zaskoczyć? Przecież wystarczyło wysłać, na najbliższe wzniesienie, jednego szperacza (np. motocyklistę) i o żadnym zaskoczeniu nie było by mowy. Prowadzenie rozpoznania to elementarne zasady sztuki wojennej. Popełnili błąd, nie zdążyli a może coś innego?

[Domen123]

Straty 18 puł pierwszego dnia wojny to max. 32 zabitych a w czasie całej kampanii 65 zabitych, więc informacje Mantheya o pościgu w którym zabito 40 Polaków (nie licząc tych poległych w czasie szarży) trzeba traktować z taką samą rezerwą jak ten fragemnt o dwóch Niemcach na rozkładzie każdej szabli" z naszej strony...

[Domen123]

Zresztą spośród tych 32 zabitych pierwszego dnia, 11 poległo pod Krojantami, 7 pod Lichnowami / Lichowcami (różne wersje nazwy można spotkać), 4 pod Angowicami, jeden pod Moszczenicą *, 2 pod Rakowcem, 1 pod Dąbrówką Król oraz pięciu których miejsce śmierci nie jest podane. Więc ewentualnych zabitych podczas ewentualnego pościgu po rzekomym odparciu szarży można by się doszukiwać jedynie pośród tych 11 poległych pod Krojantami i tych pięciu, których dokładne miejsce śmierci nie jest znane.

* I tutaj ciekawa sprawa z tą Moszczenicą. Otóż relacja niemiecka o walkach pod Mosnitz, czyli Moszczenicą (relacja żołnierza 14. kompanii 76 pp) rankiem 1 IX, mówi że:

Der erste Ort Mosnitz war genommen. An der straße lagen die ersten toten polnischen Soldaten, Ulanen. Wir waren am Kampfgeschehen nicht beteiligt, erfuhren aber immer sehr bald, was vorne los war. Auch, daß polnische Lanzenreiter einen Angriff auf Panzerspähwagen der Aufklärungsabteilung 20 geritten waren. Ob es stimmt, weiß ich nicht, aber angeblich sollen Gefangene ausgesagt haben, man hätte ihnen erzählt, es würde sich um Attrappen handeln. Veilleicht hat mal ein Pole unsere beiden bei der 14. Kompanie vorhandenen Attrappen gesehen, die auf PKW einen entsprechenden Holzaufbau hatten und zu Übungszwecken benutzt wurden."

Czyli w skrócie - w Moszczenicy ujrzeli pierwszych zabitych polskich żołnierzy - ułanów. Dalej żołnierz pisze, że ci ułani zginęli szarżując na samochody pancerne (przy czym autor relacji podkreśla, że Ob es stimmt, weiß ich nicht" - Czy to prawda, nie wiem" - bo tą opowieść od kogoś usłyszał a sam tam nie walczył, lecz zaraz próbuje uwiarygodnić całą opowieść dodając, że jednak wzięci do niewoli Polacy twierdzili, że powiedziano im iż niemieckie samochody pancerne to atrapy itd.). Oczywiście polskie źródła opisują walki w Moszczenicy jako normalną, konwencjonalną obronę bez żadnych szarż. Jak widać dla Niemca widok martwego ułana + martwego konia = bez wątpienia miała miejsce szarża głupich Polakó na czołgi".

A tutaj opis walk na pierwszej rubieży obronnej (czyli właśnie w Moszczenicy) ze strony Marcina Lewandowskiego:

http://www.kawaleria.marcin-lewandowski.xip.pl/18pul_4.php

W dniu 1 września o godz. 4:45 Niemcy rozpoczęli działania wojenne. Około godz. 5:00 na pozycje obronne 18 pułku uderzyły pododdziały 76 pułku piechoty z 20 Dywizji Piechoty Zmotoryzowanej gen. por. Wiktoriana działającej na lewym północnym skrzydle XIX Korpusu Pancernego gen. Hainza Guderiana. Mgła utrudniała obserwację terenu jednak wysunięta przed pozycje drugiego szwadronu na samą granicę placówka plut. Jana Sasa nie dała się zaskoczyć i doszło do pierwszej wymiany ognia, po czym z rozkazu dowódcy szwadronu rtm. Jana Ładosia wycofała się. Nastąpił szturm piechoty niemieckiej na całej linii wsparty bronią pancerną oraz ogniem dwóch dywizjonów artylerii. Ułani obrzucili nacierającą piechotę granatami i wykonali przeciwuderzenie na bagnety, od którego npl uchylił się i chwilowo wycofał. W tym pierwszym starciu jak podaje mjr Malecki straty wyniosły ok. 10% sił użytych w walce, ale po stronie wroga miały być jeszcze większe. Niemcy jednak rozwijali natarcie. Pomimo przewagi ogniowej jaką uzyskali, nie udało im się przełamać pierwszej linii obrony. Dopiero ok. godz. 8:00 załamała się obrona Straży Granicznej na linii Zamarte-Kamień, co umożliwiało przeciwnikowi oskrzydlenie od południa walczących trzech szwadronów. W związku z tym rozpoczęły one odwrót w rejon Pawłowo-wzgórze Racławki. Podczas wykonywania manewru w szczególnie trudnej sytuacji znalazł się 2. szwadron nie mogąc oderwać się od przeciwnika. Dopiero skuteczne wsparcie artyleryjskie ogniem zaporowym 2/11 dak dało szansę na wycofanie się do Angowic a potem dalej."

[Domen123]

Przy czym 10% sił użytych w walce to brzmi jak jakaś niewiarygodnie wielka liczba, ale biorąc pod uwagę że w Moszczenicy walczył tylko jeden spieszony szwadron, to okazuje się, że 10% to dokładnie 6 - 7 ludzi zabitych, rannych, zaginionych, wziętych do niewoli, kontuzjowanych, itd. (zresztą z listy poległych pułku wynika, że zginął tam tylko jeden żołnierz - plus ewentualnie może jakiś spośród tych 5 których miejsca śmierci nie znamy).

[bandolero]

Marek- jeśli chcesz coś konstruktywnego", to odpowiedz mi na pytanie: dlaczego uważasz, że ie było miejsca na rozwinięcie kompanii, a tym bardziej batalionu"? Poza tym, wkleiłeś mapę, na której akurat nie widać miejsca, w którym znajdowali się Niemcy, jest na niej jedynie lasek, z którego ułani wyprowadzili szarżę. Dlatego pozwoliłem sobie na ironizowanie", bo próbujesz ustalić ruchy wojsk, nie orientując się w ogóle ani na mapie, ani w terenie. Nie obrażaj się, ale wielu z zajmujących głos na tym forum fantazjuje i domniemywa, mijając się przy tym z realiami pola walki (?) pod Krojantami. O Mantheyu wspomniałem, bo zarzucasz Niemcom iż nie wystawili patroli. Tymczasem pisze on wyraźnie: Inzwischen haben die vom Btl. angesetzten Spähtrupps gemeldet, daß die Waldteile vor Krojanten feindfrei seien. So geht der Vormarsch weiter."
Spähtrupps- oddziały zwiadowcze, Kolego.
Badylarz- oczywiście że do relacji Mantheya należy podchodzić ostrożnie, ale tak się składa, że jest to JEDYNA relacja z pola walki pod Krojantami. Nie wiem, co Cię tak śmieszy w zacytowanym przez Ciebie fragmencie. Manthey z pewnością tu nie koloryzuje, Niemcy musieli zapewne przez kilka minut postępować za wycofującą się kawalerią (w nomenklaturze wojskowej pościg" nie oznacza gonienia wroga w pełnym pędzie i strzelania mu w plecy, jak Ci się wydaje), a pisząc o 30-40 zabitych ma oczywiście na myśli zwłoki leżące na polu bitwy, a nie zastrzelonych w czasie pościgu".
Domen- patrz wyżej.
Pozdrav.

[Martian]

Kolego Bandolero (myślę, że mogę się do ciebie tak zwracać, wszakże sam zaproponowałeś;))Czemu twierdzisz, że JEDYNA? Ja znam przynajmniej jeszcze dwie i do tego parę pośrednich. No chyba, że ta twoja to jedynie słuszna... Normalnie jak z czasów głębokiej komuny retorykę wciskasz;)
Jak sobie wyobrażasz ten pościg piechoty za kawalerią, tego nawet nie były by zdolne dokonać sportsmenki z byłego NRD;)Jedyna rozsądna akcja w takim przypadku to zajęcie lepszych pozycji np KM-ów, prowizoryczne okopanie się itd a po odwrocie kawalerii wysłanie patroli w rejon w który się wycofali...
Kolego Bandolero myślę, że łapiesz się do tych jak to sam ująłeś wielu z zajmujących głos na tym forum fantazjuje i domniemywa, mijając się przy tym z realiami pola walki (?) pod Krojantami."
Pozdrawiam

[Badylarz]

zaraz, zaraz, sombrero bandolero, już miałem pisać co innego, ale przeczytałem sobie twój ostatni post i czytam coś takiego: Poza tym, wkleiłeś mapę, na której akurat nie widać miejsca, w którym znajdowali się Niemcy, jest na niej jedynie lasek, z którego ułani wyprowadzili szarżę." To gdzie oni się znajdowali ? Bo ja myślałem (i chyba ogromna większość też) do tej pory, że Niemcy nacierali wzdłuż drogi (albo II wersja - jechali tą drogą ciężarówkami, bo to piechota zmotoryzowana była) od Nowej Cerkwii, a właściwie od Pawłowa, co było logiczną konsekwencją rozkazów, skoro mieli zająć Krojanty. Na wklejonej mapie ( i bardzo słusznie) znajdują się i Krojanty i lasek i linia kolejowa i droga od Nowej Cerkwii i słynne wzgórze 161. Jedyne zastrzeżenie - ta mapa odzwierciedla topografię terenu już po wojnie (powiedziałbym lata 80-te). Może ktoś by mógł wkleić mapę sprzed wojny np. 25-tkę lub 50-tkę ? Jak to ktoś powiedział - diabeł tkwi w szczegółach - może topograficznych.

Badylarz

[bandolero]

Badylarz. Owszem, szpica niemieckich oddziałów w momencie zauważenia ich przez ułanów znajdowała się przy stawie u podnóża wzgórza 161 i to miejsce jest oczywiście na mapce wklejonej przez Marka. Wszelako odniosłem się do kwestionowanej przez Marka możliwości rozwinięcia batalionu z powodu rzekomego braku miejsca, a rozwinięcie to odbyło się wcześniej, bardziej na południowy wschód. I tego miejsca nie ma na mapie. P.S. Jeżeli śmieszy Cię mój nick, to daj sobie upust w dziale Towarzyskie", tam z pewnością znajdziesz osobników mających podobne poczucie humoru.
Martian- relacja Mantheya jest jedyną z pola walki, pozostałe to wspomnienia i relacje spisane dość długo po wydarzeniu. Co do pościgu", to odniosłem się do niego we wcześniejszym poście. Pozdrav.

[Badylarz]

Manthey z pewnością tu nie koloryzuje, Niemcy musieli zapewne przez kilka minut postępować za wycofującą się kawalerią (w nomenklaturze wojskowej "pościg nie oznacza gonienia wroga w pełnym pędzie i strzelania mu w plecy, jak Ci się wydaje), a pisząc o 30-40 zabitych ma oczywiście na myśli zwłoki leżące na polu bitwy, a nie zastrzelonych "w czasie pościgu. "

Nie wiem, jak jest w oryginale, ale wg tłumaczenia jest zastrzelono", a nie znaleziono ciała poległych, a po drugie stawiam każdemu po piwie, jeżeli znajdzie w historii przypadek pościgu (obojętnie jak zwła po wojskowemu czy cywilnemu) piechoty a piechotę" za kawalerią (chyba, że spieszoną).

Skąd ta pewność, że nie koloryzuje - byłeś przy tym, jak to pisał ? Kolego, każdy relant, niezależnie czy ustnie czy pisemnie, lekko koloryzuje. I rtm. Ładoś, i mjr Malecki też. Tylko pytanie, jak bardzo jest wiarygodny ? Była taka fajna polemika w WPH - kpt. Kossobudzki kontra kpt. Rosen-Zawadzki, kto ile przeprowadził czołgów na wschodnią stronę Wisły. Odsyłam, poczytaj sobie.